به گزارش بهداشت نیوز، سوربیتول یکی از الکل‌های قندی پرکاربرد و استراتژیک در صنایع مختلف است. این ماده که از میوه‌هایی مانند سیب، آلو و توت به‌صورت طبیعی استخراج یا به روش‌های صنعتی تولید می‌شود، به دلیل داشتن کالری کمتر نسبت به شکر و شاخص گلیسمی پایین، گزینه‌ای ایده‌آل برای تولید محصولات غذایی و دارویی محسوب می‌شود. علاوه بر این، سوربیتول به دلیل خواص مرطوب‌کنندگی و تثبیت‌کنندگی، در تولید لوازم آرایشی، داروها و خمیر دندان‌ها نیز کاربرد گسترده‌ای دارد.
در ادامه، این ماده با هفت شیرین‌کننده دیگر(لاکتیتول، فروکتوز، گلوکز، سوکرالوز، استویا، گلیسرول و ایزومالت) مقایسه شده است.
شباهت‌های سوربیتول با سایر شیرین‌کننده‌ها
ویژگی‌های مشترک با الکل‌های قندی (لاکتیتول، ایزومالت و گلیسرول): سوربیتول، لاکتیتول و ایزومالت به دلیل ساختار شیمیایی مشابه(الکل‌های قندی) از نظر کاربرد در صنایع غذایی و دارویی شباهت‌های بسیاری دارند. این مواد همگی شاخص گلیسمی پایینی دارند و کالری کمتری نسبت به شکر ارائه می‌دهند که آن‌ها را برای افراد دیابتی و رژیم‌های کم‌کالری مناسب می‌سازد. علاوه بر این، این سه ماده در برابر تخمیر باکتری‌های دهانی مقاوم هستند و به همین دلیل در محصولاتی مانند آدامس، خمیر دندان و آب‌نبات‌های بدون قند استفاده می‌شوند.
شباهت در کاربردهای رژیمی: مانند سوربیتول، استویا و سوکرالوز نیز به‌عنوان شیرین‌کننده‌های جایگزین شکر در محصولات کم‌کالری و رژیمی استفاده می‌شوند. این مواد در بهبود طعم محصولات و کاهش کالری نقش مهمی دارند.
خواص مرطوب‌کنندگی و پایداری: سوربیتول و گلیسرول به دلیل خواص مرطوب‌کنندگی و تثبیت‌کنندگی، در تولید محصولات آرایشی و دارویی کاربرد فراوانی دارند. این خاصیت موجب می‌شود که محصولات نهایی بافت بهتری داشته باشند و ماندگاری بالاتری پیدا کنند.
شاخص گلیسمی پایین: تمام مواد مقایسه‌شده(به‌جز گلوکز و فروکتوز) دارای شاخص گلیسمی پایینی هستند. این ویژگی آن‌ها را به گزینه‌ای ایده‌آل برای تولید مواد غذایی مناسب برای افراد دیابتی تبدیل کرده است.
سوربیتول و دیگر شیرین‌کننده‌ها
تفاوت‌های سوربیتول با سایر شیرین‌کننده‌ها
میزان کالری و تأثیر بر قند خون: سوربیتول(۲.۶ کالری در هر گرم) کالری بیشتری نسبت به استویا و سوکرالوز دارد که تقریباً بدون کالری هستند، همچنین شاخص گلیسمی سوربیتول پایین‌تر از گلوکز و فروکتوز است. گلوکز به دلیل شاخص گلیسمی بالا(۱۰۰) به‌سرعت قند خون را افزایش می‌دهد، در حالی که سوربیتول تأثیر کمتری بر قند خون دارد.
شیرینی و طعم: سوربیتول نسبت به شکر طعمی ملایم‌تر و شیرینی کمتری دارد. در مقابل، فروکتوز به دلیل شیرینی بالا(۱.۲ برابر شکر) و طعم نزدیک به شکر، در نوشیدنی‌ها و شیرینی‌ها کاربرد بیشتری دارد، همچنین استویا و سوکرالوز طعمی بسیار شیرین‌تر از سوربیتول دارند و در مقادیر بسیار کم استفاده می‌شوند.
مصارف صنعتی و پزشکی: در حالی که سوربیتول بیشتر به‌عنوان مرطوب‌کننده در محصولات آرایشی و دارویی استفاده می‌شود، گلیسرول به دلیل خاصیت روان‌کنندگی در صنایع شیمیایی و دارویی کاربرد گسترده‌تری دارد. از سوی دیگر، ایزومالت و لاکتیتول به دلیل شیرینی بیشتر و طعم بهتر، اغلب در محصولاتی مانند آب‌نبات و دسرهای بدون قند استفاده می‌شوند.
منبع استخراج: سوربیتول از میوه‌ها استخراج می‌شود، در حالی که گلوکز و فروکتوز به‌طور طبیعی در میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شوند. لاکتیتول از لاکتوز مشتق شده و ایزومالت از چغندر قند به دست می‌آید. استویا از برگ‌های گیاه استویا و سوکرالوز به روش شیمیایی تولید می‌شود.
تأثیر گوارشی: مصرف مقادیر بالای سوربیتول ممکن است منجر به نفخ و مشکلات گوارشی شود. در مقابل، لاکتیتول و ایزومالت تحمل گوارشی بهتری دارند، در حالی که سوکرالوز و استویا تقریباً بدون اثر گوارشی منفی هستند.
سوربیتول به‌عنوان یک ماده شیرین‌کننده و مرطوب‌کننده، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که آن را به یکی از پرکاربردترین مواد در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی تبدیل کرده است. هر یک از مواد مقایسه‌شده، با توجه به منبع استخراج، شیرینی، کالری و کاربردهای خاص، جایگاه ویژه‌ای در بازار دارند. انتخاب مناسب‌ترین ماده به نیاز تولیدکننده و ویژگی‌های محصول نهایی بستگی دارد، اما سوربیتول به دلیل تعادل مناسب بین ویژگی‌های عملکردی، قیمت و کارایی، همچنان یکی از محبوب‌ترین گزینه‌ها باقی‌مانده است.
به گزارش ایسنا، نخستین فاز بزرگ‌ترین مجتمع داروسازی(تولید سوربیتول) غرب آسیا در منطقه تیران و کرون اصفهان و در مجموعه صنایع دارویی، شیمیایی و غذایی شهید مدرس، به همت جهاد دانشگاهی و با شعار «سلامی به سلامت پایدار»، دوشنبه، ۲۴ دی راه‌اندازی می‌شود.
منبع: ایسنا
