تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی به طور قابل توجهی زمان تمرکز مستمر افراد را کاهش داده است، به طوری که حتی تماشای یک فیلم یا گوش دادن به یک قطعه موسیقی عمیق نیز برای بسیاری به چالشی بزرگ تبدیل شده است.
به گزارش تابناک، یکی از مهم‌ترین تأثیرات شبکه‌های اجتماعی، کاهش دامنه توجه یا Attention Span است. دامنه توجه به مدت زمانی اشاره دارد که یک فرد می‌تواند بدون حواس‌پرتی روی یک موضوع خاص تمرکز کند. مطالعات نشان می‌دهند که میانگین دامنه توجه انسان از ۱۲ ثانیه در سال ۲۰۰۰ به ۸ ثانیه در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است. این رقم حتی کمتر از دامنه توجه یک ماهی قرمز است که ۹ ثانیه تخمین زده می‌شود.
ADHD پنداران به دلیل عادت به مصرف محتوای کوتاه و سریع، در مواجهه با فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز طولانی‌مدت دارند، احساس بی‌حوصلگی و ناتوانی می‌کنند. ا
این کاهش توجه مستمر، ناشی از طراحی هوشمندانه شبکه‌های اجتماعی است که با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته، محتوای کوتاه و جذاب را به سرعت و پشت سر هم به کاربران ارائه می‌دهند. این پلتفرم‌ها با ایجاد حس فوریت و نیاز به تعامل مداوم، کاربران را به سمت اسکرول بی‌پایان و مصرف محتوای سطحی سوق می‌دهند. در نتیجه، مغز ما به دریافت سریع اطلاعات عادت کرده و توانایی خود را برای تمرکز عمیق و طولانی‌مدت از دست می‌دهد.
اصطلاح "ADHD پنداران" به افرادی اطلاق می‌شود که علائمی شبیه به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) از خود نشان می‌دهند، اما در واقع این علائم ناشی از اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی است. این افراد اغلب در تمرکز بر روی کار‌های روزمره، مطالعه یا حتی مکالمات طولانی مشکل دارند و به طور مداوم به دنبال تحریکات سریع و جدید هستند.
ADHD پنداران به دلیل عادت به مصرف محتوای کوتاه و سریع، در مواجهه با فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز طولانی‌مدت دارند، مانند تماشای فیلم‌های بلند یا گوش دادن به آلبوم‌های موسیقی، احساس بی‌حوصلگی و ناتوانی می‌کنند. این پدیده نه تنها بر کیفیت زندگی فردی تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری، افزایش استرس و حتی مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی شود.
میانگین دامنه توجه انسان از ۱۲ ثانیه در سال ۲۰۰۰ به ۸ ثانیه در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است
با توجه به تأثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی بر دامنه توجه، برخی از کارشناسان و سیاست‌گذاران پیشنهاد کرده‌اند که استفاده از موبایل‌های هوشمند و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی برای کودکان و نوجوانان زیر ۱۶ سال ممنوع شود. این پیشنهاد بر این اساس است که مغز کودکان و نوجوانان در حال رشد است و قرار گرفتن در معرض محتوای سریع و اعتیادآور شبکه‌های اجتماعی می‌تواند تأثیرات مخربی بر رشد شناختی و توانایی تمرکز آنها داشته باشد.
پس از ۱۶ سالگی نیز توصیه می‌شود که استفاده از موبایل‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی به طور کاملاً کنترل‌شده و محدود باشد. این کنترل می‌تواند شامل تعیین زمان‌های مشخص برای استفاده از این پلتفرم‌ها، تشویق به فعالیت‌های فیزیکی و ذهنی جایگزین، و آموزش مهارت‌های مدیریت زمان و تمرکز باشد.
در کنار این پیشنهادات، والدین باید نقش فعالی در نظارت بر فعالیت‌های آنلاین فرزندان خود ایفا کنند. ایجاد محیط‌هایی که در آن کودکان بتوانند مهارت‌های اجتماعی را در دنیای واقعی تمرین کنند، بسیار حیاتی است. همچنین تشویق آنها به خواندن کتاب‌ها، بازی‌های فکری و فعالیت‌های هنری می‌تواند کمک شایانی در تقویت توانایی تمرکز آنها کند.
