در نخستین روزهای بهمن‌ماه سهامداران نگاهی جدی به مراسم تحلیف دونالد ترامپ و مواضع او در قبال ایران داشتند. آنچه در این میان اهمیت دارد، رفع تحریم‌هایی است که طی سال‌های اخیر وضعیت نامناسبی برای صنایع تولیدی کشور رقم زده‌اند. کارشناسان بازار سرمایه بر این اعتقادند که با حصول توافق هسته‌‌‌ای و مذاکرات جدید، شاهد کاهش هزینه نقل‌وانتقال پول برای شرکت‌های مختلف، چه صادرکننده و چه واردکننده، خواهیم بود که طبیعتا می‌تواند سود شرکت‌ها را افزایش دهد. ضمن آنکه در صورتی که مذاکرات سمت‌وسوی مثبت به خود بگیرد، بازارهای جدیدی پیش روی بنگاه‌‌‌های بورسی قرار خواهند گرفت.
این وضعیت در حالی است که هم‌اکنون به دلیل ناترازی وضعیت انرژی، نسبت تولید واقعی به ظرفیت تولید در سطوح نازلی قرار دارد؛ به طوری که شاید بتوان گفت بخش عمده ظرفیت تولید کشور خالی مانده است. از این‌رو مشاهده می‌کنیم که چگونه مسائل مرتبط با سیاست خارجی کشور می‌توانند برای بازار سهام و فعالان اقتصادی مهم ارزیابی شوند.
در روز چهارشنبه و به‌دنبال عبور از ریسک تحلیف دونالد ترامپ، معاملات بازار سهام سمت‌وسوی دیگری به خود گرفت. در این روز به‌یک‌باره جریان قدرتمندی از تقاضا به سمت بورس روانه شد. به موجب این امر سبزترین روز بازار در هفته گذشته رقم خورد. این در حالی است که در روزهای قبل از آن نه‌تنها تقاضای موثری که بتواند منجر به تغییر محسوس قیمت‌ها در بازار شود وجود نداشت، حتی بیم آن می‌‌‌رفت که افت بیشتر قیمت‌ها درنهایت شاخص کل را به کف کانال دومیلیون و ۷۰۰هزار واحدی هدایت کند.
با‌این‌حال شاخص بورس به هر ترتیبی که بود در روز گذشته با رشد ۰.۹۲درصدی همراه شد و به سطح ۲میلیون و ۸۴۰هزار واحدی رسید. شاخص هموزن نیز رشد ۰.۲۴درصدی را تجربه کرد و به محدوده ۸۹۰هزار واحدی رسید. پنجاه شرکت بزرگ بازار نیز با ورود پول ۲۲۴میلیارد تومانی همراه شدند. براساس اظهارات کارشناسان بازار سرمایه، آنچه توانست این رشد را در شاخص کل رقم بزند، سیگنال مثبت از «روی خوش ایران و آمریکا به مذاکرات» و همچنین اخبار امیدوارکننده مبتنی بر بررسی لوایح FATF بوده است.
بررسی متغیرهای اثرگذار بر روند بازار سهام نشان می‌دهد که بورس در وضعیت مناسبی قرار دارد. دلار در بازار آزاد به دنبال تثبیت خود در سطوح بالای ۸۰هزار تومان است و دلار توافقی نیز در کانال ۶۶هزار تومان مورد معامله قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، برآیند اظهارات مسوولان مختلف کشور نشان می‌دهد که وضعیت سیاست خارجی کشور به گونه‌ای است که امیدواری‌هایی نسبت به پیشبرد مذاکرات وجود دارد. این موضوع در حکم یک متغیر مثبت برای بازار سهام تلقی میشود.
افزون بر آن، لوایح پالرمو و CFT نیز در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی است و نتیجه نهایی این بررسی‌ها بر بازار سهام اثرگذار خواهد بود. بازار سهام در‌حال‌حاضر بر لبه تیغ حرکت می‌کند؛ به این صورت که سیگنال اخبار مثبت می‌تواند محرک قوی در راستای صعود بورس شود اما از طرفی عدم مخابره اخبار مثبت اثرات منفی بر فضای معاملات حکم‌فرما می‌کند. شاید بیراه نباشد اگر بگوییم بورس رونق اخیر را مدیون «اخباردرمانی» بوده است. یعنی هرگاه از سوی سیاستگذار اقتصادی، خبری در راستای منفعت بازار سهام مخابره شده بورس‌بازان در صف خرید ظاهر شدند. اما آن سوی ماجرا این‌گونه است که به محض فروکش اخبار تحریک‌کننده، معامله‌گران مجددا وارد فاز احتیاط و تردید شده‌اند. رفتارهای گروهی که از سهامداران مشاهده میشود به‌نوعی برگرفته از همین اتفاق است. وضعیت فوق، پیش‌بینی‌پذیری بازار سهام را سخت جلوه می‌دهد.
در شرایط کنونی صعود بورس با یک ابهام مهم مواجه است. در صورت توقف اخبار مثبت چه وضعیتی در انتظار تالار شیشه‌ای سهام است؟
در همین رابطه احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه «صعود مستمر بورس» به متغیرهای گوناگونی وابسته است، گفت: در‌حال‌حاضر مهم‌ترین محرک صعود بازار به یک خبر مهم وابسته است. مباحث مرتبط با مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا مهم‌ترین محرک بازار سرمایه است. در این میان می‌توان گفت عامل مذکور سرنوشت بورس را در کوتاه‌مدت به طور مستقیم مورد هدف قرار خواهد داد. در معاملات روز گذشته نیز مشاهده کردیم که گروه‌های بانکی متاثر از اخبار مرتبط با بررسی لوایح FATF، با تقاضای موثر سهامی روبه‌رو شدند. «عزم ایران برای مذاکره با آمریکا» مهم‌ترین سیگنال در راستای ورود پول به بازار سهام است.
این موضوع حاکی از آن است که اخبار حول محور وضعیت سیاسی خارجی کشور از سوی فعالان اقتصادی و معامله‌گران به طور مداوم در حال رصد شدن است؛ به‌ویژه اینکه در روزهای اخیر نرخ دلار توافقی نوسان محسوسی ثبت نکرده است. در واقع «کم‌نوسانی دلار توافقی» باعث شد این مهم اثر جدی در کوتاه‌مدت بر بازار سهام نداشته باشد. به نظر می‌رسد دلار توافقی تا پایان سال صعود چشمگیری را ثبت نکند. با توجه به سیاستگذاری‌های اقتصادی بعید به نظر می‌رسد دلار توافقی به‌راحتی وارد کانال ۷۰هزار تومان شود. علاوه بر این موضوع، با توجه به اینکه نرخ موثر اوراق اسلامی رغبتی برای نزول به زیر ۳۰درصد ندارد، از این‌رو موارد فوق به عنوان مولفه‌های اثرگذار بنیادی در شرایط کنونی و در کوتاه‌مدت کمترین نقش ممکن را در معاملات بازار سهام ایفا می‌کنند. به این ترتیب همان‌طور که از شواهد امر پیداست، تنها عاملی که صعود بازار سهام را تضمین می‌کند، مباحث مرتبط با اخبار سیاست خارجی کشور است.
احمد اشتیاقی در پاسخ به اینکه شاخص کل چه زمانی می‌تواند بر فراز قله ۳میلیون‌واحدی بایستد، توضیح داد: با توجه به مختصات کنونی بازار سهام، شاخص به‌مرور به عدد طلایی ۳میلیون واحد می‌رسد. به نظر می‌رسد شاخص کل بعد از کانال ۳میلیون واحدی به محرک‌های جدی‌تری نیاز دارد. احتمالا مباحث مرتبط با FATFبتوانند محرک جدی بورس در این مسیر باشند. واقعیت امر این است که شاخص ۳میلیونی در دسترس است. اما وضعیت بعد از این کانال به شرایط جدیدی وابسته است. نکته حائز اهمیت این است که برخلاف هفته‌های گذشته که بازار وزن زیادی برای نرخ دلار توافقی قائل بود، اکنون این محرک به دلیل نوسانات محدود افزایشی گزینه‌ای قابل اتکا برای سطوح بعد از سه میلیون واحد محسوب نمی‌شود.
او در پاسخ به اینکه «سناریوی بازگشت نمادهای کوچک به اریکه قدرت» تا چه میزان محتمل خواهد بود نیز بیان کرد: با توجه به اثرگذاری ریسک‌های سیاسی بر روند بازار سهام، این سناریو فعلا منتفی است. اگر توافقی بین ایران و آمریکا صورت نگیرد، طبیعتا پروسه نقد کردن سهام کوچک کاری دشوار خواهد بود. در شرایط مبهم معمولا سهام بزرگ با اقبال بیشتری روبه‌رو هستند. علاوه بر این، با توجه به اینکه ورود پول به سهام کوچک به منزله از تب و تاب افتادن کل بازار تلقی میشود، در شرایط کنونی عقب‌نشینی شاخص کل و پیشروی نمادهای کوچک به صلاح بازار نیست، چراکه کلیت بازار را با جو منفی مواجه می‌کند. اکثر معامله‌گران روی سهام بزرگ و پرتراکنش تمرکز کردند تا در صورت مخابره اخبار منفی به سرعت از بازار خارج شوند. وضعیت مبهم در سیاست خارجی کشور باعث شده تا پول به سمت نمادهای بزرگ و صندوق‌ها سرازیر شود.
