عصر ایران؛ ترانه ملکی- تقریبا 200 هکتار از جنگل‌های شمال به محل تخلیه زباله تبدیل شده‌اند. اکنون در جواهرده رامسر، چالوس، سوادکوه، نکا و ... محل‌های دپوی زباله در وسط جنگل واقع شده‌اند.
فعالان محیط زیست نگران اثرات دپوی زباله بر جنگل‌ها و زندگی مردم هستند. عده‌ای از فعالان محیط زیست هم یک کارزار با عنوان «درخواست حل معضل پسماند شمال کشور» راه انداخته‌اند تا به شرایط دفن و رهاسازی زباله در شهرهای شمالی اعتراض کند.
یک فعال و کارشناس محیط زیست در مازندران در این باره به عصر ایران گفت: شیرابه حاصل از این زباله‌ها در کنار اجسام خشکی مانند باتری و یا مواد عفونی، روان‌آبی تشکیل می‌دهد که رودها و آب‌های زیرزمینی را آلوده می‌کند.
سهیل اولادزاد بیان کرد: این آب در کشاورزی به کار می‌رود و ممکن است مستقیم وارد تولیدات آن شود. اکنون آب شرب شهرهای شمالی هم از آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود و این خطر وجود دارد که این آب‌ها هم آلوده شوند گرچه هنوز روی آن بررسی صورت نگرفته است.
او افزود: شیرابه‌ها تاثیرات مخربی هم بر خاک دارد و درختان جنگلی را بیمار می‌کند. بسیاری از درختان اطراف محل دپو دچار خشکی می‌شوند.
به گفته اولادزاد، تقریبا 200 هکتار از جنگل‌های شمال به محل تخلیه زباله تبدیل شده‌اند و وضعیت زباله در شهرهای شمالی بحرانی است: «اگر چند سال گذشته به این قضیه رسیدگی می‌شد هزینه کمتری لازم بود و کارهای مفیدی در این زمینه صورت می‌گرفت.»
جنگل تا سد درگیر زباله
این فعال و کارشناس محیط زیست گفت: در سراوان که محل دپوی زباله رشت و چند شهر اطراف است، وضعیت بسیار بحرانی است، به طوری که محل تخلیه در وسط جنگل است و در پایین دست آن رودخانه‌ای قرار دارد که از وسط شهر رشت می‌گذرد.
اولادزاد اضافه کرد: در قائمشهر هم تقریبا از 50 سال قبل زباله‌ها را در یک محل مشخص دپو می‌کنند که اکنون وسعت آن به رودخانه تلار رسیده است و بخشی از زباله‌ها در بستر رود دپو می‌شود. هر روز تقریبا 250 تن زباله به این مکان وارد می‌شود که حجم بالایی از شیرابه به جا می‌گذارد.
به گفته او، «در آمل هم سدی در مسیر هراز ساخته شده که محل دپوی زباله و شیرابه‌های حاصل از آن درست در محل دریاچه سد است که نشان می‌دهد ارزیابی زیست محیطی لازم صورت نگرفته است.»
فساد در زباله
اولازاد عنوان کرد: در همه جای کشور مشکل پسماند و انباشت زباله هست اما در شمال کشور به دلیل وجود جنگل، رود و دریا وضعیت حساس‌تر است.
وی گفت: می‌توان گفت که در بحث مدیریت پسماند شایبهٔ فساد وجود دارد و اگر وضعیت زباله شفاف شود، این فساد آشکار می‌شود. در حال حاضر زباله‌های خشک با توجه به اینکه صنعت بازیافت در کشور رو به رشد است، قیمت بالایی پیدا کرده‌اند. نایلون‌ها و زباله‌های خشک هر کیلو بین 7 تا 20 هزار تومان قیمت دارد و البته این ارزان‌ترین زباله قابل بازیافت است.
اولادزاد ادامه داد: پیمانکاران زباله محل‌های دپوی زباله را می‌گیرند و با کارگرانی که اغلب از اتباع هستند زباله را تفکیک می‌کنند. اگر قرار باشد زباله از مبدا و در خانه‌های مردم تفکیک شود این روند باید شفاف باشد و احتمالا باید مالیات بدهند و حق و حقوق کارگران را پرداخت کنند در حالی که اکنون گردش مالی آنها پنهان است.
وی بیان کرد: علاوه بر آن تفکیک از مبدا نیاز به آموزش دارد و باید برای افرادی که آن را رعایت نمی‌کنند جریمه در نظر گرفت یا برای کسانی که آن را رعایت می‌کنند تشویق‌هایی ارائه داد، این عوامل باعث می‌شود پیمانکاران از این رویه روگردان باشند.
تخلیه زباله دور از چشم مردم
این فعال محیط زیست دلیل انباشت زباله در بخش‌های مختلف کشور را نبود مدیریت کارآمد و نگاه علمی به مدیریت پسماند دانست و گفت: گویا مدیران فقط به دنبال این هستند که زباله‌ها را در دل جنگل یا جایی دور از نگاه مردم تخلیه کنند.
اولادزاد ادامه داد: می‌توانیم در این زمینه از تجربیات جهان استفاده کنیم چراکه کشورهای دیگر در این باره راهکارهایی را پیاده کرده‌اند. ما حتی در خارج از کشور ایرانی‌هایی را می‌شناسیم که برای کشورهای دیگر برنامه مدیریت پسماند تدوین می‌کنند، می‌توانیم در کشور از آنها استفاده کنیم.
زباله‌های شمالی که سر از تهران در می‌آورند!
اولادزاد اظهار کرد: از مدتی پیش کنش‌های مردمی در بعضی از شهرهای شمالی مانند بابل و ساری و ... شکل گرفت که به آلودگی چاه‌ها ناشی از دفن زباله اعتراض کرد و دادستان‌ها تصمیم گرفتند که محل زباله‌های چند شهر را تعطیل کنند، البته جای دیگری هم برای تخلیه آن وجود نداشت.
بنابراین ناچار شدند که زباله‌ها را به شهرهای دیگری انتقال دهند، یکی از شهرهای مقصد تهران بود.
به گفته او، «بابل ماه‌ها است زباله‌های خود را به تهران می‌فرستد. این کار هزینه زیادی دارد برای مثال این شهر ماهانه بیش از 20 میلیارد تومان هزینه انتقال زباله پرداخت می‌کند که برای یک شهر کوچک مبلغ زیادی است.»
با زباله برخورد یکسان نمی‌شود
این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه مدیریت پسماند نگاهی چند وجهی نیاز دارد، گفت: باید شفاف‌سازی صورت بگیرد حال آن که بعضا قراردادهای جمع‌‌آوری زباله به اسم افرادی است که اجازه حضور سایر شرکت‌ها مانند شرکت‌های دانش‌بنیان را نمی‌دهند.
اولادزاد عنوان کرد: روند یکسانی در زمینه زباله در کشور وجود ندارد و به عنوان مثال وقتی برنامه‌ای در مکانی پیاده می‌شود سایر شهرها همکاری لازم را در این زمینه ندارند اما در کشورهای دیگر یک روند کلی برای این موضوع وجود دارد. برای مثال آلمان می‌گوید تا سال 2030 می‌خواهد 65 درصد از زباله‌هایش را بازیافت کند و برای کل کشور در این زمینه برنامه تدوین می‌کند. اما در ایران این طور نیست و هر مدیری در هر بخش بدون تخصص و با نگاه خود اقداماتی را انجام می‌دهد.
او تاکید کرد: باید از افراد متخصص بهره برد و آموزش به مردم را جدی گرفت. ما نیاز به قوانینی برای شهروندان داریم. مسوولان می‌گویند مردم ایران بیشتر از متوسط جهانی زباله تولید می‌کنند در حالی که این صحبت صحیح نیست، چراکه سرانه جهانی با محاسبه کشورهای فقیر هم به دست آمده است؛ اما اگر میزان تولید زباله در ایران را با کشورهای حوزه خلیج فارس یا اروپا مقایسه کنیم می‌بینیم 700 گرم در روز به ازای هر ایرانی خیلی هم زیاد نیست کما این که این رقم برای آلمانی‌ها 2 هزار گرم در روز است.
او افزود: با این حال در این کشورها میزان زبالۀ تر کمتر است. باید به مردم آموزش بدهیم زباله تر و خشک را جداسازی کنند و میزان شیرابه خود را کاهش دهند.
