شرکت چینی «دیپ سیک» با معرفی مدل هوش مصنوعی جدید خود، DeepSeek-R۱، قواعد بازی در حوزه هوش مصنوعی را زیرورو کرد. این مدل که به گفته توسعه‌دهندگانش عملکردی مشابه OpenAI دارد، با هزینهای به مراتب کمتر توسعه یافته است. این موضوع موجب شکل‌گیری موج گسترده‌ای از نگرانی در میان سهامداران شرکت‌های مربوط به فناوری شد، چرا که ثابت کرد سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در زیرساخت‌های پیشرفته هوش مصنوعی ممکن است دیگر ضروری نباشد. در نتیجه سرمایه‌گذاران، نگران از اینکه مدل‌های چینی بتوانند با هزینهای کمتر، کارایی مشابهی ارائه دهند، به‌سرعت به فروش سهام شرکت‌های بزرگ فناوری مانند انویدیا و سایر رقبایش روی آوردند. در همین راستا بخش فناوری شاخص S&P ۵۰۰ با کاهش ۵.۶درصدی، بدترین روز خود در چهار سال گذشته را تجربه کرد. این افت بازار بسیاری را به یاد حباب فناوری در دهه ۹۰ میلادی انداخت.
در‌حالی‌که برخی این افت را نشانه‌ای از ترکیدن احتمالی حباب هوش مصنوعی می‌دانند، برخی دیگر معتقدند واکنش بازار بیش از حد احساسی بوده است. باید در نظر داشت که اگرچه خلاقیت این شرکت چینی در راستای کاهش هزینه‌ها تحسین‌برانگیز است، اما نباید فراموش کرد که معمولا در توسعه هر فناوری جدید، اولین مدل‌ها هزینه بیشتری داشته و با گذشت زمان، هزینه‌ها کاهش می‌یابند. به‌عنوان مثال، OpenAI به‌عنوان یکی از پیشگامان این حوزه، هزینه زیادی را برای تحقیق و توسعه مدل‌های اولیه خود صرف کرده است، اما اکنون که مسیر توسعه مشخص شده، سایر شرکت‌ها می‌توانند با بهره‌گیری از این تجربیات، مدل‌های کم‌هزینه‌تری را طراحی کنند.
علاوه بر این، بخشی از این سقوط شدید را می‌توان به رشد سریع و هیجان‌زده بازارها در ماه‌های اخیر نسبت داد. بازار سهام و رمزارزها در این مدت شاهد رشد خیره‌کننده‌ای بودند که این امر بسیاری از سرمایه‌گذاران را به دنبال فرصتی برای تثبیت سودهای خود سوق داد. در نتیجه اخبار مربوط به دیپ‌‌سیک تنها بهانه‌ای برای حفظ این سودهای کلان توسط بازیگران بازارها بوده است.
افت روز دوشنبه بازار سهام و رمزارزها شاید زنگ خطری باشد برای سرمایه‌گذارانی که بیش از حد به رشد بی‌پایان این بازارها اعتماد کرده بودند. دیپ‌‌سیک ثابت کرد که مسیر توسعه هوش مصنوعی می‌تواند متفاوت از پیش‌بینی‌های گذشته باشد؛ مسیری کم‌هزینه‌تر و رقابتی‌تر. همچنین تمرکز بیش از حد سرمایه‌گذاران روی شرکت‌های بزرگ فناوری، آسیب‌پذیری بازار را به طور قابل‌توجهی افزایش داده است. در حال حاضر، ۹ شرکت از ۱۰ شرکت برتر شاخص S&P ۵۰۰ در حوزه فناوری فعالیت کرده و حدود ۳۷درصد از ارزش کل این شاخص را به خود اختصاص می‌دهند. این تمرکز زیاد موجب می‌شود که هرگونه نوسان در سهام این شرکت‌ها عملکرد کلی شاخص را مستقیما تحت‌تاثیر قرار بدهد.
این موضوع در معاملات روز دوشنبه به‌وضوح مشاهده شد؛ به طوری که این ۱۰ شرکت به طور میانگین بیش از ۳درصد افت کردند، در‌حالی‌که باقی سهم های حاضر در شاخص تقریبا بدون تغییر باقی ماندند. چنین تمرکزی، بازار را به‌شدت در برابر نوسانات سهام شرکت‌های بزرگ آسیب‌پذیر می‌کند و اهمیت تنوع‌بخشی در سرمایه‌گذاری را بیش از پیش نشان می‌دهد.
