البته برای پاسخ به سئوال مطرح شده در لید خبر، پشیمانی‌های احتمالی در محاکم قضایی و ... را باید فاکتور گرفت چراکه در هنگامه محاکمه و مجرمیت راهی جز این نمی‌ماند.

 

به گزارش خبرنگار اجتماعی تابناک، در جامعه‌ای که پذیرش مسئولیت و عذرخواهی هنوز به‌عنوان رفتاری ضروری و پذیرفته‌شده در نظر گرفته نمی‌شود، بحران بی‌اعتمادی و شفافیت اجتماعی روز به روز تشدید می‌شود. 

 

در حالی که در بسیاری از جوامع پیشرفته، عذرخواهی به‌عنوان ابزاری برای تقویت روابط اجتماعی و حفظ انسجام اجتماعی شناخته می‌شود، در ایران این فرهنگ هنوز در بسیاری از موقعیت‌ها، به‌ویژه در سیاست و مدیریت، به چالش کشیده شده است. این وضعیت نه‌تنها به کاهش اعتماد عمومی منجر می‌شود، بلکه ریشه‌های بحران‌های اجتماعی و سیاسی را در دل خود پرورش می‌دهد.

 

عادل عبداللهی، دکتری جامعه شناسی به خبرنگار اجتماعی تابناک گفت: در جامعه‌شناسی، رفتارهای انسانی و روابط اجتماعی تحت تأثیر فرهنگ‌ها و ارزش‌های موجود در هر جامعه قرار دارد. یکی از موضوعات مهم در این زمینه، مسئله «فرهنگ عذرخواهی» است که در بسیاری از جوامع، از جمله در ایران، به‌طور جدی نهادینه نشده است. این کمبود فرهنگی می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر روی رفتار افراد و همچنین روی سازمان‌ها و نهادها بگذارد. به‌ویژه در مواقعی که یک فرد یا مدیر سازمان خطای اخلاقی مرتکب می‌شود، فرهنگ عذرخواهی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مؤثر برای اصلاح رفتار و حفظ روابط اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد.

 

وی ادامه داد: چالش اصلی این است که در تاریخ فرهنگی ما، عذرخواهی و پذیرش مسئولیت شخصی همواره به‌عنوان رفتاری در نظر گرفته نشده است که باید به‌طور گسترده در بین مردم نهادینه شود. از آنجایی که این رفتار به‌طور طبیعی در شاکله فرهنگی جامعه ما وجود نداشته، نسل‌های مختلف، به‌ویژه نسل جوان‌تر که میراث‌دار این فرهنگ هستند، نتوانسته‌اند این نوع از مسئولیت‌پذیری را به‌طور صحیح و گسترده در خود پرورش دهند. این وضعیت به‌ویژه زمانی آشکار می‌شود که افراد در موقعیت‌های اجتماعی و شغلی قرار می‌گیرند و از پذیرش مسئولیت و عذرخواهی از اشتباهات خود امتناع می‌کنند.

 

این جامعه شناس اظهار کرد: وقتی که چنین رفتارهایی از سوی افراد در موقعیت‌های مدیریتی و سیاسی مشاهده می‌شود، تبعات آن می‌تواند گسترده‌تر از چیزی باشد که در ابتدا به نظر می‌رسد. مدیرانی که قادر به عذرخواهی از اشتباهات خود نیستند و در برابر خطاهایشان پاسخگو نمی‌شوند، می‌توانند بی‌اعتمادی و بی‌تفاوتی اجتماعی را در جامعه گسترش دهند. این بی‌تفاوتی اجتماعی به‌ویژه زمانی آشکار می‌شود که رفتارهای ناپسند از سوی مدیران یا افرادی که در موقعیت‌های حساس اجتماعی و اقتصادی قرار دارند، به‌طور علنی در معرض دید عموم قرار می‌گیرد.

 

وی افزود: در اینجا، فرهنگ عذرخواهی به‌عنوان یک ابزار اجتماعی مهم شناخته می‌شود که می‌تواند در جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی مؤثر باشد. هنگامی که فردی در موقعیتی که مرتکب اشتباهی شده است، به‌طور علنی و صادقانه عذرخواهی می‌کند، نه‌تنها مسئولیت‌پذیری خود را نشان می‌دهد، بلکه به دیگران نیز این پیام را منتقل می‌کند که اشتباهات انسان‌ها قابل اصلاح است و با پذیرش مسئولیت، می‌توان به جامعه اعتماد و احترام بیشتری بخشید.

عبداللهی اظهار کرد: یکی از مسائل اساسی که در این زمینه مطرح است، رابطه مستقیم میان فرهنگ عذرخواهی و شفافیت اجتماعی است. در جوامعی که پذیرش مسئولیت و عذرخواهی به‌طور گسترده در نهادهای اجتماعی و فرهنگی ترویج می‌شود، افراد و مدیران در برابر خطاهای خود پاسخگوتر هستند. در این جوامع، وقتی فردی خطایی مرتکب می‌شود، با پذیرش مسئولیت و عذرخواهی، نه‌تنها روابط اجتماعی خود را ترمیم می‌کند بلکه به ایجاد اعتماد اجتماعی نیز کمک می‌کند. در مقابل، در جوامعی که فرهنگ عذرخواهی ضعیف است، افرادی که مرتکب اشتباه می‌شوند، ممکن است تلاش کنند از مسئولیت شانه خالی کنند و این موضوع می‌تواند باعث کاهش اعتماد و همبستگی اجتماعی شود.

 

وی توضیح داد: این مسأله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که مدیران یا مسئولین در سطوح بالای سیاسی و اقتصادی از پذیرفتن مسئولیت و عذرخواهی خودداری می‌کنند. هنگامی که چنین رفتارهایی از سوی افرادی که در موقعیت‌های حساس و تاثیرگذار قرار دارند مشاهده می‌شود، نه‌تنها اعتبار و مشروعیت آن افراد زیر سوال می‌رود، بلکه جامعه نیز از نظر اجتماعی با چالش‌های جدی مواجه می‌شود. در این شرایط، به نظر می‌رسد که یک مکانیزم نظارتی از سوی نهادهای اجتماعی و مدنی برای وادار کردن این افراد به پاسخگویی و عذرخواهی ضروری باشد.

 

این جامعه شناس عنوان کرد: در کشورهای پیشرفته، به‌ویژه در جوامع آسیای شرقی مانند ژاپن، فرهنگ عذرخواهی به‌شدت تقویت شده است و افراد در سطوح مختلف اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه در موقعیت‌های شغلی، به‌راحتی از اشتباهات خود عذرخواهی می‌کنند. این فرهنگ عذرخواهی نه‌تنها به ایجاد اعتماد و همبستگی اجتماعی کمک می‌کند، بلکه به‌عنوان یک ابزار برای حفظ انسجام اجتماعی و جلوگیری از بروز تنش‌های اجتماعی عمل می‌کند. در این جوامع، پذیرش مسئولیت و عذرخواهی به‌عنوان یک ویژگی فرهنگی به شمار می‌رود که موجب تقویت ارتباطات اجتماعی و حرفه‌ای می‌شود. 

وی افزود: در حالی که در جوامع غربی نیز فرهنگ عذرخواهی به‌طور گسترده‌ای پذیرفته شده در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر این فرهنگ هنوز به‌طور کامل نهادینه نشده است. به‌ویژه در سیاست، زمانی که افراد و مسئولان به‌دلیل خطاهای خود عذرخواهی نمی‌کنند، این مسأله می‌تواند منجر به بی‌اعتمادی عمومی نسبت به آن‌ها شود. در نتیجه پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری باید به‌عنوان یک ضرورت در سیاست‌های اجتماعی و فرهنگی کشورها تقویت شود تا جلوس مشکلات اجتماعی و سیاسی را بگیرد.

 

فرهنگ عذرخواهی به‌عنوان یک مؤلفه حیاتی در تقویت روابط اجتماعی و حرفه‌ای، نیازمند توجه جدی است. اگر فرهنگ عذرخواهی در یک جامعه نهادینه شود، می‌تواند به‌عنوان یک ابزار مؤثر در حل منازعات اجتماعی و کاهش تنش‌های اجتماعی عمل کند. بنابراین ایجاد تغییرات فرهنگی در این زمینه می‌تواند به‌عنوان یکی از اولویت‌های اساسی در اصلاح رفتار اجتماعی و سیاسی در هر جامعه‌ای مورد توجه قرار گیرد.