به گزارش اقتصادنیوز، فارین پالسی با انتشار یادداشتی مدعی شد: در پایان ماه نوامبر، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، سخنرانی را ایراد و بر حمایت خود از غزه تأکید کرد.
سیما ییلدیریم، فعال ترکیه‌ای حامی فلسطین در میان حاضران، می‌دانست که لحظه صحبت فرا رسیده است. او گفت: «احساس می‌کنم ناچارم ناهماهنگی بین حمایت اعلام شده از فلسطین و اقدامات میدانی را برجسته کنم».
ییلدیریم و هشت نفر دیگر از گروه فعال ترکیه‌ای هزار جوان برای فلسطین در مقابل دوربین‌های تلویزیون فریاد زدند، "به نسل کشی دامن نزنید!" آنها به صادرات نفت زیر رادار ترکیه به اسرائیل اشاره داشتند.
اگرچه صادرات نفت کمتر از فروش تسلیحات قابل مشاهده است، اما جزء حیاتی ماشین جنگی اسرائیل به حساب می‌آید. در حالی که معترضان از اتاق اسکورت می‌شدند، پاسخ اردوغان تند بود: «بلندگوی صهیونیست‌ها نباشید». اقتصادنیوز یادداشت فارین پالسی را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.
اردوغان مدت‌هاست که در قامت قهرمان حمایت از فلسطینی‌ها را در محور اصلی شعارهای خود قرار داده است. اردوغان پس از آنکه خود را به عنوان میانجی مناقشه حماس و اسرائیل معرفی کرد، اسرائیل را تروریست خواند و این بازیگر را به نسل‌کشی متهم کرد.
از همین رو، روابط ترکیه و اسرائیل که در سال 2022 پس از چهار سال تیرگی به واسطه کشتار 60 فلسطینی توسط نیروهای امنیتی اسرائیل در مرز غزه احیا شد، سال گذشته مجدداً قطع شد. ترکیه 9 آوریل 2024 صادرات بیش از 54 محصول از جمله مصالح ساختمانی را به اسرائیل متوقف کرد. چند هفته بعد، ترکیه تجارت دوجانبه را متوقف کرد. ارزش این تجارت در سال 2023، 6.8 میلیارد دلار محاسبه می‌شد که 76 درصد آن شامل صادرات ترکیه - عمدتاً فولاد، مصالح ساختمانی و تجهیزات مکانیکی- بود.
اردوغان از آن زمان گفته که ترکیه "همه روابط" خود را با اسرائیل قطع کرده است. این تحریم در بحبوحه آتش‌بس بین اسرائیل و حماس که در 19 ژانویه اجرایی شد، ادامه دارد و رهبر ترکیه متعهد شده که تلاش‌های خود را برای پاسخگو کردن رهبران اسرائیل به خاطر جنایات جنگی تشدید خواهد کرد.
اما محققان شواهدی را ارائه کرده و با رسانه‌ها به اشتراک گذاشته‌اند که نشان می‌دهد کشتی‌های باری حامل نفت فارغ از تحریم‌های ادعایی و بدون آن که ردی از خود برجای بگذارند، همچنان از ترکیه به اسرائیل در حرکت هستند. محققان با استفاده از داده‌های ردیابی دریایی، گزارش‌های بندر، تصاویر ماهواره‌ای و شهادت شاهدان عینی، کشتی نفت‌خام سیاویگور را دنبال کردند که در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۴ از بندر جیهان ترکیه به سمت اسرائیل حرکت کرد.
این کشتی دو روز بعد دستگاه ردیاب خود را خاموش کرد. وقتی سیاویگور بعد از هفت روز آنلاین شد، مستقیماً از سواحل اسرائیل دور شده و به سمت سیسیل می‌رفت. این کشتی پس از لنگر انداختن در ریپوستوی ایتالیا، به طور قابل توجهی سبک‌تر از زمانی بود که ترکیه را ترک کرد.
بر اساس یادداشت‌های تحقیقاتی مشاهده شده توسط فارین پالیسی، بین این تاریخ‌ها، تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد که 5 نوامبر یک نفتکش در حال پهلوگیری در بندر اشکلون اسرائیل است. تحقیقات تکمیلی که در ماه دسامبر در رسانه‌ها منتشر شد نشان می‌دهد که نفتکش‌های دیگر نیز از همین تاکتیک استفاده می‌کنند.
این در حالی است که ترکیه خروج هر گونه محموله از بنادر خود به سمت اسرائیل را تکذیب می‌کند. 10 نوامبر 2024، وزارت انرژی ترکیه با صدور اطلاعیه‌ای تاکید کرد که ادعای ادامه صادرات نفت به اسرائیل "بی اساس" است و همه شرکت‌ها و طرف‌های فعال در بندر جیهان، -جایی که محموله‌ها به اسرائیل معمولاً از آنجا حرکت می‌کنند،- از محدودیت‌ها پیروی می‌کنند.
با این حال، موضوع پیچیده‌تر از آن چیزی است که چنین انکارهایی نشان می‌دهد. صادرات نفت معاملات ساده بین دو بازیگر نیست، بلکه توافق نامه‌های پیچیده دیپلماتیک و حقوقی بین چندین نهاد دولتی و شرکتی است. در باب صادرات نفت، آذربایجان نیز هم صدا با ترکیه در این فرایند مشارکت دارد. در حالی که توقف کامل صادرات نفت هزینه‌های سیاسی کمی برای اردوغان در رابطه با اسرائیل به همراه خواهد داشت، اما به لحاظ اقتصادی ضربه‌ای جدی وارد کرده و احتمالاً یکی از مهم‌ترین روابط منطقه‌ای را برهم می‌زند؛ این بهایی است که اردوغان نمی‌خواهد بپردازد.
ترکیه منابع انرژی کمی دارد، اما یک کشور بزرگ در حوزه ترانزیت انرژی است که هم پول به خزانه دولت می‌آورد و هم قدرت دیپلماتیک اعطا می‌کند. خط لوله‌ای که گاز و نفت را از آذربایجان، اقلیم کردستان عراق و روسیه به ترکیه و اروپا می‌رساند، از روی هم عبور می‌کند. یکی از دو خط لوله انتقال نفت از طریق ترکیه که از عراق به جیهان می‌رود، در سال 2023 به دلیل اختلاف بین آنکارا و بغداد بسته شد.
خط لوله دیگر، خط لوله باکو-تفلیس-جیهان (BTC) از سال 2006 فعال بوده و نفت خام آذربایجان را از زیر دریای خزر از طریق گرجستان و به سواحل مدیترانه ترکیه می‌رساند؛ جایی که محموله‌ها به اسرائیل ارسال می‌شود. در جیهان، جایی که خط لوله پایان می‌یابد و نفت خام روی کشتی‌های باری بارگیری می‌شود، نشانه‌هایی از ارتباط با آذربایجان در همه جا دیده می‌شود.
یک پارک اخوان ترکیه-آذربایجان وجود دارد که دارای بنای تاریخی است و با نقشه مسیر خط لوله حک شده و مجسمه‌های بنیانگذار ترکیه مدرن، مصطفی کمال آتاتورک و حیدر علی اف، رئیس جمهور سابق آذربایجان، جلوی آن قرار دارد.
روابط بین دو کشور از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی برادرانه بوده است، اما اخیراً ترکیه با ارائه حمایت قابل توجهی به باکو، بیش از هر زمان دیگر به آذربایجان نزدیک شده است. با این حال، دو کشور در مورد اسرائیل اختلاف نظر دارند. اگرچه اردوغان حامی سرسخت آرمان فلسطین است، آذربایجان متحد نزدیک، هرچند غیرعادی اسرائیل به حساب می‌آید.
از سال 2011، روابط آذربایجان و اسرائیل به واسطه فروش تسلیحات اسرائیل به آذربایجان و فروش نفت آذربایجان به اسرائیل تقویت شده است. ژانویه گذشته، قبل از تحریم ترکیه، اسرائیل بزرگترین واردکننده نفت آذربایجان بود و تنها در آن ماه 297 میلیون دلار نفت خام خریداری کرد که همگی از طریق جیهان صادر می‌شد.
