مصباح شایان در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید براینکه در موضوع ناترازی مصرف کننده‌های بزرگ باید شیوه مصرف را اصلاح کنند گفت: وقتی در پاییز و زمستان شاهد قطع برق هستیم این موضوع نشان می‌دهد نیروگاهی که گاز مصرف می‌کند از این سوخت نتوانسته بهینه استفاده کند.
وی ادامه داد: چون امکان فوری و سریع افزایش تولید گاز در کشور وجود ندارد لذا باید برای کاهش مصرف این حامل انرژی استراتژیک فکر جدی کرد.
این کارشناس انرژی تصریح کرد: یکی از این بخش‌های بزرگ مصرف گاز، نیروگاه‌های گازی هستند چرا که این نیروگاه‌ها بخش بزرگی از تولید گاز کشور را برای تولید برق می‌بلعند اما به نسبت گاز دریافت شده، برق کافی تولید نمی‌کنند؛ یعنی میزان راندمان و همچنین هدر رفت گاز در بخش نیروگاهی کشور بالاست و باید آن را علاج کرد.
بر اساس اطلاعات ترازنامه انرژی کشور، ۴۶ درصد از کل هدر رفت انرژی در ایران به بخش برق و نیروگاه اختصاص دارد. ۴۳ درصد از این میزان یعنی معادل ۸۵/۳۰۷ میلیون بشکه نفت خام در بخش نیروگاهی هدر می‌رودو ۳ درصد دیگر که معادل ۲۰ میلیون بشکه نفت خام محسوب می‌شود نیز هنگام انتقال و توزیع این انرژی هدر می‌رود.
وی خاطرنشان کرد: همچنین براساس آمارها راندمان نیروگاه‌های برق ایران ۳۴ تا ۳۹ درصد است، درحالی که این عدد درکشورهای پیشرفته حدود ۶۰ درصد است که با بهبود، نیم‌درصد راندمان نیروگاهی کشور، می‌توان سالانه ۸۴۶ میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی کرد.
شایان اظهار داشت: علاوه براینکه نیروگاه‌ها با مصرف متوسط روزانه ۲۰۷ میلیون مترمکعب گاز در روز، مهم‌ترین مصرف‌کننده گازکشور محسوب می‌شوند. بدین ترتیب افزایش راندمان نیروگاه‌های برق کشور باید به عنوان یک اقدام اصلاحی اولویت دار در دستور کار وزارت نیرو قرار گیرد.
به گفته این کارشناس انرژی یک مشکل بزرگ در این مسیر قرار دارد که همانا تحویل گاز نسبتاً رایگان یا بسیار ارزان به نیروگاه‌های برق است. به عبارت بهتر، زمانی که گاز به صورت رایگان در اختیار نیروگاه‌های دولتی و خصوصی قرار می‌گیرد، هیچ‌یک از این نیروگاه‌ها کوچک‌ترین علاقه‌ای به افزایش راندمان ندارند. همانطور که گفته شد بازده نیروگاه‌های برق کشور در حالی به‌طور متوسط ۳۴ درصد برآورد می‌شودکه مطابق با قانون هدفمندی یارانه‌ها این صنعت مکلف بوده در انتهای برنامه پنجم توسعه، به بازدهی ۴۵ درصدی دست یابد. از سویی دیگر در طول برنامه ششم توسعه، وزارت نیرو صرفاً مجاز به احداث نیروگاه‌های جدید با بازدهی بیش از ۵۵ درصد بود.
وی ادامه داد: اما هر دو تکلیف قانونی به یک دلیل ساده بر زمین مانده‌اند؛ تا وقتی گاز رایگان وجود دارد، هیچ دلیلی برای سرمایه‌گذاری و افزایش راندمان وجود ندارد و حجم زیادی از گاز کشور از این طریق هدر می‌رود.انجام نشدن تکالیف قانونی برنامه ششم توسعه اقتصادی کشور در بخش ارتقای بازدهی نیروگاه‌های کشور سبب ایجاد ضرر و زیان گسترده‌ای در حوزه انرژی را مهیا کرده است و همین مساله سبب شد تا از سال ۱۳۹۸ تا کنون، با بحران‌های مختلف انرژی از جمله قطعی برق متمادی در فصل زمستان و فصل تابستان و همچنین ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی مواجه شویم.
شایان تصریح کرد: با توجه به موارد ذکر شده، یکی از پیشنهادات موجود به منظور بهبود شرایط بازدهی واحدهای نیروگاهی، قیمت‌گذاری قیمت گاز طبیعی به مقصد نیروگاه‌ها بر اساس قیمت صادراتی این حامل انرژی و انتقال کلیه یارانه پرداختی دولت به بخش فروش برق است.
استفاده از این راهکار که پیشنهاد بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی است، سبب می‌شود تا نیروگاه‌داران نسبت به ارتقای بازدهی انگیزه پیدا کنند، زیرا درآمد گاز طبیعی صرفه‌جویی شده، هزینه لازم برای ارتقای بازدهی را اقتصادی می‌کند.
علاوه بر این، متمرکز کردن همه یارانه پرداختی در قسمت فروش برق زمینه بزرگ شدن این عدد را فراهم کرده و سیاست‌گذار اقتصاد انرژی متوجه فاجعه تعرفه‌گذاری یارانه‌ای در این حوزه خواهد شد. در حال حاضر، سازوکار قیمت‌گذاری گاز طبیعی نیروگاه‌های کشور بر اساس دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی صورت می‌پذیرد. به دلیل فقدان برنامه‌ریزی توسعه محور برای صنعت نیروگاهی طی دهه‌های گذشته، این صنعت دچار مشکلاتی اعم از کاهش بهره‌وری به دلیل قیمت بسیار پایین سوخت و افزایش ریسک‌های ناشی از کاهش تولید برق در کشور شده که نتیجه آن، افزایش ناترازی برق است.
