خارخاسک گیاه علفی، یک‌ساله و خزنده است که به صورت خودرو در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری رشد می‌کند. این گیاه دارای برگ‌های کوچک و متقابل، گل‌های زرد رنگ و میوه‌های خاردار است. در طب سنتی از میوه، برگ و ریشه خارخاسک برای تهیه دمنوش و عرق استفاده می‌شود.

به گزارش درمانکده،  میوه آن بیشترین خاصیت دارویی را دارد، به همین دلیل در تهیه داروهای گیاهی مورد توجه قرار می‌گیرد. طبع این گیاه گرم و خشک است و روغن کنجد و بادام شیرین به عنوان مصلح آن معرفی شده‌اند. مهم‌ترین خواص دمنوش خارخاسک و عرق آن در طب سنتی عبارت‌اند از:

• کاهش فشارخون
• دیورتیک طبیعی (ادرارآور)
• تسکین‌دهنده درد مثانه
• شکننده سنگ‌های ریز کلیه و مثانه
• رفع التهاب و عفونت‌های ادراری
• کاهش چربی و کلسترول خون
• از بین برنده قولنج گرم
• تقویت قوای جنسی
• پاکسازی کبد و سم‌زدایی بدن

از نظر پزشکی مدرن نیز این گیاه دارای ترکیبات فعال بسیار مهمی است که در زیر به چند نمونه آن اشاره شده است:

• آلکالوئیدها (Alkaloids): این ترکیبات به تنظیم و تقویت سیستم عصبی کمک می‌کنند و همچنین ممکن است در درمان مشکلات جنسی و هورمونی موثر باشند.
• ساپونین‌ها (Saponins): این ترکیبات به عنوان استروئیدهای گیاهی شناخته می‌شوند و نقش مهمی در افزایش سطح تستوسترون و تقویت عملکرد جنسی ایفا می‌کنند.
• فلاونوئیدها (Flavonoids): فلاونوئیدها ترکیبات آنتی‌اکسیدانی هستند که از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کنند.
• دیورتیک‌های طبیعی (Natural Diuretics): این ترکیبات به افزایش تولید ادرار و پاکسازی بدن از سموم کمک می‌کنند.

خواص عرق خارخاسک برای کلیه

عرق خارخاسک به دلیل داشتن ترکیبات فعال برای رفع مشکلات کلیوی زیر استفاده می‌شود:

• کمک به دفع سنگ کلیه و مثانه:‌ این گیاه خاصیت ادرارآور (دیورتیک طبیعی) دارد و حجم ادرار را افزایش می‌دهد. همچنین با شل کردن عضلات مجاری ادراری به خروج راحت‌تر سنگ‌های کوچک کمک می‌کند. علاوه‌بر آن، مانع تشکیل مجدد سنگ‌های کلیوی می‌شود.
• درمان التهاب و عفونت‌های ادراری: خارخاسک با خاصیت ضد‌باکتریایی خود، رشد باکتری‌های مضر در مجاری ادراری را کاهش می‌دهد، به همین دلیل در کاهش التهاب کلیه و مثانه موثر است.
• بهبود عملکرد کلیه و پیشگیری از نارسایی کلیوی: این گیاه با پاکسازی کلیه‌ها از سموم و مواد زائد از آسیب‌های کلیوی پیشگیری می‌کند. همچنین با تنظیم فشار خون، فشار بر کلیه‌ها را کاهش می‌دهد.

شما می‌توانید از خواص دمنوش خارخاسک یا عرق آن برای بهبود سلامتی کلیه‌ها استفاده کنید. متخصصان توصیه می‌کنند در طی روز حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌لیتر از آن استفاده شود. می‌توانید عرق یا دمنوش این گیاه را با عسل یا آب گرم ترکیب کنید.

بهترین زمان مصرف دمنوش خارخاسک یا عرق آن برای کلیه‌ها را در جدول زیر می‌بینید:

خواص عرق خارخاسک برای کبد

عرق خارخاسک به دلیل دارا بودن ترکیبات موثر ضد‌التهابی، آنتی‌‌اکسیدانی و سم‌زدایی قوی برای سلامت کبد بسیار مفید است. از مهم‌ترین فواید این گیاه برای کبد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش چربی کبد (کبد چرب غیرالکلی): خارخاسک باعث کاهش تجمع چربی در سلول‌های کبدی می‌شود. علاوه‌بر آن، متابولیسم چربی‌ها را بهبود می‌دهد و از پیشرفت کبد چرب جلوگیری می‌کند.
• پاکسازی و سم‌زدایی کبد: ترکیبات آن در دفع مواد سمی از کبد موثر هستند و عملکرد آنزیم‌های کبدی را تنظیم و از بروز آسیب‌های کبدی جلوگیری می‌کنند.
• کاهش التهاب کبد: اگر به دلیل مصرف غذاهای چرب، الکل یا داروهای سنگین دچار التهاب کبدی شده‌اید، مصرف این گیاه می‌تواند برای شما مفید باشد.

در برخی منابع آمده است که اگر عرق خارخاسک را با عرق شاه‌تره یا عرق کاسنی ترکیب کنید، اثر بیشتری در پاکسازی کبد خواهد داشت. همچنین بهترین زمان مصرف آن صبح ناشتا یا نیم ساعت قبل از وعده اصلی غذا در نظر گرفته شده است.

خواص عرق خارخاسک در بدنسازی

اگر ورزشکار هستید و در رشته‌هایی مانند بدنسازی کار می‌کنید، دمنوش یا عرق خارخاسک می‌تواند بخشی از رژیم غذایی شما را تشکیل دهد. از مهم‌ترین خواص عرق خارخاسک برای ورزشکاران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش انرژی، استقامت و قدرت
• حفظ سلامت عضلات بدن
• بهبود متابولیسم بدن
• تقویت عملکرد قلب و عروق
• افزایش توده عضلانی و کاهش درصد چربی بدن
• جلوگیری از خستگی زودرس در تمرینات
• بهبود ریکاوری پس از تمرینات شدید

بهترین زمان مصرف عرق خارخاسک یا دمنوش آن برای ورزشکاران را در جدول زیر می‌بینید:

خواص عرق خارخاسک برای معده

عرق خارخاسک ترکیبات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد و می‌تواند در بهبود عملکرد معده و کاهش مشکلات گوارشی موثر باشد. از مهم‌ترین خواص دمنوش خارخاسک و عرق آن برای معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش التهاب معده و کمک به درمان زخم معده: ترکیبات ضد‌التهابی آن در کاهش تحریک معده موثر است. همچنین این گیاه زخم‌های سطحی معده را بهبود می‌دهد و از آسیب‌های بیشتر جلوگیری می‌کند.
• کمک به هضم بهتر و کاهش نفخ: خارخاسک ترشح آنزیم‌های گوارشی را افزایش می‌دهد و به این ترتیب باعث هضم بهتر غذا می‌شود. این ویژگی از ایجاد نفخ و تجمع گاز در معده جلوگیری می‌کند.
• درمان یبوست و بهبود حرکات روده: گیاه خارخاسک خاصیت ملین ملایمی دارد و به حرکت منظم روده کمک می‌کند. به همین دلیل در رفع یبوست موثر است.

شما می‌توانید آن را با عرق نعناع یا عرق رازیانه ترکیب کنید تا تاثیر بهتری بر معده داشته باشد. بهترین زمان مصرف عرق خارخاسک یا دمنوش آن را در جدول زیر می‌بینید:

خواص عرق خارخاسک برای دیسک کمر

عرق خارخاسک در طب سنتی به دلیل خاصیت ضد‌التهابی و تسکین‌دهندگی می‌تواند برای مشکلاتی مانند دیسک کمر مفید باشد. در این زمینه این گیاه به شکل‌های زیر موثر است:

• کاهش دردهای عصبی و عضلانی: این گیاه اثر آرام‌بخشی بر سیستم عصبی دارد و می‌تواند دردهای ناشی از فشار روی اعصاب ستون فقرات را کاهش دهد.
• تقویت عضلات اطراف ستون فقرات: خارخاسک باعث افزایش قدرت عضلانی می‌شود و در کاهش فشار روی دیسک‌های بین‌مهره‌ای موثر است.
• بهبود گردش خون در ستون فقرات: این گیاه با افزایش جریان خون در ناحیه آسیب‌دیده می‌تواند به ترمیم سریع‌تر بافت‌های اطراف دیسک کمر کمک کند.
• کاهش استرس و آرامش عضلات: استرس و تنش‌های عصبی می‌توانند دردهای عضلانی را تشدید کنند. خارخاسک خاصیت آرام‌بخشی دارد و به کاهش گرفتگی‌های عضلانی کمک می‌کند.

جهت تسکین دیسک کمر می‌توانید عرق خارخاسک را با مقداری عسل ترکیب کنید و بنوشید. در برخی منابع نیز به استفاده موضعی از آن اشاره شده است، یعنی پارچه‌ای را به عرق خارخاسک آغشته کنید و روی ناحیه دردناک قرار دهید تا التهاب کاهش یابد.

توجه کنید خارخاسک نمی‌تواند راه‌حلی برای درمان دیسک کمر و موارد مشابه باشد. صرفا از آن می‌توانید به عنوان مکمل استفاده کنید. همچنین مصرف این گیاه برای همه مناسب نیست.

خواص عرق خارخاسک برای پوست

گیاه خارخاسک به شکل‌های زیر می‌تواند در رفع مشکلات پوستی به شما کمک کند:

• کاهش جوش و آکنه: خاصیت ضد‌التهابی این گیاه التهاب و قرمزی جوش‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین این گیاه چربی اضافی پوست را کنترل می‌کند و مانع از بسته شدن منافذ پوست می‌شود.
• پاکسازی و سم‌زدایی پوست: خاصیت ادرار‌آوری آن سموم را از بدن دفع می‌کند و همین موضوع در حفظ سلامت و شفافیت پوست موثر است.
• جوان‌سازی و کاهش چین‌وچروک: ترکیبات این گیاه می‌توانند کلاژن‌سازی پوست را تقویت کنند. این موضوع نیز در حفظ خاصیت ارتجاعی پوست موثر است. همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی این گیاه از پیری زودرس جلوگیری می‌کند.
• رفع خشکی و ترک‌های پوستی: از خارخاسک می‌توانید به عنوان آبرسان طبیعی برای پوست استفاده کنید. علاوه‌بر این، خارخاسک خاصیت نرم‌کنندگی دارد و به بهبود ترک‌های پوست کمک می‌کند.
• کمک به بهبود التهابات پوستی مانند اگزما و پسوریازیس: ترکیبات ضد‌التهابی این گیاه در کاهش خارش، قرمزی و تحریکات پوستی موثر هستند. این ترکیبات به بازسازی سلول‌های پوستی و کاهش علائم این بیماری‌ها کمک می‌کنند.

برای مصرف می‌توانید پنبه را به عرق خارخاسک آغشته کنید و روی پوست بمالید تا التهابات کاهش یابد. همچنین با ترکیب خارخاسک با گلاب یک تونر طبیعی برای پاکسازی پوست خواهید داشت. البته قبل از استفاده موضعی حتما مقداری از آن را در ناحیه کوچکی از پوست امتحان کنید تا مطمئن شوید که نسبت به آن حساسیت ندارید.

نوشیدن دمنوش یا عرق آن نیز می‌تواند به حفظ سلامتی پوست کمک کند. بهترین زمان مصرف عرق خارخاسک یا دمنوش آن برای شادابی پوست در جدول زیر آمده است:

خواص عرق خارخاسک برای مردان

مهم‌ترین خواص گیاه خارخاسک برای مردان به افزایش سطح تستوسترون و میل جنسی در آن‌ها مربوط می‌شود. در ادامه مهم‌ترین فواید این گیاه برای مردان را مطالعه می‌کنید:

خواص عرق خارخاسک برای اسپرم

این گیاه با افزایش سطح تستوسترون و بهبود گردش خون در اندام‌های تناسلی، موجب افزایش تعداد، تحرک و کیفیت اسپرم می‌شود و به درمان ناباروری مردان کمک می‌کند. می‌توانید آن را با عرق رازیانه یا عرق بابونه ترکیب کنید تا تاثیر بهتری بر اسپرم‌سازی داشته باشد. بهترین زمان مصرف آن نیز می‌تواند صبح ناشتا یا شب قبل از خواب باشد. به‌طور کلی، می‌توانید روزانه حدود یک تا ۲ استکان (حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌لیتر) از این نوشیدنی را مصرف کنید.

خواص عرق خارخاسک برای پروستات

ترکیبات ضد‌التهابی خارخاسک می‌توانند التهاب پروستات را کاهش دهند و از بزرگ‌ شدن آن جلوگیری کنند. همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی این گیاه از رشد سلول‌های غیرطبیعی در پروستات (سرطان پروستات) جلوگیری می‌کند. برخی منابع ترکیب آن با عرق گزنه و عرق کاسنی را برای بهبود سلامت پروستات مفید دانسته‌اند.

خواص خارخاسک برای نعوظ

خارخاسک با افزایش تولید تستوسترون و بهبود جریان خون در آلت تناسلی باعث افزایش قدرت و مدت‌ زمان نعوظ می‌شود. این گیاه به طور طبیعی باعث گشاد شدن عروق خونی در ناحیه تناسلی می‌شود و عملکرد جنسی را بهبود می‌دهد. در برخی منابع ترکیب آن با عرق زنجبیل و عسل برای اثرگذاری بیشتر توصیه کرده‌اند.

خواص عرق خارخاسک برای زنان

اگر قبل از قاعدگی دچار افسردگی، تحریک‌پذیری و دردهای عضلانی می‌شوید، می‌توانید از خواص دمنوش خارخاسک برای بهبود وضعیت خود استفاده کنید. این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات ضد‌التهابی و متعادل‌کننده هورمون‌ها، می‌تواند گرفتگی‌های عضلانی رحم، سردرد، تغییرات خلقی و نفخ ناشی از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) را کاهش دهد.

توجه داشته باشید مصرف این گیاه در دوران بارداری به زنان توصیه نمی‌شود.

مضرات مصرف خارخاسک چیست؟

زیاده‌روی در مصرف خارخاسک می‌تواند منجر به بروز عوارض جانبی زیر شود:

• افت فشار خون شدید
• تحریک معده و مشکلات گوارشی
• افزایش حجم ادرار و کم‌آبی بدن
• تداخل با داروهای کبدی و دیورتیک‌ها

خارخاسک برای چه کسانی مضر است؟

مصرف این گیاه برای گروه‌های زیر نمی‌تواند مناسب باشد:

• زنان باردار و شیرده: این گیاه می‌تواند تعادل هورمونی را تغییر دهد.
• افرادی که فشار خون پایین دارند: خارخاسک می‌تواند باعث افت بیشتر فشار خون شود.
• کسانی که مشکلات کلیوی شدید دارند: به دلیل اثرات دیورتیک این گیاه ممکن است کلیه‌ها تحت فشار قرار گیرند.
• افرادی که داروهای خاص ضدالتهابی مصرف می‌کنند: این گیاه ممکن است باعث ایجاد تداخل دارویی شود و تاثیر داروها را کم یا زیاد کند.

فواید خارخاسک در چند خط

خارخاسک به دلیل تاثیرات مثبت بر تستوسترون، سلامت پروستات، بهبود عملکرد کلیه و تقویت قوای جنسی یکی از مفیدترین عرقیات گیاهی محسوب می‌شود. علاوه‌بر این، خواص عرق خارخاسک در افزایش قدرت بدنی و بهبود عملکرد ورزشی نیز قابل توجه است. با این حال این گیاه نمی‌تواند برای همه مناسب باشد از جمله زنان باردار و افرادی که با مشکلات شدید کلیوی یا کاهش فشار خون مواجه هستند.

سوالات رایج

منبع: healthline | webmd | examine