واردات خودرو به ایران در سال‌های اخیر تحت تأثیر شرایط اقتصادی و سیاسی پیچیده‌ای قرار گرفته است، یکی از بارزترین تغییرات در این زمینه افزایش واردات خودروهای چینی به بازار ایران است که به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی به طور غیرمستقیم و از مسیرهای پیچیده وارد کشور می‌شوند، این واردات علاوه بر تأثیرات قابل توجهی بر رقابت‌پذیری بازار خودرو و تنوع محصولات با چالش‌هایی نظیر افزایش هزینه‌ها، کاهش تقاضا و رکود اقتصادی همراه بوده است.
به گزارش تابناک به نقل از ایمنا،در این میان، رشد صنعت خودروی چین و توانایی آن در تولید خودروهایی با کیفیت رقابتی و قیمت مناسب این کشور را به یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان خودرو برای ایران تبدیل کرده است، در این شرایط واردات خودروهای چینی نه تنها به عنوان یک راهکار برای مقابله با کمبود تنوع در بازار، بلکه به عنوان یک بخش مهم از فرآیندهای اقتصادی و تحولی در صنعت خودروی ایران به شمار می‌آید.
وضعیت واردات خودرو و تأثیرات آن بر بازار ایران
امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: در حقیقت، امروز در ایران آنچه که در بازار خودرو مشاهده می‌کنیم، نه متعلق به ژاپن است، نه کره و نه آلمان، ماشین‌هایی که وارد می‌شوند، از برندهایی هستند که تولیدشان در چین صورت می‌گیرد، اما با نام‌های آلمانی، کره‌ای و ژاپنی برچسب‌گذاری شده‌اند، این واردات در واقع به دلیل پیچیدگی‌های اقتصادی و سیاسی از مسیرهای غیرمستقیم انجام می‌شود، خودروسازان چینی نمی‌توانند به‌طور مستقیم خودرو به ایران بفروشند، اما با ترفندهای تجاری و حقوقی به‌دست برخی تجار ایرانی انجام می‌شود.
وی می‌افزاید: چین به‌عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان خودرو در جهان، در سال گذشته بیش از ۳۰ میلیون خودرو تولید کرده و به بزرگترین صادرکننده خودرو در دنیا تبدیل شده است، این در حالی است که پیش‌تر، بیشتر تولیدات این کشور برای مصرف داخلی بود است، اما امروزه خودروهای چینی به اروپا، آمریکا و دیگر نقاط جهان صادر می‌شوند، این تغییرات نشان‌دهنده رشد چشمگیر صنعت خودروی چین است.
کارشناس صنعت خودرو ادامه می‌دهد: در ایران واردات خودرو به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است، حتی خودروهای چینی نیز به‌طور مستقیم وارد نمی‌شوند و از طریق روش‌های غیرمستقیم همچون تغییر مسیر کشتی‌ها و استفاده از کشورهای واسطه به ایران می‌رسند، این فرایند نه تنها هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه بر قیمت نهایی خودروها نیز تأثیر می‌گذارد.
تأثیر افزایش قیمت ارز بر بازار خودرو
کاکایی مطرح می‌کند: افزایش قیمت ارز یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر بازار خودرو ایران است، با افزایش قیمت دلار هزینه واردات خودرو نیز افزایش پیدا می‌کند و این امر منجر به کاهش تقاضا و رکود بازار خواهد شد، اگرچه در ابتدا قیمت برخی خودروهای وارداتی کاهش پیدا کرد، اما این روند پایدار نبود و با افزایش مجدد قیمت ارز، بازار خودرو با رکود شدیدی روبه‌رو شد.
وی درباره تأثیر ارز بر قیمت خودروهای داخلی ادامه داد: خودروهای داخلی با قیمت‌های پایین‌تر (زیر یک میلیارد تومان) کمتر تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، اما خودروهای متوسط و بالا (با قیمت‌های دو تا پنج میلیارد تومان) با کاهش تقاضا و افت قیمت روبه‌رو شده‌اند، این رکود در بازار خودرو نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب اقتصادی است که در آن قدرت خرید مردم به شدت کاهش پیدا کرده است.
چالش‌های اقتصادی و کاهش قدرت خرید
کارشناس صنعت خودرو متذکر می‌شود: در سال‌های اخیر، کاهش درآمد مردم و افزایش هزینه‌ها موجب شده است که بسیاری از خانوارها نتوانند نیازهای اولیه خود را تأمین کنند؛ تورم بالا و بی‌سابقه در چهار سال گذشته (با نرخ‌های ۳۰ تا ۴۰ درصد) فشار بسیاری بر اقتصاد کشور وارد کرده است، این شرایط موجب شده است که رفتار مصرف‌کنندگان تغییر کند و تقاضا برای کالاهای غیرضروری همچون خودرو کاهش یابد.
کاکایی می‌افزاید: سیاست‌های انقباضی بانک‌ها و کمبود نقدینگی نیز به این مشکلات دامن زده است، بسیاری از مردم دیگر توانایی خرید خودرو یا لوازم خانگی را ندارند و این امر موجب رکود در بخش‌های مختلف اقتصاد شده است.
چشم‌انداز آینده خودروهای وارداتی
وی عنوان می‌کند: با توجه به شرایط فعلی، پیش‌بینی آینده بازار خودرو و اقتصاد ایران دشوار است، افزایش قیمت ارز، کمبود منابع ارزی و تحریم‌های بین‌المللی از جمله عواملی هستند که بر این وضعیت تأثیر می‌گذارند، اگرچه واردات خودرو می‌تواند به بهبود تنوع محصولات و رقابت در بازار کمک کند، اما در شرایط فعلی این امر به تنهایی قادر به حل مشکلات اقتصادی نیست.
کارشناس صنعت خودرو در آخر می‌گوید: بهبود وضعیت اقتصادی ایران نیازمند اصلاحات ساختاری، افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات است، تا زمانی که این تغییرات صورت نگیرد، بازار خودرو و دیگر بخش‌های اقتصاد همچنان با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهند بود.
واردات خودرو و تحولات صنعت خودروی چین
مجتبی نظری، کارشناس ارشد صنعت خودرو می‌گوید: زمانیکه صحبت از واردات خودرو به‌ویژه خودروهای چینی به میان می‌آید، باید به تحولات گسترده‌ای که در صنعت خودروی این کشور رخ داده است، توجه کرد؛ در گذشته تولید و عرضه‌ی خودروهای چینی تنها محدود به بازار داخلی این کشور بود و اگر شخصی قصد وارد کردن خودرو از چین را داشت، فرایند حداقل شش ماه به طول می‌انجامید، اما با حمایت‌های دولت چین و ایجاد مشوق‌های اقتصادی شرکت‌های خودروساز شروع به تولید خودرو در مقیاس گسترده کردند، این شرکت‌ها ابتدا با سرمایه‌گذاری در خطوط تولید و استفاده از پلتفرم‌های قدیمی خودروهای معروف جهانی کار خود را شروع کردند.
وی می‌افزاید: چین با جمعیت عظیم خود بزرگترین بازار خودرو در جهان را دارد، این کشور در مرحله‌ی اول خودروهایی با قیمت پایین (حدود ۳۰ هزار دلار) تولید می‌کرد و به‌تدریج با خرید پلتفرم‌های قدیمی خودروهای جهانی شرکت‌های خودروساز متعددی (حدود ۱۴۰ شرکت) را راه‌اندازی کرد، برخی از این شرکت‌ها همچون میتسوبیشی که تنها موتور تولید می‌کردند، در حالی که دیگران بر تولید بدنه، گیربکس و سایر قطعات متمرکز بودند.
کارشناس ارشد صنعت خودرو ادامه می‌دهد: با گذشت زمان چین با جذب متخصصان از شرکت‌های بزرگ خودروساز جهانی شروع به طراحی خودروهایی مشابه خودروهای روز دنیا کرد، حمایت‌های دولت چین از جمله کاهش هزینه‌های انرژی و دستمزد کارگران به این شرکت‌ها کمک کرد تا مزیت رقابتی ایجاد کنند، این تحولات موجب شد که خودروهای چینی نه‌تنها در بازار داخلی بلکه در بازارهای جهانی نیز جایگاه مناسبی پیدا کنند.
واردات خودروهای چینی به ایران
نظری عنوان می‌کند: ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی امکان واردات خودرو از شرکت‌های بزرگ خودروساز جهانی همچون تویوتا، هیوندا یا فولکس‌واگن را ندارد، حتی کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز به دلیل محدودیت‌های بانکی و تحریم‌ها تمایلی به همکاری با ایران را ندارند، در چنین شرایطی خودروهای چینی به‌عنوان یکی از معدود گزینه‌های موجود برای واردات خودرو به ایران مطرح شدند.
وی ادامه می‌دهد: با این حال، ورود اولیه‌ی خودروهای چینی به ایران با مشکلاتی همراه بود، خودروهایی همچون ام‌وی‌ام که در ابتدا وارد بازار ایران شدند، کیفیت پایینی داشتند و این موضوع موجب ایجاد ذهنیت منفی نسبت به خودروهای چینی در میان مردم ایران شد، در حالی که برندهای دیگری همچون جی‌ام و چانگان نیز وجود داشتند که کیفیت بهتری ارائه می‌دادند، اما به دلیل برخی تصمیم‌های سیاسی و اقتصادی نتوانستند جایگاه مناسبی در بازار ایران پیدا کنند.
تأثیر خودروهای چینی بر بازار ایران
کارشناس ارشد صنعت خودرو مطرح می‌کند: امروزه خودروهای چینی به‌طور گسترده‌ای در بازارهای جهانی از جمله اروپا و آمریکای شمالی عرضه می‌شوند، حتی برخی از این خودروها همچون خودروهای برقی بی‌وای‌دی، از نظر فروش از خودروهای آمریکایی پیشی گرفته‌اند، در ایران نیز شرکت‌های چینی همچون مدیران خودرو (با مالکیت ۶۰ درصدی چینی‌ها) شروع به سرمایه‌گذاری و تولید خودرو کرده‌اند.
نظری عنوان می‌کند: با این حال، بازار خودروی ایران به دلیل محدودیت‌های بین‌المللی تنها به واردات خودروهای چینی و برخی خودروهای دست‌دوم ژاپنی و کره‌ای محدود شده است، این در حالی است که کشورهایی همچون پاکستان و بنگلادش به‌عنوان «گورستان خودروهای دست‌دوم» شناخته می‌شوند، اما در ایران خودروهای چینی به‌عنوان یکی از معدود گزینه‌های موجود، جایگاه خاصی پیدا کرده‌اند.
چالش‌های صنعت خودروی ایران
وی اظهار می‌کند: صنعت خودروی ایران با وجود داشتن پتانسیل‌های فراوان با چالش‌های متعددی روبه‌رو است، شرکت‌های بزرگ خودروساز ایرانی همچون ایران‌خودرو و سایپا دارای زیرساخت‌های تولیدی گسترده‌ای هستند که حتی در مقایسه با کشورهایی همچون ترکیه نیز قابل توجه است، با این حال مدیریت دولتی و دخالت‌های بی‌رویه در این صنعت موجب کاهش بهره‌وری و کیفیت خودروهای داخلی شده است.
کارشناس ارشد صنعت خودرو ادامه می‌دهد: قطعه‌سازان ایرانی توانایی طراحی و تولید قطعات با کیفیت را دارند و در صورت برداشته شدن تحریم‌ها می‌توانند بخش بسیاری از بازار قطعات ترکیه را به دست آورند، اما تا زمانی که بخش خصوصی به‌طور کامل وارد این صنعت نشود و دولت تنها نقش ناظر را ایفا کند، بهبود قابل توجهی در صنعت خودروی ایران ایجاد نخواهد شد.
نظری در پایان خاطر نشان می‌کند: صنعت خودروی ایران در شرایط کنونی با محدودیت‌های بین‌المللی و چالش‌های داخلی روبه‌رو است، خودروهای چینی به‌عنوان یکی از معدود گزینه‌های موجود، جایگاه خاصی در بازار ایران پیدا کرده‌اند، اما بهبود صنعت خودروی ایران نیازمند اصلاحات ساختاری، حمایت از بخش خصوصی و کاهش دخالت‌های دولتی است، تنها در این صورت است که می‌توان به آینده‌ای روشن برای این صنعت امیدوار بود.
بنا بر این گزارش، صنعت خودروی ایران در شرایط فعلی با چالش‌های متعدد داخلی و بین‌المللی روبه‌رو است، از یک سو، تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های ارزی، امکان واردات خودرو از شرکت‌های بزرگ خودروساز جهانی را به شدت کاهش داده است و از سوی دیگر مشکلات داخلی همچون مدیریت دولتی ناکارآمد، دخالت‌های بی‌رویه و کاهش قدرت خرید مردم وجب رکود در بازار خودرو و کاهش کیفیت خودروهای داخلی شده است.
در این میان، خودروهای چینی به‌عنوان یکی از معدود گزینه‌های موجود برای واردات جایگاه خاصی در بازار ایران پیدا کرده‌اند، اگرچه ورود اولیه‌ی این خودروها با مشکلاتی همچون کیفیت پایین همراه بود، اما با تحولات گسترده‌ای که در صنعت خودروی چین رخ داده است، امروزه خودروهای چینی نه‌تنها در بازارهای جهانی جایگاه مناسبی دارند، بلکه در ایران نیز به‌عنوان یکی از گزینه‌های اصلی مطرح شده‌اند.
بهبود صنعت خودروی ایران تنها با واردات خودروهای چینی ممکن نیست و این صنعت نیازمند اصلاحات ساختاری عمیق، افزایش تولید داخلی، کاهش وابستگی به واردات و حمایت از بخش خصوصی است، دولت باید نقش ناظر و حامی را ایفا کند و از دخالت‌های بی‌رویه در مدیریت شرکت‌های خودروساز خودداری کند، همچنین افزایش کیفیت خودروهای داخلی و رقابت‌پذیر کردن آن‌ها در بازارهای جهانی از جمله اقدامات ضروری برای رشد این صنعت است.
آینده‌ی صنعت خودروی ایران به‌شدت به بهبود روابط بین‌المللی، رفع تحریم‌ها و اجرای سیاست‌های اقتصادی پایدار وابسته است و تنها در این صورت است که می‌توان به آینده‌ای روشن برای این صنعت امیدوار بود و شاهد رشد و شکوفایی آن در سطح منطقه‌ای و جهانی بود.
