پروانه کبره: یک سکانس تکراری را تماشا می‌کنیم: «نمایش صعود ارزی» که عایدی جز شوک به بازارها و تضعیف قدرت تولید‌کنندگان نداشته است. بورس تهران نیز همواره از این مهم لطمات فراوان دیده است. اکنون بازارها با چنین وضعیتی مواجه هستند و بورس اندر خم همین روایت، به‌طور مستمر با خروج پول حقیقی و سهامداران خرد دست‌به‌گریبان است. در معاملات روز سه‌شنبه و در یک اتفاق ناخوشایند، مبلغی به میزان 2هزار و 392میلیارد تومان از گردونه معاملات سهام خارج شد که بیشترین میزان خروج پول حقیقی از این بازار از 24 اردیبهشت سال 1402 محسوب می‌شود.
در هفته‌های گذشته شاهد حضوری نامطمئن از بورس در جدال بازارها بودیم. به دنبال برخی نگرانی‌ها از آینده وضعیت سیاسی کشور، روحیه ریسک‌گریزی در بازارهای دارایی تشدید شده است. از‌این‌رو فروش‌های هیجانی در بازار سهام، سبب مهاجرت پول قدرتمند به سمت بازارهای موازی شده است؛ هرچند کارشناسان این رفتار را گذرا و به‌نوعی بیش‌واکنشی ارزیابی می‌کنند.
در سوی دیگر اقبال به سمت پناهگاه‌های امن و کم‌ریسک همانند دلار و سکه افزایش یافته است. فعالان اقتصادی دلار 93هزار تومانی را هم دیدند و روز گذشته اسکناس آمریکایی مجددا به کانال 88هزار تومان سقوط کرد. جهش بی‌سابقه در بازارهای ارز و سکه سبب شد تالار شیشه‌ای سهام خروج پول قدرتمند را به نظاره بنشیند. در معاملات روز گذشته مبلغی به میزان 2هزار و 392میلیارد تومان از گردونه معاملات سهام خارج شد. آمارها نشان می‌دهد رقم مذکور بیشترین میزان خروج پول حقیقی در 21 ماه گذشته محسوب می‌شود.
مقایسه بازدهی بازارهای موازی با بورس تهران در مقطع کنونی حکایت از جاماندگی قابل‌توجه بازار سهام دارد. تا پایان معاملات روز سه‌شنبه 23بهمن، رشد 45.5درصدی در قیمت اسکناس آمریکایی به ثبت رسیده است، سکه امامی 91درصد بر ارتفاع خود افزوده است، نیم‌سکه با رشد 77درصدی همراه شده، ربع سکه 48درصد افزایش را به ثبت رسانده و نهایتا هر گرم طلای 18عیار با رشد 93درصدی همراه شده است. اعداد و ارقام مذکور در بازار ارز، طلا و سکه در حالی به ثبت رسیده که بورس طی این مدت موفق به کسب بازدهی 27درصدی در شاخص کل شده و شاخص هم‌وزن بورس هم فقط 16درصد بر ارتفاع خود افزوده است.
با توجه به افزایش قیمت دلار در بازار آزاد و تشدید انتظارات تورمی در مقطع کنونی، سناریوی محتمل این است که پول‌ها از بازار سهام خارج شوند تا در زمانی مناسب وارد دیگر بازارها شوند. در معاملات روز سه‌شنبه، صندوق‌های اهرمی با خروج پول 86میلیاردتومانی مواجه شدند و هزار و 66میلیارد تومان پول حقیقی از 50 شرکت بزرگ بازار سهام خارج شد. با توجه به شرایط مذکور طبیعی است که افراد برای در امان ماندن دارایی‌های خود، بازارهای کم‌ریسک را به‌عنوان پناه امن انتخاب کنند. در معاملات روز گذشته بیش از دو همت پول حقیقی از گردونه معاملات سهام خارج شد. آمارها نشان می‌دهد رقم مذکور بیشترین میزان خروج پول حقیقی در 21ماه گذشته محسوب می‌شود. علاوه بر آن، سهامداران از ابتدای سال بیش از 27همت پول از بازار خارج کردند.
عبور دماسنج تالار شیشه‌ای از مرز ۲میلیون و 944هزار واحد در نوزدهمین روز دی‌ماه، تا حدودی سهامداران را امیدوار کرد. از ابتدای آبان‌ماه تا 19دی‌ماه، میزان رشد میانگین قیمت سهام بورسی از 40درصد فراتر رفت. اما این شرایط دوام چندانی نداشت و ورق برگشت. در این زمان همه عوامل منفی دست به دست هم دادند تا سهام مجددا درگیر اصلاح شود.
طبق مشاهدات به‌عمل‌آمده از رفتار معامله‌گران، صندوق‌های طلای بورسی اکنون به عنوان یک مانع برای ورود پول حقیقی به بازار سهام عمل می‌کنند؛ به‌طوری‌که با ورود بیش از یک‌هزار و 700میلیارد تومان پول حقیقی به این صندوق‌ها از ابتدای هفته رکورد جدیدی از تغییر مالکیت ثبت شد. به همین دلیل در کوتاه‌مدت این انتظار وجود دارد که با افزایش جذابیت صندوق‌های طلا، بورس تهران نیز نتواند خودنمایی کند.
بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان اقتصادی، شروع روند متلاطم آغاز‌شده در روزهای گذشته را به انتشار اخبار و سیگنال‌های پرابهام از وضعیت سیاست خارجی کشور مرتبط می‌دانند. اخبار منتشر‌شده حاکی از آن است که سناریوی مذاکرات هسته‌ای ایران به ابهامات فراوانی گره خورده است. همین امر نتوانسته انتظارات فعالان بازار از آینده تالار شیشه‌ای را افزایشی کند. البته در شرایط کنونی بسیاری از کارشناسان معتقدند در بلندمدت شانس موفقیت بورس بالاست.
معاملات بورس تهران در روز سه‌شنبه با افت قابل‌توجه نماگرهای سهامی پایان یافت. در معاملات دیروز شاخص کل با افت 1.32درصدی همراه شد و مجددا کانال 2میلیون و 800 هزار واحدی را از دست داد و تا سطح 2میلیون و 784هزار واحدی عقب‌نشینی کرد. شاخص هم‌وزن هم افت 1.47درصدی را تجربه کرد و به سطح 859هزار واحدی رسید. شاخص کل فرابورس افت 0.74درصدی را به ثبت رساند. همچنین در معاملات سه‌شنبه، ارزش معاملات 9هزار و 989میلیارد تومان به ثبت رسید و 2هزار و 392میلیارد تومان پول حقیقی نیز از بازار خارج شد. اما این وضعیت تا کجا می‌تواند ادامه داشته باشد؟
در همین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، گفت: با وجود هیجان مثبت اولیه در معاملات روز سه‌شنبه، اما تنها به فاصله یک ساعت از آغاز دادوستدها، شاهد فروکش جو مثبت حاکم بر معاملات بودیم، اتفاقی که تا پایان ساعت معاملات ادامه یافت و خروج پول گسترده حقیقی را رقم زد. صفوف فروش سنگین در روز گذشته یکی از اتفاقاتی بود که کمتر قابل‌تصور بود. اگرچه اکثر پیش‌بینی‌ها حول محور ریزش سنگین شاخص کل استوار بود، بااینحال شاخص در نهایت توانست از ریزش شدید جان سالم به در ببرد.
در این روز اکثر نمادها با بی‌مهری شاخص سهامداران مواجه شدند. وضعیت مذکور سیگنال منفی از شرایط کنونی بورس مخابره می‌کند. البته پتروشیمی‌ها وضعیت بهتری را پشت سر گذاشتند. اما در خصوص وضعیت بازار سهام یک نکته مهم وجود دارد، اینکه مقصر شرایط فعلی تالار شیشه‌ای، بورس نیست. بر اساس اطلاعات سایت کدال، حاشیه سود ناخالص و خالص صنایع کاهش یافته و ناامید‌کننده محسوب می‌شود. حاشیه سود خالص از ابتدای سال تا پایان پاییز از 21درصد به 13درصد کاهش یافته است. اما این اتفاق به منزله این نیست که بورس مقصر روند کاهشی اخیر بازار مذکور است.
به گفته این کارشناس، بازگشت ریسک‌های سیاسی سبب متلاطم شدن بازارهای ارز و طلا شده است. بنابراین در چنین وضعیتی جایی برای عرض‌اندام بورس باقی نمی‌ماند. مباحث مرتبط با ترک میز مذاکرات هسته‌ای ایران، واکنش بازارها و معامله‌گران را به دنبال داشته است. دلار در روزهای گذشته تا مرز 94هزار تومان افزایش یافت. این اتفاق به‌خودی‌خود موجب تحریک خروج پول شد. پیشروی نااطمینانی از وضعیت سیاست خارجی کشور و عدم قطعیت‌های حاکم بر فضای اقتصادی، پول را از بورس به سمت بازارهای موازی هدایت کرد.
با رونق اسکناس آمریکایی، تقاضا به سمت بازارهای طلایی نیز روانه شد، به‌طوری‌که سکه و طلای 18عیار بر فراز قله تاریخی خود قرار گرفتند. به نظر می‌رسد تداوم سیاست‌های خصمانه علیه ایران، استراتژی معامله‌گران را به سمت بازارهای غیرتولیدی هدایت کند. اگر ترامپ کمپین «فشار حداکثری» را که مشخصه و ویژگی رویکرد او در قبال ایران در دوره قبلی‌اش بود مجددا احیا کند، بازارهای داخلی باز هم واکنش هیجانی نشان خواهند داد. اگرچه به نظر می‌رسد سیاست ترامپ با هدف بازگرداندن ایران به میز مذاکره برای بحث در مورد موضوعات مختلف هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای باشد. بااینحال، به کار بردن دیپلماسی قهری و تهدید ایران طبیعتا منجر به انجام مذاکره نخواهد شد.
فردین آقابزرگی با بیان اینکه بازارهای داخلی متاثر از سیاست خارجی کشور هستند، اظهار کرد: به عنوان مثال در روز گذشته با وجود رشد قیمت طلای جهانی، اما سکه تمام کاهش قیمت را ثبت کرد. این نوسانات حاکی از همین امر است. بررسی معاملات این روزهای بورس تهران نشان می‌دهد جریان تقاضا به طور کامل از بازار سهام رخت بربسته است. عدم چشمانداز افزایش قیمت سهام در مقطع کنونی نیز موجب افزایش عرضه در جریان معاملات شده است؛ در چنین شرایطی افراد حقیقی ترجیح می‌دهند که پول خود را از بازار سهام خارج کنند و ردپای بازدهی را در دیگر بازارها جست‌وجو کنند.
از سوی دیگر در یک ماه اخیر رشد بهای دلار توافقی متوقف شده و با توجه به اینکه نرخ موثر بر سود شرکت‌ها همین دلار توافقی است، بازار از این محل نیز محرک و خبر مثبتی را دریافت نمی‌کند. بااینحال چشمانداز بازار سهام در بلندمدت مثبت است. بورس تهران در مواجهه با رشد انتظارات تورمی چاره‌ای ندارد که خود را با شرایط مذکور وفق دهد. اما در مورد خروج پول حقیقی یک نکته مهم را باید در نظر گرفت، اینکه پول‌های خارج‌شده از سهام به‌راحتی می‌توانند وارد صندوق‌های طلا و ابزارهای دیگر بازار سرمایه شوند. بنابراین خروج پول را نباید به منزله خروج کامل سهامداران از بورس تلقی کرد. به نظر می‌رسد بازگشت آرامش به صحنه سیاست خارجی کشور در نهایت پول را به بورس بازگرداند.
