به گزارش همشهری آنلاین، حمیدرضا رمضانی کارشناس ارشد محیط زیست نوشت: افغانستان همچنان از جریان آب رودخانه هیرمند به سمت سیستان و بلوچستان، دریاچه هامون و شهرستان زابل جلوگیری می‌کند. این در حالی است که آب در رودخانه هیرمند جریان دارد، اما مقامات افغان با بهانه‌های واهی از ورود آب به کشورمان ممانعت کرده و آن را به سمت شوره‌زار گودزره منحرف می‌کنند.
برخلاف ادعای مسئولان وزارت امور خارجه، انحراف سیلاب هیرمند به شوره‌زار گودزره همچنان ادامه دارد. این در حالی است که بر اساس معاهده رسمی سال ۱۳۵۱ میان نخست‌وزیر وقت ایران (امیرعباس هویدا) و نخست‌وزیر وقت افغانستان (موسی شفیق) مقرر شد افغانستان سالانه ۸۵۰ میلیون متر مکعب آب از طریق هیرمند به ایران اختصاص دهد، اما این تعهد از سوی افغانستان رعایت نمی‌شود.
- رئیس‌الوزرای طالبان: تامین حقابه ایران، یک تعهد شرعی و اخلاقی است
- حرف آخر طالبان؛ حق‌آبه ایران را می دهیم حتی اگر معاهده نبود...
- بسیج امکانات افغانستان برای حرکت آب‌ها به سمت ایران | ۲ موضوع مهم در دیدارهای عراقچی با مقامات طالبان
هدایت آب هیرمند به سوی شوره‌زار
بررسی تصاویر ماهواره‌ای Sentinel-۲ توسط مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران نشان می‌دهد که در ۲۰ روز از ۲۲ دی‌ماه تا ۱۲ بهمن‌ماه ۱۴۰۳ جریان قابل‌توجهی از آب در هیرمند وجود داشته است. این آب در بند کمال‌خان جمع‌آوری و سپس از طریق مخزن دوم آن به شوره‌زار گودزره هدایت شده است.
در گذشته، گودزره تنها مازاد آب تالاب هامون را از طریق رودخانه شیله دریافت می‌کرد اما پس از ساخت بند کمال‌خان، مسیر طبیعی رودخانه هیرمند به عمد تغییر داده شده است.
نقش اشتباه ایران در ساخت بند کمال‌خان
این بحران آب زمانی تلخ‌تر می‌شود که بدانیم دولت افغانستان در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ در حال احداث بند کمال‌خان بود، اما به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم، ایران سیمان مورد نیاز این پروژه را تأمین کرد! نتیجه این اقدام، تکمیل بند کمال‌خان و مسدود شدن جریان طبیعی آب به ایران بود.
نقش ترکیه در بحران آب افغانستان
حل بحران حقابه ایران از افغانستان تنها از طریق دیپلماسی آب ممکن نیست، بلکه باید همکاری‌های اقتصادی و انرژی نیز در نظر گرفته شود. ترکیه که سودای ژاندارمی خاورمیانه را در سر دارد، با سرمایه‌گذاری گسترده در افغانستان، عملا مدیریت منابع آبی این کشور را در دست گرفته است.
ترکیه با اجرای پروژه‌های شهرسازی، جاده‌سازی، سدسازی و کشاورزی نفوذ قابل‌توجهی در افغانستان یافته و اکنون این کشور را به ابزاری برای فشار به ایران تبدیل کرده است.
گزینه نظامی برای جلوگیری از زیاده‌خواهی‌های افغانستان
بحران آب در هیرمند تنها یک مسأله فنی و محیط‌زیستی نیست بلکه ابعاد اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیکی گسترده‌ای دارد. ایران باید، ضمن پیگیری دیپلماسی آب، از اهرم‌های اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی برای جلوگیری از زیاده‌خواهی‌های افغانستان و نقش‌آفرینی بازیگران خارجی مانند ترکیه و آذربایجان استفاده کند.
عدم توجه به این مسآله می‌تواند در آینده نزدیک به یک بحران امنیتی تمام‌عیار برای ایران تبدیل شود.
