پژوهشی جدید نشان می‌دهد که افراد دارای چربی بیشتر در داخل و اطراف عضلات خود، صرف‌نظر از شاخص توده بدنی (BMI)، بیشتر در معرض خطر مرگ یا بستری ناشی از بیماری‌های قلبی قرار دارند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که شاخص توده بدنی معیار جامعی برای سنجش سلامت قلب نیست و نوع چربی ذخیره‌شده در بدن می‌تواند خود عامل خطری باشد که به بررسی بیشتر نیاز دارد.
به گزارش زومیت، ویویانی تاکتی، مدیر آزمایشگاه استرس قلبی در بیمارستان بریگهام و زنان، توضیح می‌دهد: «اگر بدانیم چربی درون‌عضلانی خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد، می‌توانیم افرادی را که در معرض خطر بیشتری قرار دارند، بدون توجه به شاخص توده بدنی، شناسایی کنیم.»
چربی درون‌عضلانی و تأثیر آن بر سلامت همچنان به‌درستی شناخته نشده، اما ارتباط آن با مشکلاتی نظیر مقاومت به انسولین و دیابت نوع دو، تأیید شده است. محققان معتقدند که مطالعه‌ی آن‌ها جامع‌ترین بررسی تا‌به‌امروز درباره‌ی تأثیر چربی درون‌عضلانی بر بیماری‌های قلبی است.
علاوه‌بر این، مطالعه بار دیگر نشان داد که شاخص توده بدنی معیاری دقیق برای ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی نیست. تاکتی می‌افزاید: «چاقی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای سلامت قلب در جهان امروزی است، اما شاخص توده بدنی که به‌عنوان معیار اصلی ما برای تعریف چاقی و تعیین نیاز به مداخله‌ی پزشکی استفاده می‌شود، هنوز معیاری بحث‌برانگیز و ناقص برای ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی است.»
تاکتی تأکید می‌کند که این مسئله به‌ویژه در زنان اهمیت دارد؛ چرا که در برخی موارد شاخص توده بدنی بالا می‌تواند نشان‌دهنده‌ی نوعی از چربی باشد که کمتر مضر است.
بدن به مقداری چربی نیاز دارد؛ از جمله چربی‌هایی که در میان فیبرهای عضلانی اسکلتی ذخیره می‌شوند و با نام بافت چربی درون‌عضلانی (IMAT) شناخته می‌شود. این نوع چربی در بیشتر عضلات بدن وجود دارد؛ اما مقدار آن در افراد مختلف متفاوت است و معمولاً با افزایش سن بیشتر می‌شود. در برخی شرایط، تجمع بیش‌از‌حد این نوع چربی بین عضلات اسکلتی رخ می‌دهد. این وضعیت به‌عنوان «نفوذ چربی» یا میوستیتوزیس شناخته می‌شود.
مطالعات گذشته نشان داده‌اند که سطح بالای بافت چربی درون‌عضلانی می‌تواند با مقاومت به انسولین، سندرم متابولیک، کاهش قدرت عضلانی و مشکلات حرکتی مرتبط باشد. اما هنوز به‌طور کامل مشخص نیست که این نوع چربی چه تأثیری بر سلامت قلب دارد.
در پژوهش جدید، تاکتی و همکارانش به دنبال بررسی ارتباط بین کیفیت عضلات و اختلال عملکرد عروق کرونری کوچک (مشکلی که باعث آسیب به عروق کوچک تأمین‌کننده‌ی خون قلب می‌شود) و سایر بیماری‌های قلبی بودند. تاکتی توضیح می‌دهد: «ما ترکیب بدن، وضعیت عضلات و انواع مختلف چربی را بررسی کردیم تا دریابیم چگونه این عوامل می‌توانند بر عملکرد عروق کوچک قلب تأثیر بگذارند و چه ارتباطی با بیماری‌های قلبی، نارسایی قلبی و خطر مرگ دارند.»
بیمارانی با میزان بافت چربی درون‌عضلانی بالاتر، با احتمال بیشتری در معرض مرگ یا بستری ناشی از بیماری قلبی قرار دارند
در مطالعه، ۶۶۹ بیمار از بیمارستان بریگهام و زنان که از درد قفسه سینه یا تنگی نفس رنج می‌بردند؛ اما نشانه‌ای از بیماری سرخرگ کرونری نداشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. حدود ۷۰ درصد از این بیماران زن و ۴۶ درصد غیرسفیدپوست بودند. میانگین سنی آن‌ها نیز ۶۳ سال گزارش شد.
پژوهشگران برای بررسی وضعیت قلب بیماران از اسکن‌های PET/CT استفاده کردند و با کمک سی‌تی‌اسکن، ترکیب بدنی آن‌ها را سنجیدند و میزان و محل ذخیره‌ی چربی و عضلات را اندازه‌گیری کردند. آن‌ها همچنین شاخصی به نام «کسر عضلات چرب» را محاسبه کردند که نسبت چربی درون‌عضلانی را به نسبت عضله اسکلتی به‌علاوه‌ی چربی درون‌عضلانی، نشان می‌دهد.
محققان بیماران را به مدت شش سال زیرنظر داشتند و هر مورد مرگ یا بستری به دلیل حمله قلبی یا نارسایی قلبی را ثبت کردند. یافته‌ها نشان داد بیمارانی که میزان بافت چربی درون‌عضلانی بالاتری داشتند، بیشتر در معرض اختلال عملکرد عروق کرونری کوچک بودند و احتمال مرگ یا بستری شدن ناشی از بیماری قلبی نیز در آن‌ها بیشتر بود.
بررسی‌های انجام‌شده نشان داد که بدون توجه به شاخص توده بدنی و سایر عوامل خطرساز، با هر یک درصد افزایش در کسر عضله چرب، خطر ابتلا به اختلال عملکرد عروق کرونری کوچک دو درصد و خطر بروز حادثه‌ی جدی قلبی هفت درصد افزایش می‌یابد.
همچنین، مشخص شد بیمارانی که هم بافت چربی درون‌عضلانی را در سطوح بالایی داشتند و هم علائم اختلال عملکرد عروق کرونری کوچک را نشان می‌دادند، از نظر خطر مرگ، حمله قلبی و نارسایی قلبی در معرض بیشترین میزان خطر قرار داشتند. در مقابل، افرادی که عضلات قوی‌تر و کم‌چربی‌تری داشتند، در مقایسه با دیگران در معرض خطر کمتری بودند. اما چربی ذخیره‌شده در دیگر نواحی بدن، مانند زیر پوست، چنین تأثیری نداشت.
تاکتی توضیح می‌دهد: «چربی‌هایی که درون عضلات ذخیره می‌شوند، برخلاف چربی زیرپوست ممکن است موجب التهاب و اختلال در سوخت‌و‌ساز گلوکز شوند که در نهایت، مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک را به دنبال خواهد داشت. این مشکلات مزمن می‌توانند به عروق خونی، به‌ویژه عروق تغذیه‌کننده‌ی قلب و حتی خود عضله قلب آسیب وارد کنند.»
البته، پژوهش دارای محدودیت‌هایی است که نویسندگان نیز به آن‌ها اشاره کرده‌اند. علاوه بر این، دو محقق دیگر نیز در مقاله‌ای به‌همراه این پژوهش، به بررسی بعضی از محدودیت‌های مطالعه پرداخته‌اند. تاکتی معتقد است که تحقیقات آینده باید به‌طور جامع‌تر رابطه‌ی بین چربی درون‌عضلانی و بیماری قلبی را مورد بررسی قرار دهند و راه‌هایی برای بهره‌گیری از این اطلاعات در راستای کاهش مرگ‌ومیر بیابند.
پژوهش در نشریه European Heart Journal منتشر شده است.
