توافق آتشبس غزه که در 16 ژانویه آغاز شده بود، به دنبال تلاشهای نتانیاهو برای نقض آن و فرار از تعهدات مندرج در مفاد آن، بهویژه تکمیل تعهدات مرحله اول در مورد پروتکلهای بشردوستانه و آغاز مرحله دوم، وارد مرحله جدیدی از عدم قطعیت شده است.
مقاومت فلسطینی با آزادی 3 اسیر اسرائیلی (الکساندر تروبنوف، اسیر نزد جنبش جهاد اسلامی و ساگی دکل هان و یایر هورن اسرای نزد القسام) به عنوان بخشی از ششمین گروه مبادله اسرا از مرحله اول توافق به تعهدات خود عمل کرد تا در مقابل نیز رژیم صهیونیستی 369 اسیر فلسطینی (36 اسیر محکوم به حبس ابد و 333 اسیر از فلسطینیهای نوار غزه که پس از عملیات طوفان الاقصی در 7 اکتبر 2023 توسط ارتش اسرائیل دستگیر شدند) را آزاد کند.
حماس درحالی تهدید ترامپ مبنی بر تبدیل غزه به «جهنم» در صورت عدم آزادی همه اسرای اسرائیلی نزد جنبش تا ظهر شنبه 15 فوریه 2025 را نادیده گرفت و اعلام کرد که همچنان به مفاد توافق پایبند است و بر اساس آن فقط عمل میکند که بسیاری این تهدید را چالشی مستقیم از سوی ترامپ در برابر مقاومت فلسطینی ارزیابی کردند.اصرار مقاومت بر آزادی تنها 3 اسیر و پایبندی به آنچه که قبلاً با میانجیها در چارچوب توافق امضاشده با ضمانتنامه آمریکایی، مصری و قطری به آن متعهد شده بود، محاسبات کابینه نتانیاهو و کابینه امنیتیاش را به هم ریخت و آنها را واداشت تا پس از آزادسازی گروه ششم اسرا، جلسهای اضطراری برگزار کنند تا طی آن درباره آینده توافق و باقی مانده مرحله اول و تفاهمات مرحله دوم با هماهنگی با دولت آمریکا بحث و تبادلنظر کنند.
ممانعت از اجرای پروتکل بشردوستانه
نتانیاهو در اولین واکنش به پایبندی حماس به مفاد توافق و امتناع از تسلیم در برابر تهدیدات ترامپ، در پایان رایزنیهای امنیتی با اعضای کابینهاش شامگاه شنبه گذشته، از ورود خانههای پیشساخته و تجهیزات سنگین به غزه همانطور که در این توافق تصریح شده، خودداری کرد.با این حال نتانیاهو همه پلها در موضوع پروتکل بشردوستانه را پشت سرش خراب نکرد و با بیان اینکه این موضوع را روزهای آینده مورد بحث و تبادلنظر قرار خواهد داد، تلاش کرد برای روزهایی ورود این کمکها را به تعویق بیاندازد. اگرچه برخی منابع اسرائیلی میگویند، نتانیاهو در این زمینه درحال هماهنگی و دستیابی به تفاهم با واشنگتن است تا بر اساس خواست ترامپ عمل کند.
تعلل در اجرای کامل توافق و تهدیدات ترامپ باعث شد تا «ایتامار بن گویر»، وزیر مستعفی امنیت قومی اسرائیل، حمله خود به نتانیاهو را دوباره از سربگیرد و ادامه توافق آتشبس را «اشتباهی تاریخی» بخواند.وی با بیان اینکه تعامل نتانیاهو موجب از بین رفتن همه پیروزیها موفقیتهای جنگی به دست آمده توسط اسرائیل در نوار غزه میشود، تأکید کرد که «توافقی که پیروزی کامل اسرائیل را نقض میکند، نباید ادامه یابد»، وی افزود: «هر روز که بگذرد، درستی نظر من در مورد اشتباه در توافق با حماس ثابت میشود.»بنگویر خاطرنشان کرد: «بیهوده نیست که در کابینه نیستم. جنگجویان حماس را سوار بر تویوتاهایشان میبینم که با قدرت بازگشتهاند و اسرائیل که اجازه میدهد، این حجم از کمکهایی به دست آنها برسد، در چنین شرایطی معلوم است که حماس همچنان بر نوار حاکم باشد و کنترل آن را در دست داشته باشد.»
ادامه نقض آتشبس
نتانیاهو از هیچ اقدامی برای نقض توافق آتشبس کوتاهی نکرده است. از روز اول اجرای توافق، ارتش اسرائیل مرتکب انواع و اشکال نقضها شدند و اگر سیاست خویشتنداری مقاومت نبود، نخستوزیر بحرانزده اسرائیل حتی اجازه نمیداد، آتشبس حتی یک روز هم دوام بیاورد.آخرین مورد از این دست نقضها، حمله پهپاد اسرائیلی روز یکشنبه 16 فوریه 2025 به یکی از کمیتههای محافظت از کمکهای بشردوستانه وابسته به نیروی پلیس غزه در شرق شهر رفح در جنوب نوار غزه بود که منجر به شهادت سه نفر از اعضای این کمیتهها و زخمی شدن تعدادی دیگر شد.دفتر رسانهای حکومت غزه نیز با اشاره به اینکه تاکنون هیچ خانه پیشساخته یا تجهیزات سنگینی وارد نوار نشده، خاطرنشان کرد: «اسرائیل با عدم پایبندی به مفاد توافق، میانجیگران را در فشار و تنگنا قرار میدهد».
پایان مهلت ترامپ
ترامپ بعدازظهر روز دوشنبه 10 فوریه در سخنانی مستبدانه و پر از تکبر و نخوت در برابر همه خبرنگاران داخل دفترش در کاخ سفید، مستقیماً به حماس هشدار داد و گفت: «اگر همه اسرا تا ساعت 12 ظهر روز شنبه، 15 فوریه آزاد نشوند، به نظرم وقت خوبی است، توافق را لغو کنیم، منظورم این است که همه توافقات لغو میشوند و جهنم شعلهور میشود.»ترامپ نیز مانند نتانیاهو تصور میکرد که چنین تهدیدی محاسبات مقاومت را به هم میزند و آن را وادار به تسلیم و تن دادن به خواستههایش میکند، به موازات آن دیگر کشورها از جمله کشورهای منطقه نیز نفسهای خود را حبس کرده و در انتظار آن بودند که ببینند، حماس چگونه به تهدید حماس پاسخ خواهد داد؟ آیا به خواستههای ترامپ عمل میکند یا اینکه منطقه با سناریو جهنمی به آتش کشیده میشود؟پاسخ مقاومت به همه این اما و اگر و علامتهای سؤال قاطع بود، ابتدا نام تنها 3 اسیر و سپس محل تحویل آنها را اعلام کرد و سپس در برنامهای دقیق و حسابشده از لحاظ سیاسی، امنیتی، روانی و رسانهای سه اسیر اسرائیلی را تحویل صلیب سرخ جهانی داد تا اولین سیلی را به ترامپ زده باشد.
نادیده گرفتن تهدیدهای ترامپ از سوی حماس نه تنها سیلی محکمی به گوش ترامپ بود، بلکه او را در تنگنای اخلاقی و سیاسی قرار داد، ترامپ که چنین دید، ترجیح داد، تهدیداتش را نادیده بگیرد و توپ را به زمین اسرائیل بیاندازد و به نتانیاهو توصیه کند، هر پاسخی که مناسب میداند، را به حماس بدهد.پس از این آبروریزی و در مواجهه با ایستادگی و قاطعیت مقاومت، یک منبع اسرائیلی فاش کرد که ترامپ به دنبال تغییر توافق با حماس به گونهای است که آزادی همه اسرای اسرائیلی قبل از تاریخ تعیینشده در مرحله دوم را در برگیرد، برخی دیگر نیز مدعی شدند که نتانیاهو خواهان تمدید مرحله اول آتشبس تا آزادی همه اسراست.در ادامه نیز «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا، شامگاه شنبه در اولین سفر خود به سرزمینهای اشغالی وارد تلآویو شد و بعدازظهر یکشنبه با نتانیاهو در دفترش در قدس اشغالی دیدار کرد تا درباره طرح ترامپ برای غزه و انتقال فلسطینیهای ساکن نوار به برخی از کشورهای همجوار گفتگو کند.
فشار بر نتانیاهو افزایش مییابد
سرخوشی نتانیاهو از وعدههای ترامپ در سفرش به واشنگتن و حمایتهایی که از رئیس جمهور جدید آمریکا به دست آورد و تغییر لحن و افزایش لفاظیهایش علیه غزه و مقاومت چندان طول نکشید، چون طرح تهدید مقاومت و خط و نشان کشیدن برای آن نه تنها به اهداف مورد نظر نرسید، بلکه پیچیدگی اوضاع را دو چندان کرد.درحالی که همه منتظر بودند، مراسم تحویل ششمین گروه از اسرای اسرائیلی پس از تهدیدات ترامپ و هشدار نتانیاهو درباره صحنههای تحویل 5 گروه اسرای قبلی، متفاوت برگزار شود، مقاومت باشکوهتر و سازمانیافتهتر از دفعات قبل و بدون توجه به هیچ یک از تهدیدات آمریکا و اسرائیل این مراسم را برگزار کرد تا موج جدیدی از نارضایتی و انتقاد از نتانیاهو در داخل اسرائیل را به دنبال داشته باشد.در مواجهه با افتضاح بار آمده توسط نتانیاهو و ترامپ، فشارها بر نخستوزیر اسرائیل افزایش یافت تا مراحل توافق را به دور از هرگونه فریبکاری و بازی با سرنوشت اسرای اسرائیلی و به دور از محاسبات شخصی و اهداف خصوصی کامل کند.این مطالبات نشان میدهد که اغلب محافل اسرائیلی و به ویژه خانوادههای اسرا اسرائیلی به شدت در برابر نتانیاهو ایستادهاند تا مرحله دوم توافق تبادل اسرا را هم اجرایی کند.«اورین سیتر»، عضو تیم مذاکرهکننده نتانیاهو در اینباره میگوید که «ما دو فرصت امضای توافق در مارس و ژوئیه سال گذشته را از دست دادیم و همه این به خاطر ملاحظات سیاسی و محاسبات شخصی نتانیاهو بود.»
در سطح عمومی نیز هزاران اسرائیلی از خانوادههای اسرای اسرائیلی و مخالفان نتانیاهو شنبه شب تظاهرات گستردهای را در تلآویو و قدس در حمایت از آغاز مرحله دوم مذاکرات مبادله اسرا و اجرای آن برگزار و تأکید کردند، اجازه نمیدهند، نتانیاهو مانع اجرای مرحله دوم توافق شود.با وجود همه پافشارهای نتانیاهو بر مانع تراشی در اجرای مرحله اول و امتناع از شروع اجرای پروتکل بشردوستانه در غزه و استفاده از آن به عنوان اهرم فشاری بر مقاومت برای گرفتن امتیازات بیشتر، اکنون توپ در زمین نتانیاهو است تا مرحله دوم مذاکرات آتشبس را آغاز کند و بالطبع آغاز این مرحله وابسته به اجرای کامل مرحله اول است، تا هر آنچه نتانیاهو تاکنون با مانعتراشیهایش در رسیدن کمکها به نوار غزه رشته کرده بود، پنبه شود.اما درحالی که قرار بود، مرحله دوم مذاکرات آتشبس اواخر هفته آینده آغاز شود تا کنون هیچ اقدامی برای بسترسازی مناسب جهت آغاز این دور از مذاکرات انجام نشده است.این باعث شده تا توافق آتشبس در غزه با نقطهعطف بسیار حساسی مواجه باشد، تغییر گفتمان آمریکا و اسرائیل در مقابل ایستادگی و قاطعیت مقاومت؛ و این، باب هرگونه احتمالی را به روی آینده آتشبس در غزه باز میگذارد.