با افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال، نیاز به بستری امن برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال بیش از پیش احساس می‌شود. صرافی‌های ارز دیجیتال یکی از مهم‌ترین بخش‌های این اکوسیستم هستند و بستری برای معامله دارایی کاربران فراهم می‌کنند. اما همه صرافی‌ها عملکرد و ویژگی‌های یکسانی ندارند. در این مقاله، علاوه بر بررسی اینکه انواع صرافی چیست، به شما در انتخاب بهترین گزینه کمک می‌کنیم.
صرافی ارز دیجیتال پلتفرم‌هایی برای خرید، فروش و مبادله ارزهای دیجیتال که بر اساس نوع مدیریت، نحوه انجام معاملات و میزان کنترل کاربران بر دارایی‌های خود به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. برای درک بهتر اینکه انواع صرافی چیست، می‌توان صرافی‌ها را به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم کرد که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند برخی از این صرافی‌ها به‌صورت متمرکز (CEX) فعالیت می‌کنند و تحت مدیریت یک شرکت قرار دارند. در مقابل، صرافی غیرمتمرکز (DEX) به کاربران اجازه می‌دهند بدون نیاز به واسطه، دارایی‌های خود را مستقیماً در بستر بلاک چین معامله کنند؛ اما معمولاً نقدینگی و سرعت اجرای معاملات در آنها پایین‌تر است.
علاوه بر این، صرافی‌های هیبریدی تلاش می‌کنند ترکیبی از مزایای CEX و DEX را ارائه دهند. صرافی‌های OTC نیز برای انجام معاملات بزرگ و بدون تأثیر بر قیمت بازار مناسب هستند. صرافی‌های P۲P امکان خرید و فروش مستقیم بین کاربران را فراهم می‌کنند. همچنین، صرافی‌های فیوچرز به کاربران اجازه می‌دهند با استفاده از اهرم‌های مالی، روی قیمت آینده ارزهای دیجیتال شرط‌بندی کنند. بررسی اینکه انواع صرافی چیست به شما در انتخاب کمک زیادی می‌کند.
بیشتر بخوانید: بهترین صرافی ارز دیجیتال چه ویژگی هایی دارد؟
صرافی متمرکز (Centralized Exchange) مشابه کارگزاری‌های سنتی یا بازارهای سهام عمل می‌کند. این نوع صرافی توسط یک نهاد مرکزی اداره شده و کنترل کامل تمامی حساب‌ها و تراکنش‌های آنها را در اختیار دارد. صرافی‌های متمرکز معمولاً به‌عنوان واسطه‌ای برای معامله‌گران فعالیت می‌کنند. آنها معاملات را تسهیل کرده و خدمات مالی متعددی ارائه می‌دهند. این پلتفرم‌ها اغلب موظف به رعایت قوانین مبارزه با پول‌شویی (AML) هستند که شامل تأیید هویت کاربران و گزارش‌دهی به نهادهای نظارتی می‌شود.
با این حال، این صرافی‌ها امنیت خوبی ارائه می‌دهند. درصورتی‌که حساب شما هک شود، رسیدگی به این مشکل از طریق صرافی و نهادهای نظارتی مربوطه بسیار آسان‌تر خواهد بود. بسیاری از صرافی‌های متمرکز دارای بیمه در برابر جرایم سایبری هستند، از بانک‌ها و متولیان مالی برای نگهداری وجوه مشتریان و کلیدهای خصوصی ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند و به‌طور منظم حسابرسی می‌شوند.
صرافی‌های متمرکز نقش مهمی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند و به‌عنوان پل ارتباطی بین دنیای ارزهای فیات و کریپتو عمل می‌کنند. این پلتفرم‌ها با ارائه رابط کاربری ساده، نقدشوندگی بالا و امکانات متنوع معاملاتی، محبوبیت زیادی در میان کاربران دارند. با این حال، به دلیل ماهیت متمرکز آنها و قوانین سخت‌گیرانه احراز هویت، استفاده از این صرافی‌ها برای برخی کاربران از جمله ایرانیان با محدودیت‌هایی همراه است. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین صرافی‌های متمرکز خارجی می‌پردازیم.
صرافی بایننس (Binance) در سال ۲۰۱۷ توسط چانگ‌پنگ ژائو (CZ) در چین تأسیس شد اما بعد از اعمال محدودیت‌های دولتی، دفتر مرکزی خود را به جزایر کیمن منتقل کرد. این صرافی یکی از بزرگ‌ترین و پرحجم‌ترین پلتفرم‌های معاملاتی ارز دیجیتال در جهان است و از بیش از ۳۵۰ ارز دیجیتال پشتیبانی می‌کند. با این حال، بایننس (Binance) به کاربران ایرانی خدماتی ارائه نمی‌دهد و استفاده از آن نیازمند تغییر IP و رعایت نکات امنیتی است.
صرافی کوین بیس (Coinbase) در سال ۲۰۱۲ در ایالات متحده آمریکا تأسیس شد و دفتر مرکزی آن در سان فرانسیسکو، کالیفرنیا قرار دارد. این صرافی یکی از اولین پلتفرم‌های قانونی خرید و فروش ارز دیجیتال در آمریکا است و در بازار بورس نزدک نیز فهرست شده است. با این حال، صرافی کوین بیس به دلیل قوانین سخت‌گیرانه KYC و تحریم‌های آمریکا، به کاربران ایرانی خدماتی ارائه نمی‌دهد.
صرافی کوکوین (kucoin) در سال ۲۰۱۷ در جزایر سیشل تأسیس شد و به دلیل ارائه خدمات گسترده و کارمزدهای پایین، به یکی از محبوب‌ترین صرافی‌های متمرکز تبدیل شده است. این صرافی علاوه بر معاملات اسپات، فیوچرز و مارجین، خدماتی مانند ربات‌های معاملاتی، وام‌دهی کریپتو و استیکینگ را نیز ارائه می‌دهد. صرافی کوکوین نیز قوانین احراز هویت سختگیرانه‌ای اعمال کرده و برای کاربران ایرانی مناسب نیست.
بیشتر بخوانید: بهترین صرافی های خارجی بدون تحریم و بدون احراز هویت (KYC)
صرافی‌های متمرکز به‌طور معمول نقدینگی بیشتری نسبت به سایر انواع صرافی‌ها دارند. نقدینگی یک دارایی به توانایی آن برای فروش بدون ایجاد تغییرات قابل توجه در قیمت و حداقل کاهش ارزش اشاره دارد. بیشتر صرافی‌های متمرکز این امکان را به کاربران می‌دهند که در صورت گم کردن یا فراموش کردن اطلاعات ورود خود، دسترسی به دارایی‌های دیجیتال‌شان را بازیابی کنند.
سرعت تراکنش برای برخی از تریدرهای ارز دیجیتال اهمیت زیادی دارد، به‌ویژه برای تریدرهای با فرکانس بالا که میلی‌ثانیه‌ها اهمیت دارند. طبق آمار موجود، نسبت به دیگر انواع صرافی‌ها، صرافی‌های متمرکز سرعت تراکنش بالاتری دارند.
صرافی‌های متمرکز مسئول میلیاردها تراکنش روزانه هستند و داده‌های ارزشمندی از کاربران را در سرورهای متمرکز ذخیره می‌کنند. به همین دلیل، هکرها این صرافی‌ها را بیشتر از سایر انواع پلتفرم‌های تجارت ارز دیجیتال ترجیح می‌دهند. همچنین برخی از صرافی‌های متمرکز به دستکاری حجم معاملات، شرکت در معاملات داخلی و انجام سایر اعمال دستکاری قیمت متهم شده‌اند.
صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchange یا DEX)، بدون واسطه و کنترل یک نهاد مرکزی فعالیت می‌کنند. این صرافی‌ها برخلاف صرافی‌های متمرکز، از قراردادهای هوشمند و فناوری بلاک چین برای اجرای معاملات استفاده می‌کنند و دارایی کاربران را روی کیف پول‌های شخصی آنها نگه می‌دارند.
صرافی‌های متمرکز معمولاً فقط به کاربران مناطق خاصی خدمات می‌دهند، نیاز به دریافت مجوز دارند و کاربران را ملزم به احراز هویت (KYC) می‌کنند. در مقابل، صرافی‌های غیرمتمرکز کاملاً خودمختار، ناشناس و فاقد چنین الزامات هستند که آنها را به انتخاب خوبی برای کاربران ایرانی تبدیل کرده است.
DEXها را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد:
بیشتر بخوانید: صرافی غیرمتمرکز یا DEX چیست؟
صرافی‌های غیرمتمرکز با حذف واسطه‌ها و استفاده از قراردادهای هوشمند، انقلابی در نحوه مبادله ارزهای دیجیتال ایجاد کرده‌اند. این پلتفرم‌ها با بهره‌گیری از فناوری بلاک چین، امکان معاملات همتا به همتا را فراهم می‌کنند و به کاربران اجازه می‌دهند بدون نیاز به سپردن دارایی‌های خود به یک نهاد مرکزی، معاملات خود را انجام دهند. اگرچه برخی از این صرافی‌ها برای کاربران ایرانی محدودیت‌هایی دارند، اما با استفاده از روش‌های مناسب می‌توان از خدمات آنها بهره‌مند شد.
صرافی یونی سواپ (Uniswap) یکی از اولین و محبوب‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز است که بر بستر بلاک چین اتریوم فعالیت می‌کند. صرافی یونی سواپ از مدل بازارساز خودکار (AMM) استفاده می‌کند که به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به دفتر سفارشات، ارزهای دیجیتال خود را مبادله کنند. برای کاربران ایران محدودیت دارد و به دلیل تحریم‌ها، استفاده از این صرافی بدون تغییر آی‌پی ممکن نیست.
صرافی پنکیک سواپ (PancakeSwap) محبوب‌ترین صرافی غیرمتمرکز روی شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) است. پلتفرم پنکیک سواپ از توکن‌های BEP-20 پشتیبانی می‌کند و به دلیل کارمزدهای پایین و سرعت بالای تراکنش‌ها، مورد توجه کاربران قرار گرفته است. برای کاربران ایران محدودیت دارد و به دلیل تحریم‌ها، استفاده از این صرافی بدون تغییر آی‌پی ممکن نیست.
پلتفرم کرو فایننس (Curve Finance) یک صرافی غیرمتمرکز تخصصی برای مبادله استیبل کوین‌ها و دارایی‌هایی با قیمت مشابه است. صرافی کرو ابتدا روی بلاک چین اتریوم راه‌اندازی شد؛ اما اکنون به سایر شبکه‌ها مانند آوالانچ، پالیگان، فانتوم و سایر شبکه‌های لایه دوم گسترش یافته است. استفاده از پلتفرم کرو فایننس با تغییر آی پی محدودیتی برای کاربران ایرانی ندارد.
مالکیت ارزهای دیجیتال به دست کسی است که کلیدهای خصوصی آن حساب را در اختیار دارد. از آنجایی که صرافی‌های غیرمتمرکز تحت مالکیت هیچ نهاد مرکزی نیستند، کاربران کنترل کامل کلیدهای خصوصی و دارایی‌های دیجیتال خود را دارند.
کاربران برای ایجاد حساب در یک صرافی غیرمتمرکز نیازی به احراز هویت (KYC) ندارند؛ بنابراین می‌توانند با اطمینان بیشتری از حفظ حریم خصوصی خود استفاده کنند. کاربران کنترل کامل دارایی‌ها و اطلاعات شخصی خود را دارند و هیچ فرد یا نهادی به این اطلاعات دسترسی ندارد.
حتی بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز نیز در برخی از دارایی‌های دیجیتال با مشکل نقدینگی مواجه هستند. نقدینگی پایین، امکان دستکاری قیمت‌ها را در این نوع صرافی‌ها افزایش می‌دهد. علاوه بر این، معامله یا تبادل دو دارایی دیجیتال که در یک بلاک چین مشترک قرار دارند، در صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار ساده است. اما اگر این دارایی‌ها روی بلاک چین‌های متفاوتی باشند، انجام معامله به نرم‌افزارها یا شبکه‌های اضافی نیاز دارد.
صرافی هیبریدی (Hybrid Exchange) ترکیبی از صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز است که تلاش می‌کند مزایای هر دو را ارائه دهد. این نوع صرافی‌ها از نقدینگی و سرعت بالای صرافی‌های متمرکز بهره برده و در عین حال، امنیت و حفظ حریم خصوصی صرافی‌های غیرمتمرکز را نیز فراهم می‌کنند.
این نوع صرافی، مدیریت سفارشات را به‌صورت متمرکز انجام می‌دهد؛ اما ذخیره‌سازی توکن‌ها به‌صورت غیرمتمرکز است. این یعنی یک صرافی هیبریدی نمی‌تواند کنترل دارایی‌های کاربران را در اختیار داشته باشد و از برداشت وجوه آنها جلوگیری کند. در عین حال، صرافی هیبریدی از یک پایگاه داده سریع و متمرکز برای مدیریت اطلاعات سفارشات و انجام معاملات استفاده می‌کند. این ترکیب باعث می‌شود که کاربران از امنیت و کنترل دارایی در صرافی‌های غیرمتمرکز بهره ببرند، در حالی که از سرعت پردازش بالا و نقدینگی صرافی‌های متمرکز نیز برخوردار شوند.
صرافی‌های هیبریدی می‌توانند در یک اکوسیستم بسته فعالیت کنند. این ویژگی به سازمان‌ها این اطمینان را می‌دهد که اطلاعات آنها خصوصی باقی می‌ماند؛ در حالی که همچنان می‌توانند از فناوری بلاک چین بهره ببرند. بلاک چین‌های خصوصی معمولاً برای مواردی استفاده می‌شوند که به حفظ حریم خصوصی نیاز دارند؛ اما ارتباط آنها با عموم کاربران محدود است. یک صرافی هیبریدی می‌تواند حریم خصوصی یک شرکت را حفظ کند، در حالی که همچنان امکان تعامل آن با سهام‌داران را فراهم می‌کند.
صرافی‌های هیبریدی به‌تازگی وارد بازار شده‌اند و به همین دلیل حجم معاملات کافی برای رقابت با صرافی‌های بزرگ را ندارند. این موضوع باعث شده که چنین صرافی‌هایی در برابر دستکاری قیمت آسیب‌پذیر باشند.
صرافی‌های او تی سی (OTC – Over The Counter) پلتفرم‌هایی هستند که امکان معاملات مستقیم بین خریداران و فروشندگان را، بدون نیاز به ثبت سفارش در دفتر سفارش یک صرافی، فراهم می‌کنند. این نوع صرافی‌ها معمولاً برای معاملات با حجم بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از مزایای اصلی صرافی‌های OTC این است که اسلیپیج (Slippage) کمتری دارند و قیمت دارایی در طول فرآیند معامله تغییر نمی‌کند. همچنین، این صرافی‌ها سطح بالاتری از حریم خصوصی را برای کاربران فراهم می‌کنند؛ زیرا معاملات مستقیماً بین طرفین انجام می‌شود.
صرافی Crypto.com یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های حوزه ارز دیجیتال است. این صرافی که در سال ۲۰۱۶ در هنگ کنگ تاسیس شد. کریپتو دات کام که علاوه بر صرافی، خدمات گسترده‌ای مانند کارت‌های اعتباری کریپتویی، وام‌دهی، استیکینگ و NFT ارائه می‌دهد. بخش OTC این صرافی، نقدینگی بالایی دارد و امکان خرید و فروش حجم بالای ارز دیجیتال را بدون تأثیر بر قیمت بازار فراهم می‌کند.
صرافی Coinbase OTC یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین صرافی‌های جهان است که علاوه بر پلتفرم معاملاتی معمولی، خدمات ویژه‌ای برای کاربران سازمانی ارائه می‌دهد. کوین بیس بخش OTC این صرافی برای سرمایه‌گذاران کلان طراحی شده و امکان معاملات خصوصی، بدون نیاز به ثبت در دفتر سفارشات عمومی را فراهم می‌کند.
صرافی P۲P (همتا به همتا) یک نوع پلتفرم معاملاتی غیرمتمرکز است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا مستقیماً با یکدیگر ارزهای دیجیتال خرید و فروش کنند. در این صرافی‌ها، دیگر نیازی به یک نهاد یا واسطه برای مدیریت تراکنش‌ها و دارایی‌ها نیست. بلکه خود کاربران با تعیین قیمت و شرایط معامله، مستقیماً با هم در ارتباط هستند.
یکی از ویژگی‌های کلیدی صرافی‌های P۲P این است که از سیستم امانت (Escrow) برای تضمین امنیت تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. وقتی یک معامله بین دو طرف انجام می‌شود، ارز دیجیتال تا زمانی که شرایط توافق شده توسط هر دو طرف برآورده نشود در حساب نگهداری می‌شود. پس از تایید شرایط، ارز دیجیتال به حساب خریداری‌کننده منتقل می‌شود.
بایننس یکی از بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال در جهان است که علاوه بر ارائه خدمات متمرکز، پلتفرم P۲P خود را نیز برای تسهیل خرید و فروش ارزهای دیجیتال فراهم کرده است. این صرافی به کاربران این امکان را می‌دهد که ارزهای دیجیتال را با استفاده از ارزهای فیات خرید و فروش کنند و همچنین از سیستم تضمین شده (Escrow) برای امنیت تراکنش‌ها استفاده می‌کند.
کوکوین نیز یکی از صرافی‌های معتبر است که امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال را در قالب P۲P فراهم می‌کند. این صرافی دارای رابط کاربری ساده و ابزارهای متنوعی برای جستجو و انجام معاملات است.
صرافی مکسی (MEXC) یکی دیگر از صرافی‌های قابل اعتماد در بازار P۲P است. صرافی مکسی تمرکز زیادی روی ارائه یک پلتفرم امن و کاربرپسند دارد و برای اطمینان از امنیت، از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای مانند سیستم وثیقه (Escrow) استفاده می‌کند.
صرافی‌های فیوچرز، پلتفرم‌هایی هستند که به معامله‌گران امکان معاملات فیوچرز (Futures contracts) را می‌دهند. در این نوع معاملات، کاربران می‌توانند پیش‌بینی کنند که قیمت یک ارز دیجیتال در آینده افزایش یا کاهش خواهد یافت و بر اساس آن قراردادهای آتی منعقد کنند.
بایننس یکی از صرافی‌های پیشرو در عرصه معاملات فیوچرز است و امکانات گسترده‌ای را برای معامله‌گران حرفه‌ای ارائه می‌دهد. این صرافی به کاربران این امکان را می‌دهد که علاوه بر ارزهای دیجیتال، فیوچرز روی انواع دارایی‌ها را نیز معامله کنند.
کوکوین یکی از صرافی‌های محبوب در دنیای ارزهای دیجیتال است که به کاربران امکان معامله ابزارهای فیوچرز را می‌دهد. این صرافی برای کاربران مختلف از جمله کسانی که تازه‌کار هستند و کسانی که به صورت حرفه‌ای معامله می‌کنند، قابلیت‌های متنوعی دارد
هایپرلیکوئید (Hyperliquid) یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) فیوچرز است. این صرافی به کاربران نقدینگی بالایی ارائه می‌دهد. برخلاف صرافی‌های متمرکز، هایپرلیکوئید به کاربران کنترل بیشتری روی دارایی‌ها داده و همچنین امنیت بیشتری را در فرآیندهای معاملاتی فراهم می‌کند.
صرافی‌های ارز دیجیتال به دو دسته اصلی نوع متمرکز (CEX) و غیرمتمرکز (DEX) تقسیم می‌شوند. علاوه بر این، صرافی‌های هیبریدی، OTC، P۲P و فیوچرز نیز وجود دارند که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
صرافی متمرکز یک پلتفرم است که تحت مدیریت یک نهاد مرکزی قرار دارد و همه معاملات کاربران از طریق این نهاد صورت می‌گیرد.
صرافی‌های غیرمتمرکز به کاربران اجازه می‌دهند تا بدون نیاز به واسطه و نهاد مرکزی، دارایی‌های خود را معامله کنند. این صرافی‌ها امنیت بالاتری دارند.
در این مقاله تلاش کردیم به سوال انواع صرافی چیست؟ پاسخ دهیم. در دنیای ارزهای دیجیتال، انتخاب صرافی مناسب می‌تواند تأثیر زیادی در تجربه معامله‌گری شما داشته باشد. صرافی‌های متمرکز (CEX) به دلیل سرعت بالای تراکنش‌ها و نقدینگی بیشتر، برای معامله‌گران حرفه‌ای هستند. در مقابل، صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به دلیل امنیت بیشتر و کنترل بیشتر بر دارایی‌ها، گزینه مناسبی برای کاربران حساس به حریم خصوصی می‌باشند.
صرافی‌های هیبریدی با ترکیب مزایای CEX و DEX، تلاش می‌کنند بهترین تجربه را برای کاربران فراهم کنند. صرافی‌های فیوچرز برای کسانی که به دنبال استفاده از اهرم‌های مالی هستند، مناسب‌اند و صرافی‌های P۲P این امکان را به کاربران می‌دهند که معاملات مستقیم و امن انجام دهند. حالا که متوجه شدید انواع صرافی چیست، می‌توانید بر اساس نیاز خود بهترین گزینه را انتخاب کنید.
