متاورس (Metaverse) به یک فضای دیجیتال گسترده و تعاملی اشاره دارد که از همگرایی فناوری‌هایی نظیر واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR) و شبکه‌های اجتماعی حاصل می‌شود. برای اولین بار این بستر نوظهور، به کاربران امکان می‌دهد تا از طریق آواتارهای دیجیتال خود در یک محیط سه‌بعدی غوطه‌ور شوند و به انجام طیف وسیعی از فعالیت‌ها بپردازند.
هدف اصلی دنیای متاورس، ایجاد یک اکوسیستم دیجیتال همه‌جانبه است که قابلیت‌های دنیای فیزیکی و مجازی را در هم آمیزد و تجربه‌ای یکپارچه و بدون وقفه را برای کاربران به ارمغان آورد. با این حال، تحقق کامل این چشم‌انداز نیازمند غلبه بر چالش‌های فنی، زیرساختی و حقوقی متعدد است. در ادامه این مقاله بررسی می‌کنیم که متاورس چیست و چطور می‌توانیم به آن وارد شویم و چه چالش‌هایی دارد.
متاورس (Metaverse) یک دنیای مجازی سه‌بعدی است که توسط فناوری‌های نوینی مانند واقعیت مجازی (Virtual Reality) و واقعیت افزوده (Augmented Reality) پشتیبانی می‌شود. به زبان ساده، متاورس فضای آنلاین و مشترکی است که کاربران می‌توانند در آن شخصیت‌های خود را در قالب دیجیتال ایجاد کنند و با آواتارهای مجازی در تعامل باشند.
در این دنیای مجازی، کاربران می‌توانند برای اولین بار به شکل آواتارهای دیجیتالی با یکدیگر تعامل داشته باشند، در فعالیت‌های مختلفی شرکت کنند، خرید کنند، سرگرم شوند و حتی کسب درآمد داشته باشند. به عبارت ساده‌تر، متاورس جهانی مجازی است که امکانات دنیای واقعی را در خود شبیه‌سازی کرده و حتی فراتر از آن نیز می‌رود. در ادامه و با مشاهده ویدیوی زیر به دید بهتری نسبت به متاورس و جایگاه آن در دنیای ارزهای دیجیتال خواهید رسید.
در حقیقت، این جهان مجازی بر پایه چهار رکن اصلی استوار است که عبارتند از:
در دنیای متاورس، کاربران با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی یا دستگاه‌های واقعیت افزوده، وارد یک دنیای سه‌بعدی شبیه‌سازی شده می‌شوند. این دنیا توسط نرم‌افزارهای پیچیده و گرافیک‌های باکیفیت بالا ایجاد شده و توسط اینترنت پرسرعت به هم متصل است. کاربران می‌توانند در این دنیا به صورت آواتار حضور یابند، با دیگران ارتباط برقرار کنند و در فعالیت‌های مختلف شرکت کنند.
نکته مهم دیگر، نقش فناوری بلاک چین و ارزهای دیجیتال در آن است. بلاک چین به عنوان یک دفتر کل غیرمتمرکز، امکان ثبت و ردیابی تراکنش‌ها و دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌کند. به این ترتیب، کاربران می‌توانند دارایی‌های مجازی خود مانند زمین، آیتم‌های بازی و حتی آثار هنری دیجیتال را خرید و فروش کنند و مالکیت آنها به صورت شفاف و ایمن ثبت شود.
ارزهای دیجیتال نیز به عنوان ابزاری برای پرداخت و تبادلات مالی در متاورس مورد استفاده قرار می‌گیرند. در حال حاضر، ارزهای دیجیتالی مانند اتریوم و بیت کوین و همچنین توکن‌های اختصاصی پلتفرم‌های متاورسی مختلف، در این دنیای مجازی پذیرفته می‌شوند.
اگرچه به نظر می‌رسد متاورس پدیده‌ای کاملاً جدید است، اما ریشه‌های این مفهوم به دهه‌ها قبل بازمی‌گردد. در واقع، ایده دنیاهای مجازی و تعاملی از مدت‌ها پیش در آثار علمی-تخیلی مطرح بوده است. برای اولین بار، این واژه در سال ۱۹۹۲ توسط نیل استیونسون (Neal Stephenson)، نویسنده آمریکایی در رمان علمی-تخیلی اسنو کرش (Snow Crash) به کار برده شد.
در این رمان، اطلاعات جالبی درباره متاورس ارائه شده و آن را به عنوان یک دنیای مجازی سه‌بعدی توصیف می‌کند که کاربران می‌توانند از طریق آواتارهای خود در آن حضور داشته باشند.
در دهه‌های بعد، با پیشرفت فناوری‌های کامپیوتری و اینترنت، تلاش‌ها برای تحقق‌بخشیدن به این ایده آغاز شد. در سال ۲۰۰۳، شرکت لیندن لب (Linden Lab) دنیای مجازی زندگی دوم (Second Life) را راه‌اندازی کرد که تا حد زیادی مشابه تصور امروزی ما درباره متاورس بود. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌داد تا با استفاده از آواتارهای سه‌بعدی، در یک محیط مجازی به تعامل بپردازند و حتی کسب‌وکار راه‌اندازی کنند.
با ظهور فناوری‌هایی مانند واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) در دهه ۲۰۱۰، امکانات جدیدی برای توسعه متاورس فراهم شد. این فناوری‌ها به کاربران اجازه می‌دهند تا به شکلی عمیق‌تر و واقعی‌تر در دنیاهای مجازی غرق شوند و تجربه‌ای غنی‌تر درباره متاورس کسب کنند. شرکت‌های بزرگ فناوری مانند فیسبوک (متا)، مایکروسافت، گوگل و اپل شروع به سرمایه‌گذاری گسترده در این حوزه کردند تا زیرساخت‌های لازم برای تحقق متاورس را فراهم کنند.
تغییر نام شرکت فیسبوک به «متا» (Meta) توسط مارک زاکربرگ در سال ۲۰۲۱، نشانه‌ای از اهمیت روزافزون این فناوری است. متا قصد دارد با ایجاد یک پلتفرم جامع متاورس، اطلاعات و امکانات گسترده‌ای درباره متاورس در اختیار کاربران قرار دهد تا در یک دنیای مجازی گسترده به تعامل، کار، یادگیری و سرگرمی بپردازند. با توجه به سرعت بالای تحولات در عرصه فناوری، به نظر می‌رسد که این مفهوم در آینده نزدیک، نقشی محوری در زندگی دیجیتالی ما ایفا خواهد کرد.
متاورس بر ۵ رکن اصلی استوار است. ارکان اصلی متاورس را در این بخش توضیح می‌دهیم.
واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، دو فناوری اصلی هستند که امکان تجربه غوطه‌ورانه و تعاملی را فراهم می‌کنند. عینک های واقعیت مجازی با ایجاد یک دنیای کاملاً مجازی و سه‌بعدی، برای اولین بار کاربر را به طور کامل در محیط شبیه‌سازی شده قرار می‌دهند. از سوی دیگر، واقعیت افزوده با اضافه‌کردن المان‌های دیجیتالی به دنیای واقعی، تجربه‌ای ترکیبی از واقعیت و مجاز را خلق می‌کند. این فناوری‌ها نقشی کلیدی در تعامل کاربران با یکدیگر و با محیط دنیای متاورس ایفا می‌کنند.
متاورس بر پایه یک دنیای سه‌بعدی شبیه‌سازی شده بنا می‌شود. برای خلق این دنیای مجازی، نیاز به نرم‌افزارها و موتورهای گرافیکی پیشرفته است که بتوانند محیط‌ها، شخصیت‌ها و اشیای سه‌بعدی را با کیفیت بالا و جزئیات فراوان ایجاد کنند.
وب ۳ یا وب غیرمتمرکز، نسل جدیدی از اینترنت است که بر بستر فناوری بلاک چین ساخته می‌شود. در وب ۳، کاربران کنترل و مالکیت داده‌های خود را در اختیار دارند و می‌توانند بدون واسطه با یکدیگر تعامل داشته باشند. این ویژگی‌ها، وب ۳ را بستری ایده‌آل برای تحقق متاورس می‌سازد.
بلاک چین، فناوری دفتر کل توزیع‌شده‌ای است که امکان ثبت و ردیابی تراکنش‌ها و دارایی‌های دیجیتال را به صورت شفاف و ایمن فراهم می‌کند. همچنین، این دفتر کل توزیع‌شده نقش مهمی در تأیید مالکیت، انتقال و مبادله دارایی‌های مجازی ایفا می‌کند. قراردادهای هوشمند نیز، زیرساخت لازم برای اجرای خودکار توافقات و تراکنش‌ها را فراهم می‌سازند.
آواتار نماینده دیجیتالی کاربران در متاورس است. آواتارها نقش اساسی در تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های مختلف ایفا می‌کنند. کاربران با استفاده از آواتار می‌توانند هویت مجازی داشته باشند و آن را شخصی‌سازی کنند. ویژگی‌هایی مانند ظاهر، لباس و حرکات قابلیت شخصی‌سازی دارند.
علاوه بر تعامل اجتماعی و شرکت در فعالیت‌های مختلف، آواتارها در اقتصاد دیجیتال نیز نقشی پررنگ دارند. برگزاری جلسات، فروش محصولات و حضوردر کنسرت‌ها و نمایشگاه‌ها،بدون آواتارها ممکن نیست. همچنین با آواتار می‌توان دارایی‌های مجازی را بین متاورس‌های مختلف جابجا کرد، که این به معنای پایداری بیشتر اقتصاد متاورسی است.
با پیشرفت فناوری بلاک چین و NFT، خود آواتارها به دارایی‌های قابل معامله تبدیل می‌شوند.به این معنا که کاربران می‌توانند آواتار خود را بفروشند و یا آواتار بخرند. در آینده متاورس، آوارتارها هوشمندتر خواهند شد و تعاملات طبیعی‌تری خواهند داشت.
بلاک چین نقش اساسی در امنیت، شفافیت و مالکیت دیجیتال در متاورس دارد. بدون فناوری بلاک چین، انجام تراکنش‌ها و تعاملات در محیط مجازی ممکن نیست. بلاک چین تراکنش‌ها و دارایی‌های کاربران را به صورت غیرمتمرکز ثبت و ذخیره می‌کند که این امر از تقلب و دستکاری جلوگیری خواهد کرد.
علاوه بر این، بلاک چین اقتصاد پایدار در متاورس را فراهم می‌کند. کاربران فعالیت‌های اقتصادی خود را با استفاده از قراردادهای هوشمند، توکن‌ها و NFTها انجام می‌دهند. بلاک چین در واقع، بستری امن برای خرید و فروش، اجاره و سرمایه‌گذاری در متاورس است. همچنین سیستم‌های مالی غیرمتمرکز به کاربران اجازه می‌دهد، بدون نیاز به شخص ثالث به صورت همتا به همتا با یکدیگر تعامل کنند.
در مجموع بلاک چین، با فراهم کردن زیرساخت‌های امن و شفاف، به توسعه و رشد متاورس کمک می‌کند.
توکن‌های غیرمثلی یا NFT نقش مهمی در شکل‌دهی به اقتصاد و مالکیت دیجیتال دارند. NFTها در واقع نماینده مالکیت انواع دارایی‌های متاورسی مانند آثار هنری، زمین‌های مجازی و آیتم‌های درون بازی هستند. این توکن‌های بر روی بلاک چین کار می‌کنند و هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. کاربران با استفاده از NFT مالکیت خود بر یک دارایی خاص را به صورت امن و شفات اثبات می‌کنند.
علاوه بر این، NFTها به هنرمندان و سازندگان محتوا این امکان را می‌دهند که آثار خود را در فضای متاورس به فروش برسانند و در بازارهای دیجیتال درآمد کسب کنند. این توکن‌ها با استفاده از فناوری بلاک چین، اصالت و مالکیت هر اثر را تضمین می‌کنند تا از جعل و کپی آثار جلوگیری شود. NFTها به رشد و توسعه اقتصاد متاورسی کمک شایانی می‌کنند، با NFTها متاورس از یک بازی و محیط مجازی به مکانی برای فعالیت اقتصادی و کسب درآمد تبدیل می‌شود.
در این بخش برخی از کاربردهای اصلی متاورس را بررسی می‌کنیم. کاربردهای این فناوری را می‌توان به این شکل خلاصه کرد:
کاربرد متاورس در صنعت گیمینگ و بازی‌های ویدئویی یکی از محبوب‌ترین فعالیت‌ها است. در این دنیای مجازی، بازی‌ها به تجربیاتی غوطه‌ورانه و تعاملی تبدیل می‌شوند که حس حضور واقعی را برای بازیکنان به ارمغان می‌آورند. همچنین، با ادغام فناوری بلاک چین و توکن‌های غیرمثلی، بازیکنان می‌توانند از طریق مشارکت در بازی‌ها و رقابت‌ها، درآمد کسب کنند. مدل «بازی کن تا درآمد داشته باشی» (Play-to-Earn) در حال تبدیل‌شدن به یک روند محبوب در صنعت گیمینگ مبتنی بر این دنیا است.
متاورس تجربه خرید آنلاین را متحول می‌کند. فروشگاه‌های آنلاین به صورت مغازه‌های سه‌بعدی شبیه‌سازی می‌شوند , مشتریان می‌توانند در آنها قدم بزنند، محصولات را از نزدیک بررسی کنند و حتی آنها را امتحان کنند.
دنیای متاورس، شبکه‌های اجتماعی را به سطح جدیدی از تعامل و حضور می‌رساند. کاربران می‌توانند به صورت آواتارهای دیجیتالی با یکدیگر ملاقات کنند، در رویدادها و جلسات شرکت کنند و تجربیات اجتماعی غنی‌تری داشته باشند.
تحول در صنعت بانکداری و امور مالی نیز یکی دیگر از کاربردهای متاورس است. بانک‌ها و مؤسسات مالی می‌توانند شعب مجازی خود را در این فضا ایجاد کنند و خدمات بانکی را به صورت سه‌بعدی و تعاملی به مشتریان ارائه دهند. همچنین، با ادغام امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، امکان دسترسی به خدمات مالی نوآورانه مانند وام‌دهی، سرمایه‌گذاری و بیمه فراهم می‌شود.
دنیای متاورس، انقلابی در نحوه آموزش و یادگیری ایجاد می‌کند. با استفاده از فناوری‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، تجربیات آموزشی تعاملی می‌توانند در این بستر شکل بگیرند. دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند در کلاس‌های مجازی سه‌بعدی شرکت کنند، در آزمایشگاه‌های شبیه‌سازی شده به انجام آزمایش‌ها بپردازند و با اشیای آموزشی مجازی تعامل داشته باشند.
متاورس کاربردهای گسترده‌ای در حوزه پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی دارد. با استفاده از فناوری‌های عینک های واقعیت مجازی، پزشکان و دانشجویان پزشکی می‌توانند در محیط‌های شبیه‌سازی شده به تمرین مهارت‌های جراحی و درمانی بپردازند. این قابلیت، امکان آموزش و تمرین بدون خطر را فراهم کرده و کیفیت مراقبت‌های پزشکی را بهبود می‌بخشد.
متاورس تحول بزرگی در حوزه موسیقی و سرگرمی ایجاد کرده است. در فضای مجازی متاورس، هنرمندان می‌توانند کنسرت برگزار کنند و مخاطبان بدون محدودیت مکانی از سراسر جهان در این رویدادها شرکت می‌کنند. به عنوان مثال، کنسرت تراویس اسکات (Travis Scott) در بازی فورتنایت بیش از ۱۲ میلیون بیننده داشت.
همچنین، موزیسین‌ها می‌توانند حق مالکیت آثار هنری خود را به صورت NFT عرضه کنند. متاورس‌هایی مانند دیسنترالند و سندباکس یک فضای تعاملی بین هنرمندان و طرفداران آنها فراهم می‌کنند. در این فضا علاوه بر شرکت در کنسرت‌ها و خرید آثار هنری، طرفداران می‌توانند در تولید محتوای موسیقی و سرگرمی مشارکت داشته باشند.
کاربرد متاورس در هنر به موسیقی، نقاشی و تصویرسازی محدود نیست. در محیط متاورس، تماشاگران می‌توانند فیلم‌ها را با تجربه‌ای غوطه‌ور تماشا کنند. این تکنولوژی تجربه فیلم دیدن را متحول خواهد کرد، طوری که مرز تماشاگر و فیلم وجود نخواهد داشد. از سوی دیگر، متاورس به فیلمسازان نیز اجازه می‌دهد که از تکنیک‌های پیشرفته استفاده کنند و پیش از فیلمبرداری، سکانس‌ها را در محیط مجازی طراحی و حتی تست کنند.
پلتفرم‌هایی مانند Roblox و Fortnite با استودیوهای فیلمسازی همکاری کرده‌اند تا رویدادهای خاص و نمایش‌های اختصاصی فیلم را در فضای متاورس برگزار کنند.
روش‌های مختلفی برای کسب درآمد از متاورس وجود دارد:
در ادامه هر کدام از این روش‌ها را توضیح می‌دهیم:
یکی از محبوب‌ترین روش‌های کسب درآمد در متاورس، خرید و فروش زمین‌های مجازی است. پلتفرم‌هایی مانند دیسنترالند (Decentraland) و سندباکس (The Sandbox) به کاربران اجازه می‌دهند تا قطعات زمین مجازی را خریداری کنند، بر روی آنها ساخت و ساز انجام دهند و در نهایت آنها را با سود بفروشند. با افزایش تقاضا برای حضور در این زمین‌ها، ارزش آنها نیز رو به افزایش است.
علاوه بر خرید و فروش، کاربران می‌توانند با اجاره دادن دارایی‌های مجازی خود نیز کسب درآمد کنند. به عنوان مثال، مالکان ساختمان‌ها یا فضاهای تجاری مجازی می‌توانند آنها را به سایر کاربران یا شرکت‌ها اجاره دهند و از این طریق درآمد منظمی داشته باشند.
بازی‌های “بازی کن تا درآمد کسب کنی” (Play-to-Earn یا P2E) فرصت جذابی برای کسب درآمد هستند. در این بازی‌ها، بازیکنان با انجام وظایف، شرکت در رقابت‌ها و پیشرفت در بازی، توکن‌های دیجیتال یا دارایی‌های درون‌بازی کسب می‌کنند که می‌توانند آنها را در بازارهای مختلف به فروش برسانند. بازی‌هایی مانند اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) نمونه‌های موفقی از این مدل هستند.
با توسعه دنیای متاورس، تقاضا برای متخصصان طراحی سه‌بعدی، برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان در این حوزه رو به افزایش است. افرادی که مهارت‌های لازم در زمینه ایجاد تجربیات مجازی، برنامه‌نویسی قراردادهای هوشمند و توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را دارند، می‌توانند خدمات خود را ارائه دهند و درآمد قابل توجهی کسب کنند.
متاورس بستری ایده‌آل برای برگزاری رویدادهای مجازی، از کنسرت‌های موسیقی و نمایشگاه‌های هنری گرفته تا کنفرانس‌های تجاری و آموزشی است. برگزارکنندگان رویدادها می‌توانند با فروش بلیط، جذب حامیان مالی و فروش محصولات مجازی، از این رویدادهای برگزار شده درآمدزایی کنند.
سرمایه‌گذاری در توکن‌های بومی پلتفرم‌های متاورسی مانند MANA در دیسنترالند یا SAND در سندباکس، فرصتی برای کسب سود از رشد و موفقیت این پروژه‌هاست. با خرید این توکن‌ها در مراحل اولیه و فروش آنها پس از افزایش ارزش، سرمایه‌گذاران می‌توانند سود قابل توجهی کسب کنند.
اکنون که با مفهوم متاورس، ویژگی‌ها و کاربردهای آن آشنا شده‌اید، ممکن است این سؤال برایتان پیش آمده باشد که چگونه می‌توانید وارد این دنیای مجازی شوید و تجربه حضور در آن را داشته باشید. در این بخش، به بررسی مراحل و الزامات این موضوع می‌پردازیم.
اولین قدم برای ورود، انتخاب پلتفرم یا دنیای مجازی موردنظر شماست. پلتفرم‌های متعددی وجود دارند که هر یک ویژگی‌ها، تجربیات و جامعه کاربری خاص خود را دارند. برخی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های متاورسی عبارتند از:
قبل از انتخاب پلتفرم، بهتر است در مورد ویژگی‌ها، کاربردها و جامعه کاربری هر یک از آنها تحقیق کنید و متناسب با علایق و اهداف خود، بهترین گزینه را انتخاب نمایید.
پس از انتخاب پلتفرم موردنظر، نیاز است که یک حساب کاربری در آن ایجاد کنید. فرآیند ثبت‌نام معمولاً شامل ارائه اطلاعات پایه مانند نام کاربری، رمز عبور و آدرس ایمیل است. برخی پلتفرم‌ها ممکن است نیاز به احراز هویت بیشتر یا پرداخت حق عضویت داشته باشند.
پس از ایجاد حساب کاربری، می‌توانید آواتار دیجیتالی خود را بسازید. آواتار، نماینده مجازی شما در این دنیاست و می‌توانید ظاهر و ویژگی‌های آن را سفارشی کنید. برخی پلتفرم‌ها امکان استفاده از آواتارهای سه‌بعدی پیشرفته را فراهم می‌کنند که حرکات و حالات چهره شما را در دنیای واقعی تقلید می‌کنند.
برای تجربه کامل حضور در دنیای متاورس، به برخی دستگاه‌های سخت‌افزاری نیاز خواهید داشت. اگرچه دسترسی به بسیاری از پلتفرم‌ها، از طریق مرورگرهای وب است، اما برای تجربه بهتر، استفاده از عینک های واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده توصیه می‌شود. در بخش‌های بعد ابزارها و پیش‌نیازهای ورود به متاورس را به صورت کامل توضیح می‌دهیم.
یکی از جنبه‌های مهم، تعامل اجتماعی و ارتباط با سایر کاربران است. پس از ورود به پلتفرم، می‌توانید با جستجو و پیوستن به جوامع، رویدادها و گروه‌های مختلف، با افراد هم‌فکر خود آشنا شوید و ارتباط برقرار کنید. بسیاری از پلتفرم‌ها دارای ابزارهای چت، تماس صوتی و ویدئویی هستند که امکان گفتگوی زنده با سایر کاربران را فراهم می‌کنند.
برای ورود به متاورس به ابزار و تجهیزات نیاز دارید. البته ورود به بسیاری از متاورس‌ها حتی با یک گوشی هوشمند امکان‌پذیر است، اما تجربه عمیق یا غوطه‌ور بدون استفاده از هدست‌ها و عینک‌ها ممکن نیست. در ادامه پیش‌نیازهای ورود به Metaverse را بررسی می‌کنیم:
هدست‌های واقعیت مجازی دروازه اصلی ورود به متاورس هستند. این دستگاه‌ها با ارائه تصاویر سه‌بعدی، حس غوطه‌وری کامل در دنیای مجازی را ایجاد می‌کنند. برخی از پیشرفته‌ترین هدست‌ها مانند Meta Quest۳ و PlayStation VR۲ قابلیت‌های ردیابی حرکت دست، سر و چشم را دارند که باعث می‌شود تعامل در متاورس عمیق‌تر شود. این هدست‌ها همچنین دارای کنترلرهای دستی هستند که امکان جابجایی و تغییر اشیای مجازی را فراهم می‌کنند.
عینک‌های واقعیت افزوده برخلاف هدست‌های VR، دنیای واقعی را با عناصر دیجیتال ترکیب می‌کنند. محصولاتی مانند Apple Vision Pro و Microsoft HoloLens ۲ با استفاده از سنسورهای پیشرفته و نمایشگرهای شفاف، محتوای دیجیتال را روی محیط واقعی نمایش می‌دهند.
عینک‌های واقعیت افزوده در محیط‌های کاری، آموزشی و فروشگاه‌ها کاربرد دارند. مثلا شما می‌توانید قبل از خرید مبل آن را به صورت مجازی در اتاق خود ببینید یا فرض کنید به صورت آنلاین می‌خواهید ساعت بخرید، با واقعیت افزوده آن را می‌توانید روی مچ خود ببینید.
برای تجربه روان متاورس، داشتن کامپیوتر و لپ‌تاپ قدرتمند ضروری است. شما به پردازنده و کارت گرافیک قوی برای رندر کردن محیط‌های سه‌بعدی پیچیده نیاز دارید. همچنین، حافظه RAM کافی برای اجرای همزمان برنامه‌ها و اینترنت پرسرعت ضروری است. فضای ذخیره از نوع SSD نیز برای دانلود سریع محتوا و کاهش زمان انتظار حیاتی است.
دستکش‌های هپتیک و سیستم‌های ردیابی حرکت، تجربه حضور در متاورس را واقعی‌تر می‌کنند. با این تجهیزات می‌توانید حسی واقعی از لمس اشیای مجازی داشته باشید. همچنین، سیستم‌های ردیابی حرکت، حرکات شما را به صورت دقیق در دنیای مجازی شبیه‌سازی می‌کنند. حتی سنسورهای پیشرفته برای ثبت حالات چهره آواتار شما را طبیعی‌تر خواهند کرد.
پلتفرم‌های متاورس مانند Horizon Worlds و Decentraland، محیط‌های مجازی هستند که کاربران می‌توانند در آنها با یکدیگر تعامل داشته باشند، در رویدادها شرکت کنند و حتی دارایی‌های دیجیتال خریداری کنند. هر پلتفرم ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد؛ برخی بر جنبه‌های اجتماعی تمرکز دارند و برخی دیگر برای کاربردهای تجاری یا آموزشی طراحی شده‌اند.
در متاورس، تراکنش‌های مالی با استفاده از ارزهای دیجیتال و توکن‌های غیرمثلی (NFT) انجام می‌شود. کیف پول‌هایی مانند متامسک و فانتوم ابزارهای ضروری خرید و فروش و کسب درآمد در متاورس هستند. همچنین برای تبدیل دارایی خود به دلار یا ریال به یک حساب صرافی نیز نیاز دارید.
شرکت‌های زیادی در این فناوری سرمایه‌گذاری کرده‌اند. در این بخش شرکت‌های پیشرو در متاورس در را معرفی می‌کنیم.
شرکت فیسبوک که اخیراً نام خود را به متا تغییر داده است، یکی از بزرگترین بازیگران در این عرصه محسوب می‌شود. متا و مارک زاکربرگ با سرمایه‌گذاری عظیم در توسعه فناوری‌های واقعیت مجازی و راه‌اندازی پلتفرم‌هایی مانند هورایزن (Horizon)، در تلاش است تا زیرساخت‌های لازم برای یک متاورس جامع و فراگیر را ایجاد کند.
مایکروسافت نیز با معرفی پلتفرم مش (Mesh)، قدم بزرگی در جهت توسعه برداشته است. مش یک پلتفرم مبتنی بر واقعیت ترکیبی است که با استفاده از هولولنز (HoloLens) و سایر عینک های واقعیت مجازی، امکان تعامل و همکاری از راه دور را در یک فضای مجازی مشترک فراهم می‌کند. همچنین، مایکروسافت با ادغام محصولات پرکاربرد خود مانند مجموعه آفیس و تیمز (Teams)، در حال گسترش دسترسی به این فناوری برای میلیون‌ها کاربر در سراسر جهان است.
اگرچه اپل هنوز به طور رسمی وارد این عرصه نشده است، اما شواهد حاکی از آن است که این شرکت نیز برنامه‌های جدی برای این حوزه دارد. گزارش‌ها حاکی از توسعه عینک های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده توسط اپل هستند که می‌تواند پلتفرم متاورسی اختصاصی این شرکت را پشتیبانی کند.
گوگل نیز با سابقه طولانی در زمینه فناوری‌های واقعیت مجازی و افزوده، نقش مهمی در شکل‌دهی به آینده دنیای متاورس ایفا می‌کند. پلتفرم گوگل پلی (Google Play) به عنوان یکی از بزرگترین فروشگاه‌های اپلیکیشن در جهان، بستر مناسبی را برای توزیع و دسترسی به این‌گونه از تجربیات فراهم می‌کند. همچنین، فناوری‌های نقشه (Map) و مکان محور گوگل می‌توانند در ایجاد دنیاهای مجازی مبتنی بر موقعیت مکانی نقش مهمی ایفا کنند.
انویدیا، غول فناوری در زمینه پردازش گرافیکی نیز در حال ایفای نقشی کلیدی در توسعه زیرساخت‌های متاورس است. پلتفرم انویدیا اومنیورس (NVIDIA Omniverse) یک بستر همکاری مجازی است که امکان طراحی، شبیه‌سازی و ساخت دنیاهای دیجیتالی را برای صنایع مختلف فراهم می‌کند. با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند رندر واقع‌گرایانه، هوش مصنوعی و شبیه‌سازی فیزیکی، انویدیا در حال ایجاد ابزارهای قدرتمندی برای توسعه‌دهندگان و طراحان است.
در این بخش با بهترین ارزهای متاورس برای سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۵ آشنا می‌شوید. توجه کنید که قیمت‌های این جدول در مربوط به زمان نگارش مقاله در ۱۷ فوریه ۲۰۲۵ (۲۹ بهمن ۱۴۰۳) است.
| نام پروژه | توکن | مارکت کپ | قیمت فعلی (بهمن ۱۴۰۳) |
|---|---|---|---|
| دیسنترالند | MANA | ۶۵۱ میلیون دلار | ۰.۳۳۵۴ دلار |
| سندباکس | SAND | ۹۸۶ میلیون دلار | ۰.۴۰۰۲ دلار |
| انجین کوین | ENJ | ۲۲۱ میلیون دلار | ۰.۱۲۱۰ دلار |
| اکسی اینفینیتی | AXS | ۷۰۵ میلیون دلار | ۴.۴۴ دلار |
| متاهیرو | HERO | ۶.۹ میلیون دلار | ۰.۰۰۱۳ دلار |
| ایلین ورلدز | TLM | ۴۳.۴ میلیون دلار | ۰.۰۰۷۶ دلار |
دیسنترالند یکی از شناخته‌شده‌ترین پلتفرم‌های این حوزه است که روی شبکه اتریوم ساخته شده است. توکن بومی این پلتفرم، MANA نام دارد و برای خرید زمین مجازی، کالاها و خدمات در این دنیای مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با این پلفترم مقاله دیسترالند چیست را می‌توانید بخوانید.
سندباکس پلتفرمی است که به کاربران امکان می‌دهد دارایی‌های مجازی خود را با استفاده از ابزارهای ساده طراحی سه بعدی ایجاد، تجربه و مونتیزه کنند. توکن بومی این پلتفرم، SAND، برای تسهیل تراکنش‌ها و حاکمیت غیرمتمرکز در این دنیای مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: سندباکس چیست؟
انجین یک پلتفرمی است که به توسعه‌دهندگان و کسب‌وکارها امکان می‌دهد توکن‌های دارایی مجازی قابل تعویض و غیرقابل تعویض (NFT) را برای استفاده در بازی‌ها و برنامه‌های متاورسی ایجاد کنند. با استفاده از استاندارد ERC-1155، انجین راه‌حلی مقیاس‌پذیر و کارآمد برای مدیریت دارایی‌های دیجیتال ارائه می‌دهد.
اکسی اینفینیتی یک بازی مبتنی بر بلاک چین است که نسل جدیدی از بازی‌های “کسب درآمد از طریق بازی” (Play-to-Earn) را معرفی کرده است. بازیکنان با جمع‌آوری، پرورش و نبرد موجودات دیجیتالی به نام Axies، می‌توانند توکن‌های AXS را بدست آورند و در بازارهای مبادله ارزهای دیجیتال به فروش برسانند.
متاهیرو یک پروژه متاورسی نوآورانه است که از فناوری اسکن سه بعدی فوق دقیق برای ایجاد آواتارها و دارایی‌های دیجیتالی واقع‌گرایانه استفاده می‌کند. با استفاده از توکن بومی HERO، کاربران می‌توانند خود را به صورت سه بعدی اسکن کنند و نسخه دیجیتالی فوق دقیقی از خود را ایجاد نمایند.
ایلین ورلدز یک بازی مبتنی بر بلاک چین و متاورس است که بازیکنان را به سفری در سیارات مجازی دور دست می‌برد. در این بازی، کاربران می‌توانند منابع کمیاب را استخراج کنند، ابزار و سلاح بسازند، ماموریت‌ها را انجام دهند و با سایر بازیکنان به رقابت بپردازند. توکن بومی این پلتفرم، TLM نام دارد و برای پاداش‌دهی به مشارکت کنندگان و تسهیل اقتصاد درون‌بازی استفاده می‌شود.
متاورس با سر و صدای زیاد و وعده‌های بسیار بزرگ متولد شد، اما تا کنون نتوانسته وعده‌های خود را محقق کند. برای تحقق این وعده‌ها چالش‌های زیادی وجود دارد. چالش‌ها و محدودیت‌های فعلی متاورس را می‌توان در چند دسته اصلی طبقه‌بندی کرد:
قابلیت همکاری، مقیاس‌پذیری با افزایش کاربران و همچنین تاثیرات زیست محیطی از مهمترین چالش‌های فنی و زیرساختی هستند.
امنیت و حفاظت از داده‌ها نیز یک چالش بزرگ است. مانند هر فضایی آنلاین دیگر کاربران خواهان حفظ حریم خصوصی و حفاظت از داده‌های خود هستند.
دسترسی عادلانه و همگانی، پیاده‌سازی مدل‌های اقتصادی و همچنین معضل مهمی به نام اعتیاد به دنیای مجازی چالش‌های اقتصادی و اجتماعی متاورس هستند.
متاورس نیز مانند بلاک چین به دنبال ایجاد یک پلفترم غیرمتمرکز است. غیرمتمرکز بودن یک شمشیر دو لبه است؛ در کنار مزایا همیشه مساله چارچوب‌های قانونی و حفاظت از حقوق کاربران وجود دارد.
موفقیت متاورس به حل این چالش‌ها وابسته است و نیازمند همکاری گسترده بین ذینفعان مختلف، نوآوری مستمر و تعهد به ایجاد محیطی امن و عادلانه برای همه کاربران است.
با توجه به پیشرفت سریع فناوری و سرمایه‌گذاری گسترده شرکت‌های بزرگ، آینده متاورس بسیار هیجان‌انگیز و نویدبخش به نظر می‌رسد. در این بخش، نگاهی خواهیم داشت به روندها و تحولات احتمالی که ممکن است شکل‌دهنده آینده این فضای دیجیتالی باشند.
ادغام بیشتر دنیای فیزیکی و دیجیتال: با پیشرفت فناوری‌های واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و اینترنت اشیا، می‌توان انتظار داشت که مرز بین دنیای واقعی و دیجیتال بیش از پیش کمرنگ شود. متاورس به عنوان یک لایه دیجیتالی یکپارچه بر روی واقعیت فیزیکی، امکان تعاملات بی حد و مرز و تجربیات غنی‌تری را فراهم خواهد کرد.
گسترش کاربردها و صنایع: در حالی که بازی و سرگرمی همچنان موتور محرک اصلی توسعه خواهند بود، انتظار می‌رود کاربردهای این فناوری به طیف گسترده‌تری از صنایع و دیگر زمینه‌ها گسترش یابد. از آموزش و بهداشت گرفته تا تجارت الکترونیک، گردشگری و هنر، متاورس پتانسیل تحول بخش‌های مختلف اقتصاد و جامعه را دارد.
ظهور اقتصاد متاورس: با رشد پذیرش متاورس، شاهد شکل‌گیری اقتصادهای دیجیتالی پویا و مقیاس‌پذیر در این فضا خواهیم بود. خرید و فروش دارایی‌های مجازی، ارائه خدمات و محصولات دیجیتالی و مدل‌های جدید درآمدزایی، بخش مهمی از این اکوسیستم را تشکیل خواهند داد.
پیشرفت در زیرساخت‌های فنی: برای تحقق کامل پتانسیل این دنیای مجازی، نیاز به پیشرفت‌های قابل توجهی در زیرساخت‌های فنی وجود دارد. از شبکه‌های پرسرعت و کم تأخیر گرفته تا پردازش ابری مقیاس‌پذیر، هوش مصنوعی پیشرفته و راه‌حل‌های امنیتی قدرتمند، توسعه این فناوری‌های پایه نقشی حیاتی در شکل‌دهی به آینده متاورس خواهد داشت.
استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فناوری ایرانی در حال کاوش فرصت‌ها و توسعه راه‌حل‌های مبتنی بر متاورس هستند. برخی از این شرکت‌ها در زمینه تولید محتوای واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، ساخت بازی‌ها و تجربیات تعاملی و ارائه خدمات مرتبط با این فضا فعالیت می‌کنند.
همچنین، نهادهای دولتی و سازمان‌های مختلف نیز در حال بررسی پتانسیل موجود برای بهبود خدمات، آموزش و تعاملات با شهروندان هستند. به عنوان مثال، برخی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی در حال کاوش امکان برگزاری کلاس‌ها و رویدادهای مجازی در این بسترهستند.
آینده متاورس در ایران هنوز در حال شکل‌گیری است و فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو، نیازمند تلاش، خلاقیت و همکاری همه ذینفعان است. با رویکردی پویا، نوآورانه و انسان‌محور، می‌توان امیدوار بود که کشورمان نیز بتواند از مزایای این فناوری پیشرفته بهره‌مند شود.
در حال حاضر قیمت زمین‌های متاورسی بسته به پلتفرم و موقعیت و اندازه خود زمین بسیار متفاوت است، از چند صد دلار تا چند میلیون دلار! اگر قیمت‌های نجومی زمین‌های خاص را کنار بگذاریم، می‌توانید یک زمین متاورسی مناسب با حدود ۱ اتر که معادل ۲,۷۰۰ دلار است، خریداری کنید.
خرید زمین در متاورس دو روش کلی دارد که عبارت‌اند از صحبت با یک کارگزار املاک متاورسی و خرید مستقیم از پلتفرم‌هایی مثل سندباکس.
بله؛ در حال حاضر با گشت و گذاری در سایت‌های آگهی، می‌توانید چنین زمین‌هایی را پیدا کنید.
گرچه بسیاری از پلتفرم‌های متاورسی از طریق مرورگرهای وب قابل دسترسی هستند، اما برای تجربه کامل و غوطه‌ورانه، استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده توصیه می‌شود. با این حال، با پیشرفت فناوری، انتظار می‌رود که در آینده، دسترسی به متاورس از طریق طیف گسترده‌تری از دستگاه‌ها امکان‌پذیر شود.
یکی از اهداف اصلی بسیاری از پروژه‌های متاورسی، ایجاد یک فضای فراگیر و در دسترس برای همه است. با این حال، موانعی مانند هزینه تجهیزات، دسترسی به اینترنت پرسرعت، و مهارت‌های دیجیتالی، ممکن است در ابتدا دسترسی برخی افراد را محدود کند. مهم است که در توسعه متاورس، راه‌حل‌هایی برای کاهش شکاف دیجیتالی و تضمین دسترسی عادلانه در نظر گرفته شود.
در این مقاله، به بررسی جامع مفهوم متاورس، ویژگی‌ها، فناوری‌های پایه، کاربردها و آینده آن پرداختیم. متاورس، به عنوان تجلی نسل بعدی اینترنت، نویدبخش تحولی عظیم در نحوه تعامل، کار، آموزش و سرگرمی ما در فضای دیجیتال است.
با ادغام فناوری‌های پیشرفته مانند واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و هوش مصنوعی، متاورس بستری را فراهم می‌کند که در آن مرزهای بین دنیای واقعی و دیجیتال کمرنگ می‌شود. این فضای غنی و تعاملی، فرصت‌های بی‌سابقه‌ای را برای خلاقیت، نوآوری و ارتباطات انسانی به ارمغان می‌آورد.
