تحقیقات جدید نشان می‌دهد برخی باکتری‌های موجود در دهان و روی زبان ممکن است با تغییرات عملکرد مغز و افزایش خطر بیماری آلزایمر با افزایش سن ارتباط داشته باشند. یافته‌ها نشان می‌دهند معاینات دندانپزشکی می‌تواند به شناسایی زودهنگام این تغییرات کمک کنند و راهکارهایی مانند مصرف پروبیوتیک‌ها و بهبود بهداشت دهان و دندان، نقش مؤثری در حفظ سلامت مغز و کاهش خطر آلزایمر داشته باشند.
به گزارش Scitechdaily، گروهی از محققان دانشگاه اکستر نشان داده‌اند برخی باکتری‌ها با بهبود حافظه و تمرکز مرتبط‌اند، درحالی‌که برخی دیگر خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهند.
محققان ۲ مکانیسم احتمالی را برای این تأثیر شناسایی کرده‌اند: 1. باکتری‌های مضر ممکن است مستقیم وارد جریان خون شده و به مغز آسیب برسانند. 2. نبود تعادل بین باکتری‌های مفید و مضر می‌تواند تبدیل نیترات به نیتریک اکسید را کاهش دهد. این ترکیب شیمیایی برای ارتباطات مغزی و شکل‌گیری حافظه ضروری است.
نتایج پژوهش نشان داد افرادی که مقادیر زیادی از باکتری‌های Neisseria و Haemophilus در دهان خود داشتند، از حافظه و توجه بهتری برخوردار بودند و توانایی بیشتری در انجام کارهای پیچیده نشان دادند. همچنین سطح نیتریت در دهان این افراد بالاتر بود.
از سوی دیگر، باکتری Porphyromonas در افرادی که دچار مشکلات حافظه بودند، بیشتر مشاهده شد. علاوه‌براین، گروه باکتریایی Prevotella با کاهش سطح نیتریت در دهان مرتبط بود که محققان حدس می‌زنند می‌تواند نشانه‌ای از سلامت ضعیف‌تر مغز باشد. این باکتری در افرادی که حامل ژن پرخطر APOE4 (مرتبط با آلزایمر) هستند، بیشتر دیده شد.
این پژوهش که در PNAS Nexus منتشر شده، ۱۱۰ شرکت‌کننده بالای ۵۰ سال را از پروژه‌ای آنلاین به نام PROTECT بررسی کرده است. این پروژه سلامت مغزی بیش از ۲۵ هزار فرد میانسال در بریتانیا را تحت نظر دارد.
محققان شرکت‌کنندگان را به 2 گروه تقسیم کردند: افرادی که کاهش عملکرد مغزی نداشتند و افرادی که دچار اختلال شناختی خفیف بودند. شرکت‌کنندگان هر 2 گروه نمونه‌ای از محلول شستشوی دهان خود را ارسال کردند. این نمونه‌ها تجزیه‌وتحلیل شدند و جمعیت باکتری‌های موجود در آن بررسی شد.
دکتر «جوآنا لورو» (Joanna L’Heureux)، نویسنده اصلی از دانشکده پزشکی دانشگاه اکستر، توضیح می‌دهد:
«یافته‌های ما نشان می‌دهد برخی باکتری‌ها می‌توانند برای سلامت مغز در دوران سالمندی مضر باشند؛ بنابراین، این ایده مطرح می‌شود که می‌توان با آزمایش‌های روتین در معاینات دندانپزشکی، میزان این باکتری‌ها را سنجید و نشانه‌های اولیه زوال عقل را شناسایی کرد.»
بااینکه کاهش عملکرد حافظه و توانایی‌های شناختی در سالمندان طبیعی است، گاهی این افت عملکرد از حد انتظار فراتر می‌رود که به آن اختلال شناختی خفیف (Mild Cognitive Impairment) گفته می‌شود. این وضعیت یکی از مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به زوال عقل یا آلزایمر شناخته می‌شود و حدود ۱۵ درصد افراد مسن در این دسته قرار می‌گیرند.
پروفسور «آن کوربت» (Anne Corbett)، یکی از نویسندگان این مطالعه، توضیح داد:
«نتایج تحقیق ما پیامدهای مهمی دارد. اگر برخی باکتری‌ها در عملکرد بهتر مغز نقش داشته باشند و برخی دیگر موجب زوال شناختی شوند، می‌توان از درمان‌هایی برای تغییر توازن باکتری‌های دهان به‌عنوان راهکاری برای پیشگیری از زوال عقل استفاده کرد. این درمان‌ها می‌توانند شامل تغییرات رژیم غذایی، مصرف پروبیوتیک‌ها، روتین‌های بهداشت دهان یا حتی درمان‌های هدفمند باشند.»
