ساتوشی ناکاموتو، خالق رازآلود بیت کوین که هویتش سال‌هاست ذهن دنیای فناوری و اقتصاد دیجیتال را به خود مشغول کرده، همچنان پشت پرده‌ای از ابهام پنهان است. با ظهور هر نظریه جدید، این معمای بزرگ پیچیده‌تر می‌شود و این بار، پرونده جک دورسی و ساتوشی ناکاموتو، داستانی هیجان‌انگیز را رقم زده است.
دورسی، کارآفرین سرشناس عرصه فناوری و از بنیانگذاران توییتر که سال‌ها یکی از حامیان سرسخت بیت کوین بوده، هرچند رسماً ارتباط خود با هویت ساتوشی را رد کرده، اما برخی سرنخ‌های عجیب و تصادف‌های زمانی باعث شده تا گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال ارتباط او با ساتوشی ناکاموتو داغ شود. در این مقاله، با نگاهی دقیق و تحلیلی، پرونده جک دورسی و ساتوشی ناکاموتو را بررسی خواهیم کرد.
یکی از پایه‌های این نظریه، سابقه و گرایش‌های جک دورسی در زمینهٔ علوم کامپیوتر و رمزنگاری است. بر اساس ادعای مطرح‌کنندگان نظریه، دورسی از دوران دانشجویی (اواسط دهه ۹۰ میلادی) علاقه‌مند به جنبش «سایفرپانک» (Cypherpunk) بوده و فعالیت‌هایی در این زمینه داشته است.
به‌عنوان نمونه، گزارش شده که وی در سال ۱۹۹۶ در لیست پستی سایفرپانک‌ها عضو بوده و در دوران دانشگاه یک تیشرت با طرح مربوط به آدام بک (مخترع Hashcash که یکی از پیش‌زمینه‌های بیت کوین است) پوشیده است .
همچنین دورسی در سال ۲۰۰۱ متنی شبیه به مانیفست نوشته که در آن دربارهٔ «اثرگذاری بر دنیا بدون به‌جا گذاشتن ردپا» صحبت کرده است . این موارد نشان می‌دهد دورسی از جوانی به مفاهیم رمزنگاری، حریم خصوصی و فعالیت ناشناس در اینترنت علاقه داشته که از ویژگی‌های تفکر سایفرپانک به‌شمار می‌رود. به گفتهٔ شان موری (Seán Murray)، این پیشینه سایفرپانکی می‌تواند با شخصیت ساتوشی ناکاموتو (که تفکری مبتنی بر ناشناس‌ماندن و آزادی پولی داشت) همخوانی داشته باشد .
بیشتر بخوانید: ساتوشی ناکاموتو کیست؟
یکی از سرنخ‌های جالب درباره ارتباط جک دورسی و ساتوشی تاکاموتو، الگوی زمانی فعالیت‌های آنهاست. تمام کدهای اولیه بیت کوین دارای برچسب زمانی ساعت ۴ صبح هستند و جالب اینجاست که دورسی هم در همان سال‌ها در توییتر خود به کار کردن تا ساعت ۴ صبح اشاره کرده بود. این همزمانی به عنوان یکی از «عادات ثبت زمان» مشترک بین دورسی و ساتوشی مطرح شده است.
سرنخ دیگر، وجود یک الگوی خاص در آدرس‌های بیت کوین است. ساتوشی با روش آزمون و خطا آدرس‌هایی ایجاد کرده که یکی از آنها با حروف jD2m شروع می‌شود. شان موری معتقد است این حروف می‌تواند مخفف “Jack Dorsey ۲ Mint” باشد که به آدرس محل سکونت دورسی در سان‌فرانسیسکو اشاره دارد، هرچند خود دورسی هرگز این موضوع را تأیید نکرده است.
مطرح‌کنندگان نظریه به چند تصادف زمانی قابل توجه بین رخدادهای مهم در تاریخ بیت کوین و تاریخ‌های مربوط به زندگی خانوادگی جک دورسی اشاره می‌کنند:
• اولین تراکنش بیت کوین در تاریخ ۱۱ ژانویه ۲۰۰۹ (۲۲ دی ۱۳۸۷) انجام شده است که دقیقاً مصادف با روز تولد مادر جک دورسی است. در این تراکنش اولیه، ساتوشی ناکاموتو ۱۰ بیت کوین را برای برنامه‌نویس معروف هال فینی (Hall Finey) ارسال کرد. اینکه این رخداد مهم (اولین انتقال بیت کوین در جهان) درست در روز تولد مادر دورسی انجام شده، از نظر طرفداران نظریه می‌تواند عمدی بوده باشد.
• آخرین بلاک بیت کوین که تصور می‌شود توسط ساتوشی استخراج شده مربوط به ۵ مارس ۲۰۱۰ (۱۴ اسفند ۱۳۸۸) است که گفته می‌شود روز تولد پدر جک دورسی است. ساتوشی ناکاموتو پس از مدت کوتاهی از این تاریخ، استخراج بیت کوین را رها کرد و نهایتاً در اواخر ۲۰۱۰ ناپدید شد. تطابق تاریخ آخرین فعالیت ماینینگ ساتوشی با تولد پدر دورسی، به‌عنوان قرینهٔ زمانی دیگری مطرح شده است. (البته برخی پژوهشگران معتقدند با گذر زمان، تشخیص اینکه دقیقاً کدام بلاک‌ها را ساتوشی استخراج کرده دشوار شده است و بنابراین نمی‌توان با قطعیت بلاک ۵ مارس ۲۰۱۰ را آخرین ماینینگ ساتوشی دانست.)
• ورود ساتوشی به انجمن بیت کوین (bitcointalk.org) در ۱۹ نوامبر ۲۰۰۹ (۲۸ آبان ۱۳۸۸) انجام شده که برابر با تاریخ تولد خود جک دورسی (۱۹ نوامبر ۱۹۷۶) است . ساتوشی ناکاموتو چند ماه پس از آغاز به کار شبکه بیت کوین، در نوامبر ۲۰۰۹ در این انجمن آنلاین ثبت‌نام کرد و شروع به گفتگو با سایرین نمود. اینکه تاریخ عضویت او دقیقاً مصادف با زادروز دورسی باشد، به عنوان یک همزمانی معنادار دیگر قلمداد شده است.
این همزمانی‌های تقویمی (تولد مادر، تولد پدر و تولد خود دورسی با رویدادهای کلیدی بیت کوین) از نظر موری و همفکرانش، مجموعه‌ای از تصادف‌های بعید است که احتمال دخیل بودن دورسی در نقش ساتوشی را تقویت می‌کند. هرچند منتقدان معتقدند این‌ها می‌تواند صرفاً تصادف‌های جالب باشند و به‌تنهایی اثباتی برای هیچ ادعایی نیستند.
یک هفته پس از راه‌اندازی بیت کوین، در تاریخ ۱۰ ژانویه ۲۰۰۹، اتفاق جالبی رخ داد. ساتوشی ناکاموتو به صورت اشتباهی با آدرس IP واقعی خود وارد یک چت‌روم IRC شد و برای لحظاتی موقعیت جغرافیایی او فاش گردید. نکته جالب این بود که آدرس IP مربوط به ایالت کالیفرنیا بود، درست همان جایی که جک دورسی و دفتر مرکزی شرکت توییتر در آن زمان در آن قرار داشتند.
این اتفاق از دو جهت حائز اهمیت است. اول اینکه ساتوشی همیشه در پنهان کردن هویت و موقعیت خود بسیار محتاط بود و به ندرت چنین اشتباهی از او سر می‌زد. دوم اینکه این موضوع نشان می‌دهد خالق بیت کوین احتمالاً در آمریکا حضور داشته و نه ژاپن یا کشور دیگری. طرفداران نظریه «دورسی همان ساتوشی است» از این اتفاق به عنوان یکی از مهم‌ترین سرنخ‌ها یاد می‌کنند، هرچند نمی‌توان تنها با این مدرک هویت واقعی ساتوشی را تأیید کرد.
یکی از شواهد قابل توجه، ماجرای هک ایمیل ساتوشی در سپتامبر ۲۰۱۴ است. هکری که به حساب GMX ساتوشی نفوذ کرده بود، تلاش کرد از او اخاذی کند و در پیام‌های خود به ارتباط ساتوشی با شهر سنت‌لوئیس اشاره کرد. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که جک دورسی متولد همین شهر است. به عبارت دیگر، اگر ادعای هکر درست باشد، ساتوشی باید اهل یا ساکن سنت‌لوئیس بوده باشد که دقیقاً با زادگاه دورسی مطابقت دارد. البته جزئیات بیشتری از این هک و ادعای هکر در منابع عمومی منتشر نشده و خود ساتوشی نیز که تا آن زمان ناپدید شده بود، هیچ واکنشی نشان نداد.
شاهد دیگر به ماجرای ویکی‌لیکس در اواخر سال ۲۰۱۰ برمی‌گردد. وقتی ویکی‌لیکس تصمیم گرفت از بیت کوین برای دریافت کمک مالی استفاده کند، ساتوشی در ۵ دسامبر از جامعه بیت کوین خواست که ویکی‌لیکس را درگیر این ماجرا نکنند. او معتقد بود ورود ویکی‌لیکس به اکوسیستم بیت کوین می‌تواند مشکل‌ساز شود.
جالب اینجاست که ساتوشی در ۱۳ دسامبر آخرین فعالیت خود را در انجمن بیت کوین انجام داد و درست یک روز بعد، توییتر دستور قضایی محرمانه‌ای برای تحویل اطلاعات ویکی‌لیکس دریافت کرد. در آن زمان دورسی اگرچه مدیرعامل توییتر نبود، اما ریاست هیئت مدیره را بر عهده داشت و احتمالاً از این دستور مطلع بود. این هماهنگی زمانی برای طرفداران این نظریه یک سرنخ مهم به شمار می‌رود.
اگرچه شواهد متعددی برای ارتباط احتمالی دورسی و ساتوشی مطرح شده، اما منتقدان به تناقض‌ها و نقاط ضعف قابل توجهی در این نظریه اشاره می‌کنند. این ایرادات که از جنبه‌های مختلف ایدئولوژیک، رفتاری، زبانی و فنی قابل بررسی هستند، پذیرش این نظریه را با چالش‌های جدی مواجه می‌کنند.
ساتوشی با خلق بیت کوین به دنبال آزادی مالی و عدم تمرکز بود و تلاش می‌کرد پولی خارج از کنترل دولت‌ها و غیرقابل سانسور ایجاد کند. در مقابل، دورسی مدیر پلتفرمی (توییتر) بود که بارها تحت فشار دولت‌ها محتواها و حساب‌های کاربری را مسدود کرد. منتقدان می‌گویند بسیار بعید است فردی که برای آزادی مالی چنین تلاشی کرده، خود در جایگاهی باشد که به سانسور اطلاعات کمک کند.
ساتوشی همیشه به شکلی وسواس‌گونه مراقب ناشناس ماندن خود بود و هرگز کوچک‌ترین اطلاعات شخصی‌اش را فاش نکرد. اما دورسی یک چهره عمومی شناخته‌شده است که حتی به شوخی یا افتخار به بیت کوین و ساتوشی اشاره می‌کند. پوشیدن تیشرت “Satoshi” در رویداد سوپربول ۲۰۲۴ نمونه‌ای از این رفتارهاست. منتقدان معتقدند این رفتارهای علنی بیشتر شبیه ادای احترام یک طرفدار است تا کسی که سال‌ها برای پنهان ماندن هویتش تلاش کرده.
بررسی نوشته‌ها و کدهای ساتوشی نشان می‌دهد او از انگلیسی بریتانیایی استفاده می‌کرده (مثل استفاده از flat به جای apartment یا colour به جای color). همچنین در بلاک پیدایش بیت کوین به روزنامه تایمز لندن ارجاع داده است. این در حالی است که دورسی یک آمریکایی متولد میزوری است و تمام تحصیلات و زندگی‌اش در آمریکا بوده. منتقدان می‌گویند بعید است یک آمریکایی عمداً سبک نگارش خود را کاملاً بریتانیایی کند.
در دوره توسعه اصلی بیت کوین (۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰)، دورسی ابتدا مدیرعامل توییتر و سپس مؤسس Square بود. علاوه بر این مشغله‌های سنگین، سبک کدنویسی ساتوشی که به گفته همکاران اولیه‌اش “عجیب اما نابغه‌وار” بود، هیچ شباهتی به سبک دورسی ندارد. تحلیل‌های سبک‌شناسی نیز تاکنون هیچ شباهتی بین نوشته‌ها و کدهای این دو نفر پیدا نکرده‌اند.
در دنیای بیت کوین، تنها راه اثبات قطعی هویت ساتوشی، امضای دیجیتال با کلید خصوصی آدرس‌های اولیه یا جابجایی بیت کوین‌های اولیه است. دورسی نه تنها چنین مدرکی ارائه نکرده، بلکه خودش هم در مصاحبه‌ها ساتوشی بودن را انکار کرده و گفته تا زمانی که مدرکی مانند امضای دیجیتال وجود نداشته باشد، این ادعاها را نباید جدی گرفت. بنابراین تمام سرنخ‌های موجود صرفاً شواهد غیرمستقیم و تصادفی هستند.
در مجموع، مجموعه این تناقض‌ها و نبود مدارک قطعی باعث شده بسیاری از کارشناسان حوزه رمزنگاری و بلاکچین با دیده تردید به این نظریه بنگرند. هرچند برخی از شواهد مطرح شده جذاب و قابل تأمل هستند، اما به نظر می‌رسد تا زمانی که مدرک قطعی مانند امضای دیجیتال ارائه نشود، نمی‌توان با قاطعیت دورسی را همان ساتوشی دانست. این موضوع، مانند بسیاری دیگر از نظریه‌ها درباره هویت ساتوشی، همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.
انتشار نظریه ساتوشی بودن دورسی با واکنش‌های انتقادی از سوی متخصصان مواجه شد. جیمسون لاپ (Jameson Lopp)، از توسعه‌دهندگان شناخته شده بیت کوین، در فوریه ۲۰۲۴ اظهار داشت که متهم کردن افراد به ساتوشی بودن بدون شواهد قطعی، کاری غیرمسئولانه و خطرناک است که می‌تواند برای فرد مورد نظر و خانواده‌اش تبعات ناخواسته‌ای داشته باشد.
گروه پژوهشی BitMEX نیز با بررسی تخصصی این نظریه، به نقاط ضعف فنی آن اشاره کرد. آنها به خصوص در مورد انطباق الگوی استخراج ساتوشی (Patoshi) با برخی ادعاهای مطرح شده تردید نشان دادند و اعلام کردند که با گذشت زمان و افزایش تعداد ماینرها، تشخیص بلاک‌های استخراج شده توسط ساتوشی دشوار شده است.
بسیاری از متخصصان دیگر نیز معتقدند این شواهد بیشتر شبیه «بازی با اعداد و تاریخ‌ها» است تا مدارک قطعی. عدم واکنش دورسی به این ادعاها و نبود اجماع در میان بزرگان حوزه بلاک چین نیز نشان می‌دهد که این نظریه، هرچند جالب، اما همچنان فاقد مستندات کافی برای اثبات است.
نظریهٔ «جک دورسی = ساتوشی» تنها یکی از چندین فرضیه‌ای است که طی سال‌ها دربارهٔ هویت خالق بیت کوین مطرح شده است. برای درک بهتر جایگاه و قوت این ادعا، بد نیست مروری مقایسه‌ای بر سایر نامزدهای مشهور ساتوشی ناکاموتو داشته باشیم:
هال فینی از اولین افراد درگیر در پروژه بیت کوین بود که پیش از انتشار عمومی، با ساتوشی در ارتباط قرار گرفت. او اولین دریافت‌کننده بیت کوین از ساتوشی بود و سبک نوشتاری او شباهت‌هایی به ساتوشی داشت. علی‌رغم این شباهت‌ها، همواره ادعای ساتوشی بودن را رد کرد و اکثر متخصصان معتقدند او احتمالاً در توسعه بیت کوین نقش داشته، اما ساتوشی واقعی نبوده است.
نیک سابو، دانشمند کامپیوتر و متخصص رمزنگاری، از جدی‌ترین گزینه‌های ساتوشی محسوب می‌شود. او در سال ۱۹۹۸ طرح Bit Gold را منتشر کرد که از نظر مفهومی شبیه بیت کوین بود و سابقه کار روی پروژه‌های پول الکترونیک در دهه ۹۰ را داشت. علی‌رغم شباهت‌های زبانی و تحلیل‌های واژه‌شناسی که نزدیکی قلم او با ساتوشی را نشان می‌داد، سابو هرگونه ارتباط با بیت کوین را انکار کرده است.
بیشتر بخوانید: سرگذشت بیت گلد (Bit Gold)؛ ارز دیجیتال قبل از بیت کوین!
مجله نیوزویک در سال ۲۰۱۴ مدعی شد دوریان پرنتیس ناکاموتو، مهندس ژاپنی-آمریکایی، ساتوشی است. این ادعا به سرعت با انتقاد مواجه شد و موجب نقض حریم خصوصی او شد. دوریان هرگونه دخالت در بیت کوین را تکذیب کرد و جامعه کریپتو در نهایت پذیرفت که او تنها تشابه اسمی با ساتوشی داشته و ارتباطی با خلق بیت کوین ندارد.
کریگ رایت، کارآفرین استرالیایی، تنها کسی است که علناً مدعی ساتوشی بودن شده است. او چندین مدرک از جمله پست‌های وبلاگی و ایمیل‌هایی ارائه داد که بعداً مشخص شد جعلی هستند. چهره‌هایی مانند ویتالیک بوترین آشکارا او را متقلب خواندند و تاکنون نتوانسته ادعای خود را با امضای دیجیتال معتبر اثبات کند.
برخی افراد مانند آدام بک (Adam Back)، وی دای (Wei Dai)، و حتی ایلان ماسک (Elon Musk) به عنوان خالق احتمالی بیت کوین مطرح شده‌اند. یک مستندساز در سال ۲۰۲۰ ادعا کرد که آدام بک احتمالاً ساتوشی است، اما بک این موضوع را قویاً رد کرد. نکته مشترک همه این نظریه‌ها، نبود شواهد مستقیم و قطعی است.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، افراد مختلفی از دانشمندان رمزنگار گرفته تا چهره‌های تصادفی، به عنوان هویت احتمالی ساتوشی ناکاموتو معرفی شده‌اند . در این میان، نظریهٔ مرتبط کردن جک دورسی به ساتوشی نیز صرفاً تازه‌ترین حلقه از زنجیرهٔ این گمانه‌زنی‌ها است. نکته مشترک همهٔ این نظریه‌ها فقدان شواهد مستقیم و قطعی است؛ تا امروز هیچ‌کس نتوانسته هویت ساتوشی را با مدارکی نظیر امضای کلید خصوصی ثابت کند و تمام این موارد در حد فرضیه باقی مانده‌اند.
پاسخ: نه، این فقط یک نظریه جذاب است که فاقد مدارک قطعی است.
پاسخ: همزمانی‌های تاریخی، تطابق تولدها، سابقه سایفرپانک و برخی سرنخ‌های مبهم در کدها.
پاسخ: خیر، او در آوریل ۲۰۲۰ صراحتاً این موضوع را رد کرده است.
پاسخ: خیر، اکثر متخصصان آن را جذاب اما فاقد مدارک علمی می‌دانند.
پاسخ: ارائه امضای دیجیتال با کلید خصوصی آدرس‌های اولیه بیت کوین.
نظریه «جک دورسی همان ساتوشی ناکاموتو است» مجموعه‌ای از سرنخ‌های تصادفی و غیرمستقیم را کنار هم چیده است. این شواهد شامل تطابق تاریخی تراکنش‌ها، اشارات پنهان در کد، سابقه سایفرپانک دورسی و رخدادهایی مانند لو رفتن IP در کالیفرنیا می‌شوند. اگرچه این موارد در نگاه اول جذاب به نظر می‌رسند، اما هیچ‌یک به تنهایی یا حتی در مجموع، هویت ساتوشی بودن دورسی را اثبات نمی‌کنند.
متخصصان حوزه بلاک چین این نظریه را جالب اما غیرمستدل می‌دانند و بر نیاز به شواهد محکم‌تر تأکید دارند. پیش از این نیز نام‌هایی مانند هال فینی و نیک سابو مطرح شده‌اند که هیچ‌یک به قطعیت نرسیده‌اند. هویت ساتوشی ناکاموتو همچنان یکی از بزرگ‌ترین رازهای دنیای فناوری باقی مانده و تا زمانی که شواهد قاطع و غیرقابل انکاری ارائه نشود، نظریه دورسی صرفاً در حد یک حدس جذاب باقی خواهد ماند.
