گزارش جدید شرکت تحلیل داده چینالیسیس (Chainalysis) نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴، استفاده از ارزهای دیجیتال در کشورهای تحت تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی بین‌المللی افزایش قابل توجهی داشته است. بر اساس این گزارش، ایران نقش مهمی در این روند داشته و شهروندان ایرانی به طور فزاینده‌ای به سمت استفاده از ارزهای دیجیتال روی آورده‌اند.
به گزارش کوین دسک (Coindesk)، بر اساس داده‌های ارائه شده در گزارش چینالیسیس، در سال ۲۰۲۴ مجموعاً ۱۵.۸ میلیارد دلار تراکنش ارز دیجیتال در مناطق و کشورهای تحت تحریم و محدودیت‌های مالی بین‌المللی انجام شده که حدود ۳۹ درصد از کل تراکنش‌های این حوزه را شامل می‌شود.
یک تغییر قابل توجه در سال ۲۰۲۴، افزایش سهم «مناطق تحت تحریم» در مقایسه با «افراد تحت تحریم» در تراکنش‌های ارز دیجیتال بوده است. همچنین، این مناطق حدود ۶۰ درصد از کل فعالیت‌های مرتبط با تحریم‌ها در حوزه ارز دیجیتال را به خود اختصاص داده‌اند.
این گزارش که بر رشد بخش ارزهای دیجیتال در ایران و نقش این دارایی‌ها در مقابله با تحریم‌ها تمرکز دارد، می‌گوید که چندین عامل در افزایش استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران نقش داشته‌اند:
به گفته تحلیلگران چینالیسیس، ارزهای دیجیتال یک خط حیاتی مالی مهم برای شهروندان عادی است که با سختی‌های اقتصادی مواجه هستند. این گزارش تأکید می‌کند که در حالی که دولت ایران کنترل گسترده‌ای بر سیستم مالی کشور، از جمله زیرساخت‌های ارز دیجیتال دارد و برای بسیاری از ایرانیان، ارزهای دیجیتال به عنوان یک سیستم مالی جایگزین برای حقظ ارزش دارایی‌های آنان عمل می‌کنند.
با این حال، چینالیسیس می‌گوید که در تحقیقات خود دریافته است که افزایش چشمگیر فعالیت‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال در ایران، فقط به دلیل تحریم‌ها و تلاش برای دور زدن آن‌ها نیست. در واقع، این گزارش می‌گوید که فعالیت‌های ایران در حوزه ارزهای دیجیتال بیشتر مربوط به مردم است و بخش کمتری از آن به تلاش برای دورزدن تحریم‌ها مرتبط است.
همیچنین به گزارش کریپتو پوتیتو (CryptoPotato)، داده‌های گوگل ترندز (Google Trends) نشان می‌دهد که ایران نه تنها خود شاهد افزایش فعالیت‌های ارز دیجیتال بوده، بلکه اثر جدی بر معاملات بیت کوین در سراسر جهان داشته است. طبق این داده‌ها، در تاریخ‌های ۱۴ آوریل و ۱ اکتبر ۲۰۲۴، همزمان با افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک و حملات موشکی ایران به اسرائیل، جستجوهای گوگل مرتبط با ایران افزایش یافته است و به صورت همزمان حجم معاملات بیت کوین نیز در تاریخ‌های ۹ و ۱۴ آوریل و همچنین در اواخر سپتامبر و اوایل اکتبر ۲۰۲۴ به اوج خود رسیده است.
طبق گزارش چینالیسیس، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا (OFAC) در سال ۲۰۲۴ تعداد ۱۳ تحریم مرتبط با ارزهای دیجیتال صادر کرده است. اگرچه این تعداد در مقایسه با سال ۲۰۲۳ کاهش داشته، اما دومین رقم بالا در هفت سال گذشته محسوب می‌شود. این تحریم‌های مالی علیه ایران از دهه ۱۹۷۰ و از زمان انقلاب اسلامی ایران آغاز شده و تدوام این روند طی سال‌ها و دهه‌های گذشته منجر به تغییر رفتار مالی و افزایش استفاده از روش‌های جایگزین شده است.
با این حال، با روی کار آمدن دونالد ترامپ در کاخ سفید و انتصاب اسکات بسنت (Scott Bessent) در وزارت خزانه‌داری آمریکا، انتظار می‌رود رویکرد دولت جدید به ارزهای دیجیتال به طور کلی تغییر کند. اما با توجه به موضع خصمانه ترامپ علیه ایران، ممکن است شاهد اقدامات تحریمی بیشتر در حوزه ارزهای دیجیتال هم باشیم، هر چند اثر گذاری گسترده‌تر این مسئله جای سوال دارد.
همچنین گزارش چینالیسیس نشان می‌دهد که تعداد صرافی‌های بدون احراز هویت در سراسر جهان حال افزایش است که ایران و روسیه رهبری این بخش را در اختیار دارند که هم به دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کند و هم امکان مشارکت شهروندان ایرانی و روسی در بازار ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کند.
داده‌های ارائه شده در گزارش چینالیسیس نشان می‌دهد که استفاده از ارزهای دیجیتال در ایران در سال ۲۰۲۴ روندی صعودی داشته است. این افزایش استفاده عمدتاً توسط شهروندان عادی و با هدف حفظ ارزش دارایی‌ها صورت گرفته است. همچنین، الگوی معاملات نشان می‌دهد که بیت کوین همچنان محبوب‌ترین ارز دیجیتال در میان کاربران ایرانی است.
این روند نشان‌دهنده اهمیت فزاینده ارزهای دیجیتال به عنوان یک ابزار مالی جایگزین است که می‌تواند به حفظ تحرک اقتصادی در شرایط مختلف کمک کند. با توجه به تغییرات سیاسی در آمریکا و روند فعلی، انتظار می‌رود استفاده از ارزهای دیجیتال و نحوه نظارت بر آن در آینده دستخوش تغییراتی شود، اما به دلیل ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال بسیار بعید است که تحریم‌ها بتوانند کاملاً مانع استفاده از ارزهای دیجیتال در سطح گسترده‌ای توسط ایرانیان شود.
