عصر ایران- " امروز سال‌روز جنایت انگلیسی‌ها در ایران است. آنها با همکاری عده‌ای احمد شاه را کنار زدند و رضاخان را به قدرت رساندند. رضا خان و فرزندش محمد رضا مجموعا 53 سال بر مردم ایران ظلم کردند و به نام توسعه جنایت کردند.»

    این سخنان را حجت‌الاسلام شیخ رسول فلاحتی در خطبه‌های نماز جمعۀ سوم اسفند 1403 در شهر رشت گفته است.

 

   هر چند اشاره به موضوعی تاریخی به جای سه مضمون همیشه تکرار شونده در هر جمعه در تریبون‌ها – حجاب زنان و مذاکره با آمریکا و فضای مجازی- گامی رو به جلوست ولی در دو جملۀ آقای فلاحتی حد‌اقل 4 اشتباه یا کم‌دقتی به چشم می‌خورد که در نکات 6 گانه زیر به آنها پرداخته‌ام:

 

  اول: نفر اول کودتای سوم حوت، سید ضیاء‌الدین طباطبایی بود و رضاخان نفر دوم آن. (‌فرمانده قزاق‌ها). حاصل کودتا هم خلع احمد شاه قاجار از سلطنت (‌بلافاصله) نبود.

 دوم: در سوم حوت (اسفند) 1299 احمد شاه از سلطنت کنار زده نشد چون اگر کنار زده می‌شد حکم ریاست‌الوزرایی سید ضیاء و بعدتر رضاخان میر پنج را او صادر و امضا نمی‌کرد.

 

سوم: خلع احمد شاه قاجار از سلطنت و انقراض قاجاریه 9 آبان 1304 اتفاق افتاد. در همین سخنان آقای حجت‌الاسلام فلاحتی هم اشاره شده 53 سال یعنی خودشان هم از همان 1304 حساب کرده‌اند نه از 1299 که در این صورت می‌شد 58 سال. ایشان ظاهرا سوم اسفند 1299 را با 9 آبان 1304 اشتباه گرفته است. ( ماده واحده مصوب مجلس شورای ملی: مجلس شورای ملی به نام سعادت ملت، انقراض سلطنت قاجاریه را اعلام نموده و حکومت موقتی را در حدود قانون اساسی و قوانین موضوعه مملکتی به شخص آقای رضاخان پهلوی واگذار می‌کند.)

  چهارم: رضاخان میرپنج بلافاصله بعد از کودتای سوم اسفند 1299 به سلطنت نرسید. ابتدا سردار سپه و وزیر جنگ شد و 100 روز بعد رییس‌الوزرا و در 1304 می‌خواست رییس جمهور شود و نشد و شاه شد. 

 

  پنجم: اسناد نشان می‌دهد کودتا با اطلاع سفارت انگلستان در تهران بوده ولی وزارت خارجه انگلستان ابتدا در جریان نبوده است. البته وزارت مستعمرات در جریان بوده. با این حال در آن شرایط اگر این اتفاق نمی‌افتاد تمامیت ارضی ایران چه بسا در خطر بود. در این که کودتا با اهداف مشروطه سازگار نبود و رضاخان آزادی‌ها را نقض کرد تردیدی نیست اما ایران دهه 1290 تا 1299 بسیار آشفته و نابه‌سامان بود و جنگ جهانگیر اول که تبعات آن دامان ایران را گرفت سبب شد دو اولویت امنیت و معیشت جای آزادی و عدالت را بگیرد. از این رو صرف کودتا در آن وضعیت به غایت هم‌ریخته و خلع احمد شاه در 4 سال و اندی بعد را نمی‌توان جنایت خواند.

 

  برای این که بدانیم ایران سال 1299 و آغاز 1300 بوده کتاب "ایرانیان" دکتر محمد علی همایون کاتوزیان بهترین سند است تا جناب امام جمعه بداند اتفاقا خدمات عمرانی رضاشاه محل انتقاد نیست بلکه دخالت شاه در امور اجرایی و استبداد سیاسی و در سال های آخر مال اندوزی با تملک املاک مورد نقد است و گرنه کسی منکر وجوه توسعه و عمران نمی تواند شود.

 

   با این حال اگر خلع احمد شاه جنایت بوده جا دارد دستور فرمایند یکی از مکان‌ها یا معابر رشت را به نام مرحوم احمد شاه قاجار نام‌گذاری کنند چون بر اساس این تعریف او شاه فقید و جوان‌مرگ در غربت، قربانی جنایت رضا‌شاهِ ظالم و  در نتیجه مظلوم واقع شده یا 9 آبان 1404 به مناسبت یکصدمین سال روز این جنایت فجیع خطبه غرایی در این باره ایراد کنند.

 

ششم: امامان جمعه قبلی و مشهور رشت خصوصا آیت‌الله فقید لاهوتی و حجت الاسلام صادق احسان‌بخش و حتی حجت‌الاسلام قربانی اهل تاریخ و مطالعه بودند. آقای فلاحتی هم اگر بیشتر مطالعه کنند و سخنان شان متناسب با روحیه مداراجوی مردم رشت و زیست مدرن و طبیعت زیبای آن باشد افراد بیشتری جذب نماز جمعه خواهند شد./م.خ