به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه «فرهیختگان» نوشت: تقریباً 73 درصد از بودجه شرکتهای دولتی مربوط به سه وزارتخانه نفت، رفاه و اقتصاد است. به عبارتی، از مجموع بودجه شرکتهای دولتی، 73 درصد از آن مربوط به شرکت‌هایی است که توسط سه وزارتخانه نفت، رفاه و اقتصاد اداره می‌شوند.
اما از سهم قابل توجه وزارت نفت نمی‌توان به راحتی صرف‌نظر کرد؛ چراکه نیمی از بودجه شرکتهای دولتی در دستان مدیران نفتی است. از مجموع رقم اختصاص یافته به بودجه شرکتهای دولتی، وزارت نفت با 2 هزار و 800 هزار میلیارد تومان تقریباً 43.5 درصد از سهم بودجه شرکتهای دولتی را داراست. پس از آن در جایگاه دوم وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با 1000 همت بودجه، سهم 16 درصدی و وزارت اقتصاد با 873 هزار میلیارد تومان و سهم 13 درصدی از کیک بودجه شرکتهای دولتی را در اختیار دارند.
در رده‌های بعدی وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی و راه قرار دارند که با بودجه‌های 579 و 367 و 268 هزار میلیارد تومانی به ترتیب 9، 5.5 و 4 درصد از کیک بودجه شرکتهای دولتی را تصاحب کرده‌اند. نکته قابل توجه در این مقایسه وضعیت سازمان صدا وسیماست که با 14 هزار میلیارد تومان بودجه، تنها سهم دو دهم درصدی از بودجه شرکتهای دولتی به خود اختصاص داده است. در این میان کمترین سهم بودجه در شرکتهای دولتی مختص به وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ، ورزش و دادگستری است که با به ترتیب هزار و هشتصد، 696 ،173 و 84 میلیارد تومانی کمتر از یک درصد از کیک بودجه شرکتهای دولتی را به خود اختصاص داده‌اند.
برررسی‌ها نشان می‌دهد 9 شرکت دولتی بیشترین سوددهی را در سال 1402 داشته و در مجموع چیزی حدود 209 هزار میلیارد تومان سود کرده‌اند. به ترتیب سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، بانک مرکزی، ملی گاز ایران، سازمان بنادر و دریانوردی، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی، شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی، شرکت ملی نفت، شرکت ملی پتروشیمی و پست بانک مهم‌ترین شرکتهای سودده دولتی در سال 1402 بوده‌اند.
در این میان ایمیدرو حدود 76.5 هزار میلیارد تومان سود در سال ۱۴۰۲ داشته که 36 درصد از سود کلی را در بر می‌گیرد. پس از آن بانک مرکزی با سودی حدود 41 هزار میلیارد تومان در جایگاه بعدی قرار گرفته و تنها سهم 20 درصدی از سود‌ها را دارد.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، سود سهام شرکتهای دولتی رقم ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده که نسبت به قانون بودجه سال۱۴۰۳، بیش از ۶۶ درصد رشد داشته است. بخش قابل توجهی از افزایش ۴۰هزار میلیارد تومانی سود شرکتهای دولتی مربوط به افزایش سود بانک مرکزی است که از رقم ۱۴هزار میلیارد در قانون بودجه سال۱۴۰۳ به رقم ۴۰ هزار میلیارد در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴رسیده است. نکته جالب توجه دیگر از این مقایسه، جایگاه پست بانک و شرکتهای پتروشیمی بین سودده‌ترین شرکتهای دولتی است که در جایگاه هشتم و نهم این مقایسه قرار گرفته‌اند.
اما براساس لایحه بودجه سال 1404، شرکت‌هایی که مقرر است بیشترین سود سهام را در سال آینده به خزانه واریز کنند، شامل بانک مرکزی، ملی نفت، ایمیدرو، ملی گاز، پالایش نفت آبادان، فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی، تهیه و تولید مواد معدنی، ملی پتروشیمی، ارتباطات زیرساخت، گسترش معادن و صنایع معدنی طلای زرشوران و سازمان بنادر و دریانوردی حدود ۹۰ درصد از سود مصوب شرکتهای دولتی در سال ۱۴۰۴ را پرداخت خواهند کرد.
97 درصد از شرکت‌ها 10 درصد از مالیات و سود را می‌دهند
براساس لایحه بودجه 1404، تعداد 342 شرکت در این لایحه سال آینده عنوان بودجه‌ای دارند که از این تعداد، 90 درصد از سود و مالیات را فقط 10 شرکت و 10 درصد از سود و مالیات را 332 شرکت پرداخت خواهند کرد. به عبارتی، 97 درصد از شرکتهای دولتی فقط 10 درصد از سود و مالیات شرکتهای دولتی را پرداخت خواهند کرد و 3 درصد از شرکت‌ها 90 درصد از مالیات و سود شرکتهای دولتی را بر دوش می‌کشند.
باتوجه به رشد ۷۰ درصدی بودجه شرکتهای دولتی در سال 1404، می‌توان گفت اگرچه دولت ۱۰۰ همت سود سهام از این بخش پیش‌بینی کرده اما زیان ناشی از شرکتهای دولتی همچنان پابرجاست. 10 شرکت با بیشترین میزان زیان‌دهی در مجموع 70 هزار میلیارد تومان زیان تجربه خواهند کرد. نگاهی به شرکتهای زیان‌ده دولتی نشان می‌دهد که اغلب این شرکت‌ها به بخش حوزه انرژی و برق اختصاص دارند و شاید بتوان بخشی از علت ناترازی انرژی را از همین جا کندوکاو کرد.
بر این اساس، شرکتهای تولید نیروی برق حرارتی، صدا‌و‌سیما، خدمات حمایتی کشاورزی، سازمان بیمه سلامت، پالایش نفت آبادان، برق منطقه‌ای اصفهان، برق منطقه‌ای تهران، شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، برق منطقه‌ای مازندران و شرکت پخش فراورده‌های نفتی ایران ۱۰ شرکت دولتی با بیشترین زیان به حساب می‌آیند. در حالی که زیان شرکت تولید نیروی برق حرارتی ایران، به عنوان زیان‌ده‌ترین شرکت دولتی در سال ۱۴۰۲، 35 درصد زیان کل را تشکیل داده، از ۲۵ هزار میلیارد تومان فراتر رفته، زیان سالانه صدا‌و‌سیما نیز به آستانه ۱۵ هزار میلیارد تومان رسیده که 21 درصد زیان کل را در برمی‌گیرد. نکته قابل تأمل اینکه از این ۱۰شرکت، تنها ۲ شرکت در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ به عنوان شرکتهای زیان‌ده درج شده و باقی شرکت‌ها در لیست شرکتهای سودده و سر به سر آمده بودند.
