منطقه آزاد ماکو در نه ماهه سال ۱۴۰۳ رشد چشمگیری را در بخش‌های مختلف اقتصادی تجربه کرده است. بر اساس گزارش‌های رسمی، میزان سرمایه‌گذاری تحقق‌یافته در این منطقه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۴ درصد افزایش داشته و به رقمی بالغ بر ۹۸ میلیارد و ۶۱۲ میلیون ریال رسیده است که حاکی از رشدی قابل توجه دارد. این افزایش بیانگر رونق اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در منطقه آزاد ماکو است.
نقش مهم راهبردی منطقه آزاد ماکو
منطقه آزاد ماکو با مساحت ۵ هزار کیلومترمربع، بزرگ‌ترین منطقه آزاد تجاری - صنعتی کشور است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، از شمال با جمهوری آذربایجان و ارمنستان، از غرب با ترکیه و از جنوب با استان آذربایجان‌غربی هم‌مرز است و با توجه به این موقعیت جغرافیایی راهبردی خود، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و تجاری ایران ایفا می‌کند. این موقعیت جغرافیایی منحصربه‌فرد، منطقه آزاد ماکو را به یکی از نقاط کلیدی اتصال ایران با کشورهای همسایه تبدیل کرده و باعث شده است که این منطقه به یک قطب مهم تجاری و اقتصادی در شمال غربی کشور تبدیل شود.
برنامه‌های توسعه‌ای منطقه آزاد ماکو
با توجه به آمار رشد چشمگیر در حوزه‌های مختلف صادرات و واردات منطقه آزاد ماکو، می‌توان نقش برنامه‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های انجام‌گرفته را بسیار تأثیرگذار ارزیابی کرد. در این راستا، ارزش کل مجوزهای صادرشده برای طرح‌های سرمایه‌گذاری با رشد ۱۰۵ درصدی به ۲۳۵ میلیارد ریال رسیده که حاکی از برنامه‌های توسعه‌ای گسترده و جذب سرمایه‌گذاران جدید به منطقه است.
در کنار آن، تعداد طرح‌های عقد قراردادشده با افزایش ۲۵۹ درصدی، از ۱۷ فقره به ۶۱ فقره رسیده که سرعت بالای اجرای پروژه‌های سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد ماکو را نشان می‌دهد.
در بخش تولیدات صنعتی و کشاورزی نیز رشد چشمگیری را شاهد بوده‌ایم. ارزش تولیدات این بخش با افزایش ۲۲۴ درصدی، از ۲۰۲ میلیارد ریال به ۶۵۵ میلیارد ریال رسیده است و نشان از افزایش ظرفیت تولید و رونق فعالیت‌های اقتصادی در منطقه دارد.
به‌علاوه، صادرات منطقه آزاد ماکو نیز رشد ۶ درصدی را تجربه کرده و به آمار قابل توجه ۱۴۴ میلیون یورو دست یافته است. این آمارها به‌وضوح توانایی بالای منطقه در جذب بازارهای خارجی و افزایش سهم خود از تجارت بین‌المللی را نشان می‌دهد.
ارزش صادرات سرزمین اصلی از مسیر منطقه آزاد ماکو نیز با رشد ۱۸۹ درصدی از ۱۲۶۵ میلیون یورو به ۳۶۵۷ میلیون یورو رسیده که نشان‌دهنده نقش مهم منطقه آزاد ماکو در تسهیل و توسعه تجارت خارجی کشور است.
این رشد قابل توجه در بخش‌های مختلف اقتصادی، نشان از پویایی و رونق منطقه آزاد ماکو و تاثیر مثبت آن بر اقتصاد منطقه و کشور دارد.
آمار صادرات و واردات منطقه آزاد ماکو
صادرات خدمات و کالاهای تولیدی منطقه آزاد ماکو تا پایان دوره گزارش‌شده به رقم ۲۴۸۹۰۰۰ دلار رسیده است. این حجم صادرات دسته‌های مختلفی از کالاها از جمله محصولات کشاورزی، محصولات پتروشیمی، محصولات نساجی و غیره را در بر می‌گیرد. همچنین، کالاهای تولیدشده در سرزمین اصلی که از مسیر گمرکات منطقه آزاد ماکو صادر شده‌اند، ارزشی بالغ بر ۴۵۰۳۰۰۰ دلار داشته‌اند که شامل محصولاتی مانند سرامیک و شیشه، محصولات پتروشیمی، محصولات نساجی و کشاورزی بوده است.
در بخش واردات نیز، کالاهای متنوعی از کشورهای خارجی وارد منطقه آزاد ماکو شده است که ارزش آنها به ۲۹۶۲۰۰۰ دلار می‌رسد. این کالاها شامل دسته‌های مختلفی از جمله ماشین‌آلات، تجهیزات، مواد اولیه و کالاهای مصرفی می‌شوند. همچنین، کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای نیز به ارزش ۱۲۰۰۰۰۰ دلار وارد منطقه شده است که نشان‌دهنده جذب سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های تولیدی در منطقه آزاد ماکو است.
علاوه بر این، ارزش کالاهای غیرمسافری که از منطقه آزاد ماکو وارد کشور شده، رقمی بالغ بر ۲۲۷۸۰۰۰ دلار است که شامل محصولاتی مانند لوازم یدکی، مواد غذایی و غیره می‌شود.
بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که منطقه آزاد ماکو با جذب سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های تولیدی نقش مهمی در توسعه تجارت خارجی کشور ایفا می‌کند و می‌تواند نقش مؤثری در افزایش صادرات و رونق اقتصادی منطقه و کشور داشته باشد.
نقش مؤثر رشد سرمایه‌گذاری‌ها در منطقه
تسریع در فرآیند سرمایه‌گذاری منجر به افزایش تعداد و حجم پروژه‌های در حال اجرا شده و در نتیجه، اشتغال، ارزش سرمایه‌گذاری‌های تحقق‌یافته و تعداد بنگاه‌های اقتصادی فعال در منطقه افزایش یافته است. همچنین، افزایش بیش از دوبرابری طرح‌های مشارکتی در حال اجرا نشان از تغییر رویکرد سازمان منطقه آزاد ماکو از فروش منابع به مولدسازی آنها دارد که این امر در تاریخ فعالیت سازمان منطقه آزاد ماکو بی‌سابقه بوده است.
علاوه بر این، افزایش حدود دو برابری شرکت‌های دانش‌بنیان در منطقه آزاد ماکو، ظرفیت بالای این منطقه را در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان نشان می‌دهد. در همین راستا، طرح احداث شهرک اقتصاد دانش‌بنیان با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری آغاز شده که می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان منطقه ایفا کند.
رشد صادرات منطقه آزاد ماکو همگام با افزایش واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه واحدهای تولیدی، فلسفه وجودی مناطق آزاد را در این منطقه به خوبی نشان می‌دهد. این امر در کنار نقشی که در رشد ارزآوری دارد، به صرفه‌جویی ارزی و ایجاد ارزش افزوده در منطقه منجر می‌شود.
همچنین، جذب کامل و افزایش سهمیه کالای همراه مسافر حاکی از این است که علی‌رغم فاصله زیاد این منطقه از مراکز جمعیتی، شاهد رونق تجاری منطقه و استقبال گردشگران بوده‌ایم.
نقش گمرک پلدشت در افزایش صادرات
گمرک پلدشت به عنوان یکی از گمرکات تخصصی منطقه آزاد ماکو، نقش مهمی در این افزایش صادرات داشته است. این گمرک به صورت تخصصی به صادرات محموله‌ها و مشتقات نفتی می‌پردازد و ظرفیت بالایی برای توسعه بیشتر در این زمینه دارد.
در حال حاضر، گمرک پلدشت روزانه به صورت 16 ساعته در حال فعالیت است و به طور میانگین 190 کامیون در روز از این گمرک عبور می‌کنند. با این حال، پتانسیل افزایش ساعت کاری این گمرک به 24 ساعت نیز وجود دارد. برای تحقق این امر، هماهنگی با جمهوری خودمختار نخجوان و موافقت دولت‌های دو کشور ایران و آذربایجان ضروری است. در صورت تحقق این امر، گمرک پلدشت قادر خواهد بود حجم بیشتری از تردد و ترانزیت کالا را پوشش دهد و در نتیجه به رونق اقتصادی منطقه کمک کند.
در ده ماهه سال جاری، حدود ۳۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۴۵۰ میلیون دلار از گمرک پلدشت صادر شده است. حجم ترانزیت خارجی مبدا و مقصد از این گمرک به میزان ۶۵۰ هزار تن و ترانزیت داخلی به میزان ۱۸۰ هزار تن گزارش شده است. این آمارها بیانگر فعالیت بالای گمرک پلدشت در زمینه تجارت و ترانزیت کالا است.
با توجه به موقعیت مرزی منطقه آزاد ماکو و ظرفیت‌های بالای گمرک پلدشت، این منطقه می‌تواند نقش مهمی در توسعه تجارت بین‌المللی و افزایش صادرات کشور داشته باشد. برنامه‌های توسعه‌ای با هدف افزایش فعالیت‌های گمرکی و تسهیل ترانزیت کالا در این منطقه، می‌تواند نقش مؤثری در رونق اقتصادی و افزایش اشتغال ایفا کند. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در بخش‌های لجستیک، کشاورزی، دامپروری و گردشگری در شهرستان پلدشت نیز می‌تواند به توسعه کلی منطقه آزاد ماکو و اقتصاد منطقه و استان کمک به‌سزایی کند.
