بنا بر گزارش انصاف نیوز سراج الدین حقانی دو روز است که به افغانستان بازگشته اما در حال حاضر یک آتشفشان در داخل سطوح رهبران روشن است، یا فوران می‌کند یا خاموش می‌شود.  از بازگشت حقانی تا این لحظه خیلی‌ها خبر ندارند و در این باره اطلاع رسانی نشده است.

 

او در حال حاضر در کابل نیست و ولایت پکتیکا حضور دارد. حقانی بیش از یک ماه در افغانستان نبود. غیبت حقانی مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته بود ولی دولت افغانستان در این باره سکوت کرده بود.

 

 

مقامات عالی طالبان در این مدت در قطر و امارات متحده عربی جلساتی بین خود داشتند؛ بیشتر برای جلسات گفت‌وگو رفته بودند ولی این که در مورد اختلافات سکوت شود و بر آن دامن زده نشود در امارت اسلامی عرف است. آنها معمولا اختلافات خود را علنی نمی‌کنند.

 

گفتگوها دنباله‌ی گفتگوهای وثیق صاحب در امارات بود که مورد حمایت مالی سنگین قطر و امارات بود و امیدهایی می‌رود که دختران به مدارس بازگردند.

 

اما با این حال اینکه رهبر امارت اسلامی خواستار برگزاری مجلس لویه جرگه شود و  استعفا دهد یکی از احتمالات هست.

 

 

یک فرد مطلع به انصاف نیوز گفت که از نظر او به هیچوجه احتمال کودتا نیست. هر چند اختلاف در سطوح بالاست اما تلاش آن است که کنترل شود و صبر و حوصله‌مندی به‌کار گرفته شود.

 

او می‌گوید: ما تجربه تلخ جنگ‌های داخلی را داریم و حداکثر تلاش خود را می‌کنیم که موجب یک جنگ داخلی جدید نشویم. اختلافات اصلی ما در خصوص حقوق زنان است و برخی از اختلافات برمی‌گردد به فساد اداری جدید در پروژه‌های کلان که باید کنترل و حذف شود. همچنین موضوعات حساس دیگری نیز هست که موجب اختلاف شده است.

 

 

احتمال برکناری رهبر طالبان نمی‌رود ولی با کناره گیری احتمالی او چه اتفاقی می‌افتد؟ مکانیسم قدرت در امارت این گونه است که بار نخست رهبر از سوی اعضای اصلی تحریک و رهبران ارشد برای تائيد یا عدم تایيد صلاحیت مورد بررسی قرار می‌گیرد و پس از بیعت با او، مطیع امر امیر خواهند بود اما امیر نیز می‌تواند خودش کنار رفته و خواستار تشکیل شورا شود.

 

در سیستم طالبان قدرت به دو صورت تثبیت می‌شود. ۱. شورای رهبران اصلی. ۲. لویه جرگه با حضور تمام افغانستانی‌های موافق نظام اسلامی. رهبر از سمت شورا معرفی می‌شود و در لویه جرگه با او بیعت می‌شود. با «امیرالمؤمنین» فعلی نیز چنین شد. اگر جریان‌های داخلی طالبان در موضوع اختلافات انعطاف نشان ندهند رهبر کناره گیری می‌کند، جایگزین آن توسط شورای اصلی تعیین می‌شود و سپس لویه جرگه تشکیل می‌شود

 

اعضای طالبان، رهبر این تحریک یا جریان را امیر یا امیرالمومنین می‌خوانند. قبلا امیر اعلام کرده بود که حاضر است کنار رود تا «باعث تفرقه نشود».

 

آقای حقانی یکی از دو معاون ارشد رهبر طالبان، مولوی هبت‌الله آخندزاده و وزیر امور داخلهٔ کنونی افغانستان است.

 

 

طیف رهبران پیشرو مانند نورالله نوری، وثیق و یا ملا برادر می‌توانند گزینه‌های رهبری باشند. وزنه‌ی فقهی هیبت الله با آنها متفاوت است. پس از او انتخاب از این نظر سخت خواهد بود.

 

خود سراج الدین حقانی یک گزینه است که روابط خوب خارجی دارد اما از نظر فقهی در سطوح عالیه نیست و این مشکلی مهم است. حقانی همچنان وزیر است اما معین ارشد امنیتی وظایف او را اجرا می‌کند. او بسیار کم به وزارت داخله می‌رود و بیشتر مشغول ملاقات‌هاست.

 

حقانی‌ها دو بار مورد سوءقصد قرار گرفته‌اند. یک بار خلیل حقانی که کشته شد و حقانی دیگر که وزیر شهرسازی است از سوءقصد جان سالم به در برد. مبهم بودن ترورها و تمرکز آنها بر حقانی‌ها نگران کننده شده است و ناتوانی کشف و تحلیل و جلوگیری از آن بر پیچیدگی این ترورها اضافه می‌کند.

 

 

پس از هیبت الله، آیا انتخاب غیر فقهی خواهد بود و با توجه به این که احتمال جانشینی کسی در سطح او پایین است اگر اینگونه شود چه ویژگی‌هایی خواهد داشت؟

 

یک فرد مطلع از طالبان به انصاف نیوز می‌گوید: انتخاب غیر فقهی به این دلیل عالیست که رهبر غیر فقهی همه چیز را بر اساس منافع ملی و سپس اسلامی سنجش می‌کند. اما رهبر فقهی همه چیز را از دید اسلامی و امتی بررسی و اجرا می‌کند و در کوچکترین مسائل به فقه مراجعه می‌کند. مانند دستور مبارزه با قاچاق انسان که رهبر فعلی در حکم خود به چند حدیث اشاره کرده بود.

 

انتخاب فقهی به این دلیل سخت است که امیرالمؤمنین باید از جایگاه تعلیق و صدور و اجرای احکام شرع صلاحیت علمی داشته باشد (امیر فعلی چون شیخ الحدیث و مفسر است صلاحیت دارد). همچنین تعداد بسیار زیاد طلبه‌ها و مدارس دینی فشار را بر امیر جدید در خصوص منطق احکام زیاد می‌کند و حتی ممکن است اعتراضاتی مذهبی و دینی شکل بگیرد و با کمی دخالت خارجی منازعه داخلی ایجاد شود. همچنین سخنوری عالی و اشارات مستقیم و متعدد امیر المومنین فعلی و تسلط عالی او باعث شده است که انتظارات از امیر جدید حداقل در سطح امیر فعلی باشد.

 

 

ایران طرفدار طیف ایدئولوژیک و جهادی امارت است، هرچند سیاست کلی آن تاکنون عدم دخالت بوده است. نفوذ امارات و قطر در میان طالبان بیشتر از ایران است.

 

به گفته‌ی یکی از نزدیکان به طالبان به انصاف نیوز، ایران در مورد امارت دو ترس شدید دارد. اول اینکه سقوط کند یا دچار جنگ داخلی شود. دوم آنکه با امریکا و سعودی امارت اسلامی روابط استراتژیک برقرار کند.

 

 

غیر از مساله‌ی مدارس دختران، چند مساله‌ی دیگر باعث اختلاف است. روابط با آمریکا، چین، ایران و پاکستان محل اختلافات است.

 

آمریکا تاثیر زیادی بر بخش‌های دیپلماتیک و اقتصادی و تجاری افغانستان دارد. همچنین همکاری‌هایی امنیتی در خصوص مبارزه با تروریسم وجود دارد و در بخش‌های دیگر صاحب نفوذ نیست. به گفته‌ی فرد مطلع از طالبان، «امریکا پنج شخص ارشد امارتی که مانع توسعه روابط و بنیان‌های حقوق بشری هستند را باعث ملامت می‌داند. در سطوح رهبری امارت بسیاری ترجیح می‌دهند که با دول خلیجی [دولت‌های حاشیه‌ی خلیج فارس] و امریکا رابطه‌ای استراتژیک باشد و با ایران روابط استراتژیک نباشد. بسیاری عبور از ایران و چین را برای آینده افغانستان تاثیر گذار می‌دانند».

 

بنا به برداشت آنها، «ایران از نظر اقتصاد کلان ضعیف شده است و یک کشور تحریمی است؛ ترجیح بر آن است تا با خلیجی‌ها و امریکا روابط بیشتر باشد اما پیشنهادات اخیر ایرانی‌ها اغوا کننده بوده است. چینائی‌ها نیز سرمایه‌گذاری‌های سنگین خود را از ترس بازگشت مجدد امریکا و یا چرخش افغان‌ها به سوی امریکا، متوقف کرده‌اند».

 

 

امریکا به صورت غیر مستقیم ازبکستان و ترکمنستان را تشویق به همکاری با امارت کرده‌اند اما بین ایران و پاکستان گیر افتاده‌اند. پاکستان را چينی‌ها گرفته‌اند و ایران نیز تحریم است. امریکا تمایل زیادی دارد تا آسیای میانه از زیر سیطره‌ی روس‌ها و چینی‌ها دربیاید اما کریدور اصلی ایران و پاکستان است که در هر دو جا از نظر آمریکا دچار مشکلاتی است. اگر روابط ایران با امریکا برقرار شود تحولات بسیاری اتفاق می‌افتد، بخصوص در مورد کریدورها.

 

 

منابع بسیار غنی آسیای مرکزی بخصوص اورانیوم و لزوم تکمیل کمربند محاصره چین توسط آمریکا باعث شده است که توجه به این منطقه به عنوان کانون جدید منازعه بالا باشد. موجی از سرمایه داران عرب، یهودی و آژانس توسعه جهانی ایالات متحده در حال جستجوی روابط با این پنج کشور هستند، اروپا نیز فعال شده است و در این بین نقش طالبان به عنوان کلیددار این منطقه بسیار حیاتی است. تمام راه‌ها از افغانستان عبور می‌کند. حالا امنیت افغانستان و اقتدارگرایی آن حائز اهمیت است. در خصوص برخی از پروژه‌های داخل افغانستان، ترکمنستان و ازبکستان با سفارت‌های آمریکا در این دو کشور همکاری بسیار جدی دارند.

 

مانع اصلی: یک جناح طالبان که تمایل بیشتری برای همکاری با آمریکا دارد، معتقد است که وجود چند «تندرو» در سطوح عالی افغانستان مانع از توسعه برنامه‌های این منطقه شده است. اما مشکل بعدی تحریم‌های ایران است که مانع توسعه چابهار شده است. سوم نفوذ بسیار زیاد چین در پاکستان و در دست داشتن بنادر آن مانع مهم دیگری است. از نظر آنها، این منطقه در محاصره‌ی چین، روس‌ها و ایرانیهاست.

 

اختلاف بر سر ایران در طالبان: رهبر امارت اسلامی و حلقه نزدیکانش به ایران تمایل دارند و سیاست آن را در قبال امریکا و اسرائیل می‌ستایند اما ضعف اقتصادی ایران در حال حاضر نمی‌تواند تکیه گاه توسعه افغانستان باشد، این در کنار دخالت ایران در بازار دلار افغانستان موجب بدبینی و خوش‌بینی هم زمانی در میان طالبان نسبت به ایران است.

 

 

آیا با عملی شدن بازگشت دختران به مدارس، احتمال این هست که تغییری در هیات حاکمه‌ی امارت اسلامی پیش نیاید؟ پاسخ فرد نزدیک به طالبان این است: «به هیچ عنوان. تنها زخم عفونی شدید ما مسئله حقوق زنان است. بقیه قابل حل است. در هر جلسه خارجی اولین پرسش حقوق زنان است»

 

اما به گزارش انصاف نیوز، احتمال رضایت آخوندزاده به بازگشت دختران کم است. فشارها بر او بسیار زیاد است. او تنها نیست، اطرافیان او مخالفند. پدر همسر او یک مخالف سنتی سخت است. همچنین عبدالکریم شرعی، وزیر عدلیه امارت اسلامی که اخیرا در اثر فشارها استعفا داد اما پذیرفته نشد. ثاقب وزیر حج و اوقاف، حنفی وزیر امر بالمعروف و وزیر تحصیلات عالی نیز مخالفان شدید حقوق زنان ازجمله تحصیل آنها هستند.

 

آیا آتشفشان داخل سطوح رهبران امارت اسلامی افغانستان در روزهای آینده فوران می‌کند یا خاموش می‌شود؟