فاطمه سادات مرتضوی_ فرهیختگان: چند ماهی است شوک قیمتی عجیب و غریبی به بازار موبایل و حتی لپ‌تاپ وارد شده است. طبق بررسی‌ها از قیمت موبایل در دو مقطع زمانی متفاوت در 5 آبان و 5 اسفند سال جاری، میان برندهای مختلف موبایل، سامسونگ به‌طور میانگین با 44 درصد افزایش قیمت، بیشترین جهش قیمت را در چهار ماه اخیر ثبت کرده است. پس از آن به ترتیب برندهای شیائومی با 19.5 درصد، هوآوی با 15 درصد و اپل با 7 درصد افزایش قیمت به ترتیب در رتبه‌های دوم تا چهارم جهش قیمت قرار گرفته‌اند. البته ذکر این نکته لازم است که اکنون در بازار موبایل بیشتر بازه افزایش قیمت مربوط به برند اپل است، اما با توجه به ارزش دلاری و ریالی بالای این برند، طبیعی است که بیش از یک مقدار خاص قابلیت افزایش نداشته است.
از طرف دیگر، درباره قیمت‌های لپ‌تاپ، وضعیت آن‌چنان تعریفی ندارد؛ به‌طوری‌که از میان 7 برند پرطرفدار مورد بررسی در گزارش پیش رو، محصولات سامسونگ و دل با 28 درصد رشد، پیشتاز در جهش قیمت در 4 ماه اخیر بوده‌اند. پس از آن به ترتیب برندهای اپل و ایسوس با 22 و 17 درصد افزایش قیمت در رده‌های بعدی قرار گرفته‌اند. گفتنی است برند ام‌اس‌آی تنها با 12 درصد کمترین رشد قیمت را از آبان‌ماه تا به امروز داشته است. لازم به ذکر است با توجه به اینکه تلفن‌های همراه و لپ‌تاپ‌ها عموماً وارداتی‌اند، اولین و بدیهی‌ترین علت این رخداد را می‌توان افزایش نرخ ارز در ماه‌های اخیر دانست. بررسی‌ها نشان می‌دهد طی این مدت دلار حواله مرکز مبادله با رشد 38 درصدی از 49 هزار تومان در 5 آبان به 67 هزار و 651 تومان در 5 اسفند ماه رسیده است. با این حساب، پرواضح است که رشد قیمت در این محدوده اگر با نرخ دلار توجیه شود، اما گاهی به‌ویژه در برند سامسونگ، قیمت‌ها حتی عدد 70 و 80 درصد نیز به ثبت رسیده که پرش اضافی را می‌توان خارج از موضوع نرخ ارز بحث کرد.
ماه‌هاست فعالان و بازیگران اصلی بازار موبایل نسبت به افزایش قیمت‌ها در این بازار، آن هم به دلیل افزایش چشمگیر نرخ ارز مرکز مبادله و تعرفه واردات، هشدار می‌دهند. در چهار ماهه اخیر شاید بتوان گفت با توجه به افزایش نرخ ارز، گزارش‌ها خبر از نجومی‌تر شدن قیمت موبایل‌های عمدتاً رده بالا و میان‌رده و شاید رکود برخی از تلفن‌های همراه و لپ‌تاپ‌ها می‌دهند.
همانطور که قبل‌تر گفته شد، طبق بررسی‌های «فرهیختگان» از قیمت‌های تلفن‌های همراه از 5 آبان ماه سال جاری تا 5 اسفند ماه، گوشی‌های سامسونگ با 44 درصد افزایش، پرچمدار رشد قیمت میان 4 برند اصلی موبایل بوده‌اند. پس از آن به ترتیب برندهای تلفن همراه شیائومی با 19.5 درصد، هوآوی با 15 درصد و اپل با 7 درصد جهش قیمت در رده دوم تا چهارم این مقایسه قرار گرفته‌اند.
به 5 آبان ماه سال جاری که برگردیم، براساس اعلام مرکز مبادله، نرخ دلار حواله حدود 49 هزار تومان بود. میانگین قیمت تلفن‌های همراه از برند سامسونگ بین 10 تا 70 میلیون تومان بوده و اکنون بعد از چهار ماه در 7 اسفند ماه که نرخ دلار مرکز مبادله 38 درصد افزایش پیدا کرده و به 67 هزار و 650 تومان رسیده، قیمت‌های این برند بین 44 تا 48 درصد اضافه شده است. گفتنی است سامسونگ میان برندهای پرطرفدار این روزهای بازار، بیشترین رشد قیمتی را در چهار ماه اخیر ثبت کرده است.
بر همین اساس می‌توان گفت در میان گوشی‌های بالا رده، قیمت گوشی سامسونگ مدل اس 24 اولترا حوالی 72 میلیون تومان بود. حالا با گذشت حدوداً چهار ماه در اسفند ماه ۱۴۰۳، قیمت این گوشی به حدود 90 میلیون تومان رسیده و 25 درصد افزایش داشته یا حتی مدل اس23 حدوداً 87 درصد افزایش قیمت داشته است. البته گفتنی است گوشی‌های میان‌رده جهش‌های قیمتی عجیبی را ثبت کرده‌اند؛ برای مثال گوشی‌های آ 3 و آ15 از آبان‌ماه تاکنون چیزی حدود 87 و 71 درصد افزایش قیمت را پشت سر گذاشته‌اند.
طبق آخرین برآورد از قیمت‌ها، پس از برند سامسونگ، گوشی‌های برند شیائومی با 19.5 درصد افزایش قیمت در جایگاه دوم قرار دارند؛ بر همین اساس می‌توان گفت در پنج آبان سال 1403 عمده قیمت‌های تلفن همراه این برند در بازه پنج تا 50 میلیون تومانی قرار داشته اکنون با گذشت پنج‌ماه، قیمت‌ها حدودا از پنج تا 36 درصد افزایش یافته‌اند. در همان روزهای ابتدایی آبان‌ماه یکی از جدیدترین و گران‌ترین مدل این برند، مدل 14 اولترا بود که حدودا 63 تا 64 میلیون تومان بود، در حالی بعد از گذشت پنج ماه به حدود 87 تا 100 میلون رسیده که حاکی از رشد 35 تا 55 درصدی است که به نوبه خود افزایش قابل توجهی به حساب می‌آید. اما طبیعتا گوشی‌های میان رده، بین عموم مردم طرفداران بیشتری دارند. در این مقایسه نیز، تیر بیشترین جهش قیمتی به این دسته از تلفن‌های همراه شیائومی نشانه گرفته، بر همین اساس مدل پوکو ایکس 6 پرو با 36 درصد رشد در این 6 ماه، بیشترین رشد قیمتی راثبت کرده است. پس از آن ارزش مدل رد می‌پوکو سی 40 از دسته پایین رده در جایگاه دوم، رشد 32 درصدی داشته است. در جایگاه سوم نیز گوشی‌های هوآوی با 15 درصد افزایش قرار دارند، عمده گوشی‌های این برند به دلیل ارزش ریالی مقرون به صرفه‌تر در میان مردم احتمالا طرفداران بیشتری داشته باشند. در میان آن‌ها عمدتا رشد‌های 10 تا45 درصدی مشاهده می‌شود.
یکی از بخش‌های جالب‌توجه این مقایسه به بررسی برند اپل بر می‌گردد. این برند با اینکه تنها 7 درصد رشد در پنج‌ماه اخیر داشته عمدتا قیمت‌های سربه فلک کشیده‌ای دارد.
البته این برند داستان خاص خود را دارد؛ اوایل بهمن‌ماه بود که نخستین ثبت سفارش گوشی‌های اپل آغاز شد و واردات آیفون به‌طور رسمی از سر گرفته شد. کارشناسان پیش‌بینی کردند این اقدام می‌تواند به کاهش قیمت گوشی‌ها منجر شود. اما افزایش قیمت دلار، در کمتر از دو روز نزدیک به پنج‌هزار تومان، قیمت آیفون را به‌شدت بالا برد و پیش‌بینی‌ها رد شد. کارشناسان، سیاستگذاری‌های نادرست مانند محدودیت دوساله و حذف ارز نیمایی را عامل اصلی نابسامانی بازار می‌دانند. آن‌ها معتقدند آزادسازی قیمت‌ها می‌توانست حجم بالایی از کالا را وارد کند و فضای رقابتی ایجاد نماید، اما در حال حاضر این اتفاق نیفتاده. برخی وب‌سایت‌ها قیمت‌های نامتعارف برای گوشی‌های اپل اعلام کرده‌اند، اما با وضعیت نرخ فعلی ارز صرفا حداکثر سود را دریافت می‌کنند. با توجه به افزایش نرخ دلار مرکز مبادله از 49 هزار تومان در 5 آبان‌ماه به 67 هزار و 650 تومان در همین روزهای اسفند 1403، احتمالا این اوضاع ادامه‌دار باشد.
از طرفی دیگر، طبق آخرین گزارش‌های گمرک واردات گوشی تلفن همراه تا آبان ماه سال جاری با کاهش قابل‌توجهی همراه بوده؛ بر همین اساس هفت‌میلیون و ۳۲۹ هزار دستگاه گوشی تلفن همراه وارد کشور شده. افزون بر این ارزش این تعداد گوشی تلفن همراه وارداتی، یک‌میلیارد و ۶۲۰ میلیون دلار بوده که حاکی است که درمجموع واردات گوشی تلفن همراه به شیوه تجاری و مسافری در این مدت به لحاظ تعداد ۲۲ درصد و از حیث ارزش ۱۵ درصد کاهش داشته است.
آمار‌های گمرک ایران، حاکی از کاهش تدریجی واردات گوشی‌های تلفن همراه در سال‌های اخیر است به طوری که براساس آمار‌های موجود، در سال ۱۴۰۰، حدود ۱. ۴
میلیارد دلار گوشی آیفون وارد کشور شد که از این مقدار، بیش از ۸۵۰ میلیون دلار مربوط به مدل‌های آیفون ۱۳ بوده است. در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۷. ۹ میلیون دستگاه گوشی به ارزش ۴. 3 میلیارد دلار وارد کشور شد، اما در سال ۱۴۰۱، این میزان به حدود ۱۵ میلیون دستگاه و ارزش ۳. ۳ میلیارد دلار کاهش یافت. در سال ۱۴۰۲، تعداد واردات گوشی به حدود ۱۵. ۵ میلیون دستگاه به ارزش ۳. ۴ میلیارد دلار رسید. همچنین در هشت‌ماهه سال ۱۴۰۳ حدود ۷ میلیون و ۳۲۹ هزار دستگاه آیفون به ارزش 1.6 میلیارد دلار وارد شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل، به لحاظ تعداد ۲۲ درصد و از حیث ارزش ۱۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد. طبیعتاً این کاهش‌ها در واردات تلفن همراه، به بحث محدودیت‌های وارداتی، تغییرات در سیاست‌های ارزی و تغییرات در تقاضای بازار برمی‌گردد.
انجمن واردکنندگان تلفن همراه، حذف ارز نیمایی و تامین ارز از طریق صادرات خود برای بازرگان‌ها را زمینه‌ساز این نوسانات قیمتی و نابسامانی بازار می‌داند و معتقدند تخصیص ارز واردات آیفون در مقابل صادرات انجام می‌گیرد و درنتیجه نرخ آن نیز با توجه به قیمت روز ارز محاسبه می‌شود، بنابراین در حال حاضر افزایش قیمت آیفون با توجه به افزایش قیمت دلار منطقی به نظر می‌رسد. البته اگر همین آزادسازی هم صورت نمی‌گرفت، قیمت‌ها بیشتر از آنچه امروز شاهد آنیم، افزایش پیدا می‌کرد.
بازار لپ‌تاپ هم در دوسال اخیر، مانند بسیاری از بازار‌های دیگر که تحت‌تأثیر نرخ ارزند، نوسانات و افزایش قیمت‌های قابل‌توجهی را پشت سر گذاشت که نمی‌توان به‌راحتی از آن گذر کرد؛ تغییراتی که خرید لپ‌تاپ را برای بعضی اقشار جامعه بسیار دشوار و برای بعضی دیگر هم به آرزو تبدیل کرد. به‌دنبال آن کاهش تقاضا درنتیجه کاهش قدرت خرید باعث شد واردکنندگان و عرضه‌کنندگان لپ‌تاپ رغبت کمتری برای واردات کالا‌های بیشتر داشته باشند. از سوی دیگر آن طور که محمدرضا فرجی تهرانی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران، چندی پیش در گفت‌وگو با اتاق اصناف تهران اعلام کرد کاهش ۸۵ درصدی مجوز واردات کالا‌های آی‌تی از سوی وزارت صمت باعث کاهش ۱۵ درصدی واردات لپ‌تاپ در اواخر سال ۱۴۰۲ به کشور شد و به‌دنبال آن افزایش نرخ ارز مسیر را دشوار‌تر کرد. عمدتا لپتاپهای اقتصادی هم در سال 1402 حدود 50 تا 60 درصد جهش قیمتی داشتند. البته از یک زاویه دیگر افزایش نرخ تورم نیز باعث این جهش قیمت می‌شود. برهمین اساس فرهیختگان به مقایسه قیمت برندهای پرطرفدار لپ‌تاپ در پنج‌ماه اخیر رفته. بیشترین جهش قیمتی میان هفت برند پرطرفدار باز لپ‌تاپ به لپتاپهای سامسونگ می‌رسد که از پنج آبان تا 7 اسفند به‌طور میانگین 28 درصد گران شده‌اند، پس از آن لپتاپهای برند «دل» با 27.9 درصد، اپل با 23 درصد در جایگاه دوم و سوم این مقایسه قرار می‌گیرند. البته گفتنی است برندهای ایسوس، ایسر، اچ پی و ام اس آی جهش‌های قیمتی 17،13.7،12.6 و 12 درصد داشته‌اند.
براساس داده‌های ارائه‌شده درفروشگاه‌های آنلاین، پرفروش‌ترین برندهای لپ‌تاپ ایسوس و لنوو در سال 2024 بودند. رتبه اول فروش لپ‌تاپ در ایران به برند ایسوس اختصاص دارد و برند لنوو با فاصله‌ای اندک در رتبه دوم قرار دارد. از طرفی طبق برررسی‌های این گزارش سامسونگ و دل پرچمدار افزایش قیمت در پنج ماه اخیر بوده‌اند. بررسی قیمت محصولات سامسونگ در بازار حاکی از آن است که ارزان‌ترین لپ‌تاپ این برند در اسفند 1403 که می‌تواند در فعالیت‌های دانشجویی مورد استفاده قرار گیرد، نزدیک به 14 میلیون تومان و گران‌ترین محصول موجود در بازار از این برند نیز حداقل 123 میلیون تومان در برند ام‌اس‌آی است.
براساس این آمار‌ها، بررسی محصول برند سامسونگ نشان می‌دهد با کنار گذاشتن محصولات لوکس و گران‌قیمت این برند (انواع لپ‌تاپ با قیمت‌های بین 20 تا 123 میلیون تومان)، میانگین قیمت سایر محصولات این برند درحال‌حاضر حدود 58 میلیون تومان بوده که نسبت به میانگین قیمت این محصولات در 5 آبان ماه(45 میلیون تومان) افزایش 28 درصدی در 4 ماه را نشان می‌دهد.
لپتاپهای برند دل نیز که با 27.9 درصد رشد قیمت در این 5 ماه تقریباً همرده با سامسونگی‌ها هستند از میانگین قیمت 37 میلیون در 5آبان به میانگین 45 میلیون قیمت در 5 اسفند افزایش قیمت داشته‌اند. معمولاً قیمت‌های این برند در این مدت از 3 درصد تا 45 درصد تغییرات رو به رشد ثبت کرده‌اند.
محصولات گروه اپل در پنج ماه اخیر به طور میانگین 23 درصد افزایش قیمت داشته‌اند. گفتنی است متوسط قیمت برند اپل در 5 آبان ماه حداقل 52 میلیون و نیم بوده و اکنون با گذشت پنج ماه در 5 اسفندماه سال جاری به 63 ونیم میلیون تومان افزایش یافته است. عمدتاً محصولاتی از این گروه را به اختصار در این مقایسه آورده‌ایم که پس از گذشت 5 ماه باوجود کاهش واردات و اتفاقات دیگر در بازار موجود باشند.
محصولات گروه ایسر در 5 ماه اخیر حدوداً 14 درصد افزایش قیمت داشته‌اند. این افزایش قیمت‌ها حداقل از 3 تا 30 درصد بوده است. البته اغلب محصولات این برند در این مدت از 8 تا 65 درصد افزایش قیمت را پشت سر گذاشته‌اند. گفتنی است میانگین قیمت این محصولات در 5 آبان حداقل 36 میلیون تومان بوده و با گذشت 4 ماه به 42 میلیون تومان رسیده است.
محصولات اچ پی در پنج ماه اخیر، یک رشد حدود 20 درصدی به خود دیده‌اند. گفتنی است میانگین قیمت‌های این محصولات از 30 -40 میلیون تومان در 5 آبان‌ماه به 45 تا 55 میلیون در 5 اسفند افزایش یافته است. همچنین عمده تغییرات قیمتی این محصولات از 5 تا 45 درصد افزایش بوده است.
محصولات گروه ام‌اس‌آی از 5 آبان ماه تا 5اسفند تقریباً 12 درصد رشد قیمت را تجربه کردند و قیمت‌های آن‌ها از 3 تا 30 درصد افزایش یافته همچنین قیمت‌های این برند از 30 میلیون شروع شده و تا 123 میلیون را در‌بر‌می‌گیرد. قیمت این محصولات در 5 آبان از میانگین 55 میلیون تومان به 70 میلیون تومان در 5 اسفند ماه رسیده است.
برند ایسوس از برندهای پرفروش در کشور است؛ محصولات این برند نیز در 5 ماه اخیر حدود 17 درصد بر قیمت‌هایش اضافه شده که از میان محصولات، ما از 4 تا 30 درصد افزایش قیمت را مشاهده می‌کنیم. قیمت‌های این گروه نیز معمولاً از 15 میلیون شروع می‌شود و به 60 میلیون تومان در این دسته‌بندی می‌رسد. البته لپ‌تاپ‌ها با قیمت‌های بالای 100 میلیون تومان نیز قطعاً در بازار وجود دارند که ما در این گزارش از آن صرف نظر کرده‌ایم.
