کریدور بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی با هدف دور زدن مسیر سنتی کانال سوئز شکل گرفت. در واقع هدف اصلی آن ایجاد یک مسیر ترانزیتی کارآمد و مقرون‌به‌صرفه برای حمل کالا‌ها از هند به اروپا و بالعکس از طریق مسیر ایران بود.
به گزارش تابناک به نقل از فارس؛ بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، حجم تجارت بین کشورهای عضو این کریدور در سال ۲۰۲۱ حدود ۲۵۰ میلیارد دلار بوده است. پیش‌بینی می‌شود که با توسعه زیرساخت‌ها و تسهیل فرآیند‌های گمرکی، این رقم تا سال ۲۰۳۰ به ۵۰۰ میلیارد دلار افزایش یابد. این کریدور ۷۲۰۰ کیلومتری می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در افزایش تبادلات تجاری بین هند، ایران، آذربایجان، روسیه و سایر کشورهای منطقه داشته باشد و به تحکیم روابط ژئوپلیتیک و اقتصادی بین این کشور‌ها کمک کند. برخی کارشناسان بر این باورند که تجاری‌سازی این کریدور، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و کاهش وابستگی به غرب را در پی خواهد داشت. کریدور بین‌المللی شمال-جنوب دارای سه شاخه شرقی (آسیای مرکزی)، شاخه میانی (دریای‌خزر) و شاخه غربی (آذربایجان و ارمنستان) است. شاخه غربی این کریدور در طرح ابتدایی آن که در سال ۱۹۹۲ به عنوان شاهراه ترانزیتی شماره ۹ اوراسیا در هلسینکی فنلاند معرفی شد، نقش به‌سزایی در تجارت و ترانزیت کالا میان شبه قاره هند، قفقاز، اروپای شرقی و مرکزی دارد. در بخش ترانزیت ریلی شاخه غربی کریدور شمال-جنوب، حلقه مفقوده خط ریلی رشت-آستارا وجود دارد. این خط ریلی امکان اتصال مستقیم بین دریای خزر و دریای خلیج فارس را فراهم می‌کند و نقش مهمی در ترانزیت کالا خواهد داشت.
برای تکیل این خط ریلی تا به حال چندین نشست مشترک میان مسئولان ایرانی و روسی برگزار شده است. نشست دوجانبه میان وزیر راه و شهرسازی ایران و وزیر حمل و نقل فدراسیون روسیه در روز سه شنبه (۳۰ بهمن)، نقشه راه همکاری مشترک حمل و نقلی و ترانزیتی ۲۰۲۵ و الحاقیه مطالعات مهندسی قرارداد اجرایی پروژه راه آهن رشت-آستارا میان طرفین به امضا رسید. فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی، در این نشست عنوان کرده بود که امیدوار است قرارداد اجرایی ساخت راه آهن رشت-آستارا تا پایان ماه مارس ۲۰۲۵ (فروردین ۱۴۰۳) به امضا برسد. خاطرنشان می‌شود خط ریلی ۱۶۲ کیلومتری رشت-آستارا قرار است با وام ارزی روسیه تا سقف ۱.۶ میلیارد یورو ساخته شود که رایزنی‌های مالی آن در حال انجام است.
روز گذشته (۱۳ اسفند) هوشنگ بازوند، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل کشور، با همراهی معاون عمرانی استاندار گیلان از نقاط مختلف پروژه خط آهن رشت-آستارا بازدید کردند. این بازدید در پی امضای الحاقیه قرارداد این پروژه با طرف روسی صورت گرفت و به منظور نظارت میدانی و عملیاتی بر پیشرفت پروژه انجام شد. حسن کریم‌نیا، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت، در خصوص راه‌آهن رشت-آستارا اظهار کرد این پروژه ملی باید فرای سلیقه دولت‌ها مورد پیگیری قرار بگیرد، زیرا ارتباط ریلی و یکپارچه ایران با مناطق غربی و توسعه‌یافته روسیه از جمله مسکو را فراهم می‌کند. وی افزود: علاوه بر پیگیری این پروژه و همکاری‌های ریلی با آذربایجان، نباید از مزیت‌های اسکله رو-رو بندر امیرآباد غافل شد.
کریم‌نیا تصریح کرد: اسکله رو-رو که حمل مستقیم قطار یا کامیون را بر روی آب‌ها را صورت می‌دهد، جایگزینی برای مسیر آذربایجان است که در مواقع اضطراری و تنش‌های سیاسی، ارتباط مستقیم ایران و روسیه را فراهم می‌کند. این کارشناس حمل‌ونقل در انتها بیان کرد که حدود ۲۰ سال پیش، در بندر امیرآباد اسکله رو-رو اجرایی شده‌است که بنا به دلایلی به تعلیق کشانده‌شد و پس از آن دیگر به سمت اجرای مجدد آن پیش نرفتیم. به گزارش فارس، کشتی حمل قطار (Train ferry) نوعی شناور دریایی است که به واسطه وجود خطوط ریلی بر روی عرشه امکان ورود و خروج قطار (کشنده و واگن‌ها) بر روی عرشه را فراهم می‌سازد. با اینکه این نوع از حمل‌ونقل دارای شرایط خاصی بوده و نیازمند احداث اسکله ویژه (اسکله رو-رو) است، اما دارای سابقه طولانی بوده و ایده جدیدی محسوب نمی‌شود.
افزایش سرعت حمل بار به واسطه کاهش دفعات بارگیری و تخلیه به طوری‌که امکان بارگیری در مبدا و تخلیه در مقصد نهایی را فراهم می‌سازد، کاهش ریسک خرابی، شکستگی و یا فساد بار‌های آسیب‌پذیر حین حمل، تخلیه و بارگیری و ارتقای راحتی سیر در قطار‌های مسافری از جمله مزایای بهره‌مندی از این روش حمل‌ونقلی است.
