همه چیز درباره کیست آراکنوئید: از تشخیص تا درمان

کیست آراکنوئید یک کیسه پر از مایع مغزی نخاعی در مغز یا نخاع است

کیست آراکنوئید یک کیسه غیرسرطانی پر از مایع است که روی مغز یا نخاع رشد می‌کند. علائم شامل سردرد و تشنج است، اما بسیاری از کیست‌های آراکنوئید علائمی ایجاد نمی‌کنند. درمان همیشه لازم نیست. پزشکان کیست‌هایی را که علائم ایجاد می‌کنند تخلیه می‌کنند یا برمیدارند. اگر درمان نشوند، کیست‌های آراکنوئید می‌توانند باعث آسیب مغزی و مشکلات حرکتی شوند. در ادامه شما را بیشتر با این کیست ها آشنا می کنیم.

کیست آراکنوئید معمولاً مادرزادی است و از بدو تولد وجود دارد

کیست‌های آراکنوئید چیستند؟ 

کیست‌های آراکنوئید کیسه‌های پر از مایعی هستند که روی مغز و نخاع رشد می‌کنند. آن‌ها تومور نیستند و سرطانی نیستند. در موارد نادر، اگر این کیست‌ها خیلی بزرگ شوند یا فشار بر ساختارهای دیگر بدن وارد کنند، می‌توانند باعث آسیب مغزی یا مشکلات حرکتی شوند.

اکثر کیست‌های آراکنوئید در هنگام تولد یا پس از آسیب به سر در دوران کودکی ظاهر می‌شوند و بیشتر کیست‌ها علائمی ایجاد نمی‌کنند. زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، بسته به فرد متفاوت است. علائم ممکن است شامل سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ یا تشنج باشند.

درمان بستگی به محل کیست و این که آیا در حال رشد است یا علائمی ایجاد می‌کند، دارد. اگر درمان ضروری باشد، معمولاً کیست‌ها تخلیه می‌شوند یا جراحی برای باز کردن آن‌ها به فضاهای اطراف انجام می‌شود.

چقدر کیست‌های آراکنوئید شایع هستند؟ 

کیست‌های آراکنوئید شایع‌ترین نوع کیست مغزی هستند. این کیست‌ها افراد را در تمام سنین تحت تأثیر قرار می‌دهند، اما در نوزادان و کودکان بیشتر ظاهر می‌شوند. مردان چهار برابر بیشتر از زنان در معرض ابتلا به کیست آراکنوئید هستند.

متخصصان نمی‌دانند که چقدر افراد دچار کیست آراکنوئید می‌شوند. بیشتر کیست‌های آراکنوئید بدون ایجاد علائم توسعه می‌یابند و به طور تصادفی زمانی که سر برای دلایل دیگر اسکن می‌شود، شناسایی می‌شوند. بنابراین تقریباً غیرممکن است که بدانیم چند نفر به این کیست‌ها مبتلا هستند.

بسیاری از کیست‌های آراکنوئید هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند

کیست‌های آراکنوئید کجا رشد می‌کنند؟ 

کیست‌های آراکنوئید معمولاً روی مغز رشد می‌کنند (کیست‌های آراکنوئید داخل جمجمه). به ندرت، آن‌ها روی نخاع نیز رشد می‌کنند (کیست‌های آراکنوئید نخاعی). هر دو نوع کیست بر روی یک غشای نازک که مغز و نخاع را می‌پوشاند و از آن‌ها محافظت می‌کند، تشکیل می‌شوند. این غشاء به نام غشای آراکنوئید شناخته می‌شود زیرا شبیه به تارهای یک عنکبوت است.

کیست ها می توانند در چندین ناحیه از مغز ایجاد شوند. بیشتر کیست های عنکبوتیه در ناحیه حفره میانی که در جلوی گوش قرار دارد رشد می کنند. آنها همچنین می توانند در ناحیه سوپراسلار (پشت چشم) و حفره خلفی (در پایه جمجمه) رشد کنند.

این نواحی مغز و نخاع حاوی مایع مغزی نخاعی (CSF) هستند. مایع مغزی نخاعی یک مایع شفاف است که از مغز و نخاع محافظت می‌کند. همچنین مواد مغذی را تأمین کرده و ضایعات را از مغز خارج می‌کند. کیست‌های آراکنوئید زمانی تشکیل می‌شوند که مایع مغزی نخاعی در داخل یک کیسه جمع شده و انباشته می‌شود.

علائم کیست‌های آراکنوئید چیستند؟

بیشتر کیست‌های آراکنوئید هیچ علائمی تولید نمی‌کنند. زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، علائم کیست آراکنوئید از خفیف تا شدید متغیر است. این علائم بستگی به محل و اندازه کیست و این که آیا به اعصاب، مغز یا نخاع فشار وارد می‌کند دارد. زمانی که علائم بروز پیدا می‌کنند، معمولاً قبل از سن ۲۰ سالگی ظاهر می‌شوند. این علائم شامل موارد زیر است:

• سردرد

• هیدروسفالی (جمع شدن بیش از حد مایع مغزی نخاعی در مغز)

• تهوع و استفراغ

• تشنج

• سرگیجه و وزوز گوش

علائم دیگر بستگی به محل کیست دارند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• ناحیه حفره میانی: کیست‌ها در این ناحیه مغز می‌توانند مشکلاتی مانند اختلالات بینایی، شنوایی، حرکت و تعادل ایجاد کنند. همچنین می‌توانند منجر به خستگی و ضعف یا فلج شوند که معمولاً در یک طرف بدن ظاهر می‌شود. برخی از کودکان علائم عصبی (سیستم عصبی) دارند که ممکن است شامل تأخیر در رشد و تغییرات در رفتار باشد.

• ناحیه سوپراسلار : کیست‌ها در این ناحیه می‌توانند مشکلات بینایی ایجاد کنند. همچنین ممکن است سیستم غدد درون‌ریز را تحت تأثیر قرار دهند که کنترل بلوغ و توسعه جنسی را بر عهده دارد. برخی افراد با کیست‌های فوق‌سلری یا فوسای خلفی سر خود را به طور غیرقابل کنترل تکان می‌دهند. آن‌ها ممکن است سر خود را به طرفین یا به صورت دایره‌ای حرکت دهند (مانند عروسک سر تکان‌ده).

• نخاع: کیست‌های آراکنوئید نخاعی می‌توانند منجر به بی‌حسی و سوزش در پاها و دست‌ها، اسپاسم عضلانی، مشکلات حرکتی و فلج شوند. درد کمر و اسکولیوز نیز رایج است. برخی افراد ممکن است به دلیل کیست نخاعی، عفونت‌های مجاری ادراری را تجربه کنند.

شایع‌ترین علائم شامل سردرد، تشنج و مشکلات تعادلی است

علت ایجاد کیست‌های آراکنوئید چیست؟

بیشتر کیست‌های آراکنوئید از بدو تولد ظاهر می‌شوند (کیست‌های آراکنوئید اولیه). این کیست‌ها معمولاً در رحم و در هفته‌های ابتدایی بارداری ایجاد می‌شوند. متخصصان به‌طور دقیق نمی‌دانند که چه چیزی باعث تشکیل کیست‌های آراکنوئید می‌شود.

گاهی اوقات، کیست‌های آراکنوئید در خانواده‌ها مشاهده می‌شوند، بنابراین پزشکان فکر می‌کنند که عوامل ژنتیکی ممکن است باعث تشکیل آن‌ها شوند. افرادی که دچار شرایط خاصی مانند آراکنویت یا بیماری مارفان هستند، ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به کیست‌های آراکنوئید باشند.

به‌طور کمتر، کیست‌های آراکنوئید پس از وارد شدن ضربه به سر در دوران کودکی مانند آسیب مغزی، جراحی یا عفونت رشد می‌کنند. در این مواقع، پزشکان آن‌ها را کیست‌های آراکنوئید ثانویه می‌نامند.

راههای تشخیص کیست‌های آراکنوئید 

علائم کیست‌های آراکنوئید اغلب مشابه علائم شرایط دیگر هستند. اگر شما یا کودکتان علائم کیست آراکنوئید داشته باشید، پزشک از شما در مورد تاریخچه سلامتی‌تان سوال خواهد کرد. پزشک ممکن است با توجه به علائم شما، آزمایش‌هایی توصیه کند.

پزشکان اغلب کیست‌های آراکنوئید را زمانی کشف می‌کنند که فرد به دلیل مشکلات دیگر سلامتی، مانند تشنج، به درمان مراجعه می‌کند. پزشکان از مطالعات تصویربرداری مانند MRI و سی‌تی‌اسکن برای مشاهده تصاویر کیست‌ها استفاده می‌کنند.

پزشکان معمولاً با تصویربرداری MRI یا CT اسکن کیست را تشخیص می‌دهند

درمان کیست‌های آراکنوئید 

اگر یک کیست علائمی ایجاد کند، پزشک ممکن است تصویربرداری منظم را برای نظارت بر کیست و بررسی رشد آن توصیه کند. MRI و سی‌تی‌اسکن به پزشک کمک می‌کنند تا ببینند آیا کیست به دیگر ساختارها مانند اعصاب، مغز یا نخاع فشار وارد می‌کند یا خیر. بیشتر کیست‌ها نیازی به درمان بیشتر ندارند. اگر کیست بزرگ و در حال رشد باشد یا علائمی ایجاد کند، پزشک ممکن است درمانی پیشنهاد کند. این درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

• روش‌های آندوسکوپیک: بسته به موقعیت و اندازه کیست، پزشک ممکن است یک روش آندوسکوپیک را برای تخلیه کیست یا باز کردن «پنجره‌ای» در آن پیشنهاد کند. این روش‌ها از لوله‌ای نازک با دوربین و ابزارهای کوچک استفاده می‌کنند و نیاز به برش‌های کمتری دارند. به این ترتیب زمان بازیابی کمتر از جراحی‌های سنتی است.

• عمل جراحی کرانیوتومی فنوسترشن: در این روش، پزشک قسمتی از جمجمه را برداشته و برش‌های کوچکی در کیست ایجاد می‌کند. این «پنجره‌ها» اجازه می‌دهند مایع از کیست تخلیه شود و بدن مایع را به مرور جذب می‌کند.

• شنت‌گذاری: پزشک یک شنت سیست‌اوپریتونئال (که به آن شنت CP هم گفته می‌شود) را در کیست قرار می‌دهد. شنت یک دستگاه ساخته شده از کاتترها (لوله‌های نازک) و یک شیر است. مایع از طریق لوله‌ها به شکم (حفره شکمی) تخلیه می‌شود و بدن آن را جذب می‌کند. شنت در محل باقی می‌ماند تا مایع به تخلیه خود ادامه دهد.

• جراحی برداشتن : پزشکان معمولاً کیست‌های آراکنوئید نخاعی را برمی‌دارند. پزشک برش‌هایی نزدیک کیست ایجاد کرده و آن را برمی‌دارد. اگر به دلیل موقعیت یا اندازه کیست برداشتن آن ممکن نباشد، پزشک ممکن است تخلیه آن یا قرار دادن شنت در کیست را پیشنهاد کند.

آیا می‌توان از کیست‌های آراکنوئید پیشگیری کرد؟ 

پیشگیری از کیست‌های آراکنوئید ممکن نیست. اگر تاریخچه خانوادگی کیست‌های آراکنوئید یا شرایطی مانند آراکنویت دارید که می‌تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد، با پزشک خود مشورت کنید.

آینده افرادی که کیست آراکنوئید دارند چگونه است؟

بیشتر کیست‌های آراکنوئید هیچ‌گاه علائمی ایجاد نمی‌کنند، اما در مواقع نادر که علائمی ایجاد می‌کنند، درمان معمولاً علائم را کاهش می‌دهد. با این حال، کیست‌ها می‌توانند پس از درمان دوباره رشد کنند یا با مایع پر شوند. اگر چنین اتفاقی بیفتد، ممکن است به درمان مجدد نیاز باشد تا مایع تخلیه شود یا کیست برداشته شود.

در صورت عدم درمان، کیست‌های آراکنوئید علائم می‌توانند منجر به آسیب مغزی دائمی، درد شدید، اختلالات حرکتی و مشکلات جدی سلامتی شوند. به ندرت، کیست‌های درمان‌نشده می‌توانند باعث رشد غیرعادی جمجمه شوند. عوارضی که از کیست‌های آراکنوئید می‌توانند رخ دهند شامل موارد زیر هستند:

• خونریزی: عروق خونی دیواره کیست ممکن است پاره شده و خون وارد کیست شود که می‌تواند باعث بزرگ‌تر شدن آن شود. زمانی که عروق خونی پاره شده و خون در خارج از کیست جمع می‌شود، هماتوم می‌تواند تشکیل شود.

• نشت مایع: اگر آسیب یا ضربه به کیست باعث آسیب شود، نشت مایع مغزی نخاعی ممکن است رخ دهد. این مایع می‌تواند به بخش‌های دیگر مغز نشت کند و مشکلات جدی سلامتی ایجاد کند.

کیست‌های آراکنوئید می‌توانند در اثر ضربه یا جراحی مغز ایجاد شوند

سوالات متداول درباره کیست‌های آراکنوئید

1. چه زمانی باید برای کیست‌های آراکنوئید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر شما یا کودکتان علائم کیست آراکنوئید دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. برخی از کیست‌ها نیاز به درمان فوری دارند تا از مشکلات طولانی‌مدت سلامتی جلوگیری شود. بسیاری از علائم کیست‌های آراکنوئید مشابه علائم مشکلات تهدیدکننده حیات مانند تومور مغزی هستند. بنابراین مهم است که برای ارزیابی به پزشک مراجعه کنید.

2. آیا کیست‌های آراکنوئید دردناک هستند؟

بیشتر کیست‌های آراکنوئید هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند و در بسیاری از موارد دردناک نیستند. اما در موارد نادر، اگر کیست به مغز یا نخاع فشار بیاورد، می‌تواند منجر به علائمی مانند سردرد، تشنج یا مشکلات حرکتی شود.

3. چرا کیست‌های آراکنوئید تشکیل می‌شوند؟

اغلب کیست‌های آراکنوئید از بدو تولد ایجاد می‌شوند و علت دقیق آن‌ها مشخص نیست. برخی از کیست‌ها ممکن است به دلیل ژنتیک یا عوامل ارثی به وجود آیند. همچنین، برخی کیست‌ها ممکن است در اثر ضربه به سر یا عفونت‌های قبلی ایجاد شوند.

4. آیا کیست‌های آراکنوئید خطرناک هستند؟

کیست‌های آراکنوئید در بیشتر موارد خطرناک نیستند و هیچ علائمی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، در صورتی که کیست بزرگ شود یا به بافت‌های اطراف فشار وارد کند، می‌تواند مشکلات جدی به وجود آورد.

یادداشتی برای شما

بیشتر کیست‌های آراکنوئید علائمی ایجاد نمی‌کنند و نیازی به درمان ندارند. برای کیست‌هایی که علائمی ایجاد می‌کنند، چندین روش درمانی موجود است. برخی از این روش‌ها کم‌تهاجمی هستند و نیاز به زمان بازیابی کمتری دارند. علائم معمولاً پس از درمان بهبود می‌یابند. اگر تاریخچه خانوادگی کیست آراکنوئید دارید یا علائمی از آن مشاهده کردید، هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. مراقبت و درمان زودهنگام کیست آراکنوئید پیش‌آگهی بلندمدت شما را بهبود می‌بخشد.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته