همشهری آنلاین - گروه سیاسی: شمارش معکوس برای تعیین تکلیف دوباره در برنامه هسته‌ای ایران با فشارهای آژانس اتمی، اروپا و البته آمریکا یک بار دیگر شروع شده است. پس از مذاکرات کلیدی سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۹۴ که منتج به توافقات روی کاغذ طی بیش از ۲ دهه مناقشه اتمی ایران شدند و تلاطمات در پرونده هسته‌ای را فرونشاندند، طرف غربی یک‌بار دیگر به فشار علیه ایران روی آورده است. آیا تهران و غرب بار دیگر به بن‌بست می‌رسند؟
اظهارات روز دوشنبه ۱۳ اسفندماه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شورای حکام آژانس یک‌بار دیگر کانون‌های حساسیت بین‌المللی نسبت به ایران را تحریک کرد.
صحبت‌های گروسی در کنار مواضع کایا کالاس مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، حاکی از رویکرد جدید در مواجهه با فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. رویکرد آژانس در کنار مواضع تند آمریکا و طرفین اروپایی ایران در برجام، پیامدهای سنگین امنیتی، اقتصادی و حتی نظامی را در ارتباط با ایران دنبال می‌کند.
ذخایر ۲۷۵ کیلوگرمی اورانیوم ۶۰ درصدی ایران، نقطه مورد تمرکز گزارش آژانس است. او می‌گوید ایران به پرسش‌های کلیدی آژانس درباره منشا برخی مواد هسته‌ای پاسخ نداده و همکاری لازم را ارائه نکرده است. گروسی قبل‌تر هم در گفت‌وگو با وال‌استریت‌ژورنال در ۸ اسفندماه هشدار داده بود که پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران نه‌تنها متوقف نشده، بلکه ابعاد گسترده‌تری یافته است. او تلویحا راهکار سیاسی در این مسئله را پیشنهاد کرده و از ایران و ایالات متحده خواسته تا برای جلوگیری از تشدید بحران، وارد تعامل شوند.
آژانس در گزارش‌های اخیر خود بر این نکته هم تاکید می‌کند که ایران تنها کشور غیرهسته‌ای است که به سطح غنی‌سازی ۶۰درصد دست یافته و کارشناسان فنی هم آن را پی می‌گیرند و دنبال می‌کنند که ایران تنها یک گام با غنی‌سازی ۹۰ درصد (سطح لازم برای تولید سلاح هسته‌ای) فاصله دارد.
ایران واکنشی به تغییر نوع همکاری به آژانس یا از سرگیری مذاکرات سیاسی برای حل‌وفصل فشارهای جدید نشان نمی‌دهد و به این پاسخ بسنده می‌کند که برنامه هسته‌ای کشور صرفا صلح‌آمیز است و انحرافی به سمت تولید سلاح هسته‌ای نداشته است. سازمان انرژی اتمی هم این اظهارات را سیاسی و غیرفنی خوانده و بر پایبندی به توافق پادمان و ان‌پی‌تی تاکید کرده است.
بعد بین‌المللی مواضع کایا کالاس
همزمان با گروسی، کایا کالاس مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در اظهاراتی که در روز دوشنبه منتشر شد به موضوع ایران پرداخت. صحبت‌های کالاس به‌تدریج دایره مواضع او در مقایسه با جوزپ بورل نفر قبلی خود را مشخص خواهد کرد.
حداقل در ابتدای راه، کالاس در مقایسه با بورل مواجهه سخت‌تری با ایران دارد. او روز دوشنبه با اشاره به حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران در خاورمیانه، خواستار اتخاذ موضعی سخت‌تر علیه تهران شد.
کالاس تولید احتمالی سلاح هسته‌ای توسط ایران را «به شدت خطرناک» توصیف کرد و بر لزوم همکاری با ایالات متحده برای مهار این تهدید تاکید کرد. این مواضع نشان‌دهنده تلاش اتحادیه اروپا برای امنیتی‌سازی مجدد پرونده هسته‌ای ایران است که می‌تواند به تشدید فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی منجر شود.
همزمان کاخ سفید با روی کار آمدن دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا فروش نفت ایران را شدیدا تحت فشار گذاشته است و تحریم‌های جدیدی را علیه برخی افراد و شرکت‌های ایران اعمال می‌کند.
اظهارات گروسی و کالاس در شرایطی مطرح شده که ایران پس از تحولات سیاسی و منطقه‌ای سال گذشته، از جمله سقوط دولت بشار اسد در سوریه و تغییر معادلات منطقه‌ای، با شرایط متفاوتی نسبت به یک سال پیش مواجه است. این موضوع، همراه با افزایش فشارهای بین‌المللی، زمینه‌ساز بحث‌هایی درباره آینده مذاکرات هسته‌ای و احتمال بازگشت تحریم‌های جدید شده است.
