به گزارش خبرنگار مهر، علیرضا خواجه احمدعطاری در در نشست تخصصی «کمرزرین، از تخریب تا موزه باز شهری» که شامگاه سه‌شنبه در سالن توحیدخانه دانشگاه هنر اصفهان برگزار شد، با بیان اینکه یکی از دستاوردهای دانشگاه هنر اصفهان در طول چهل و اندی سال گذشته این بوده که این دانشگاه در حوزه‌های مختلف به ویژه در حوزه آثار تاریخی و باستان‌شناسی توانسته حرفی برای گفتن داشته باشد، اظهار کرد: دانشگاه هنر اصفهان در سطح شهر در حوزه‌های معماری، شهرسازی، باستان‌شناسی، مرمت آثار تاریخی و رشته‌های دیگری همچون صنایع دستی موفقیت‌هایی به‌دست آورده است که باید از همکاران خود قدردانی کنم.
وی ادامه داد: کاوش‌ها و تحقیقات در گذر کمرزرین از اسفند ۱۴۰۲ شروع و تا مردادماه ۱۴۰۳ ادامه یافت و نتایج خوبی به‌دست آمد که در سطح کشور و حتی بین‌المللی می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد. خوشبختانه دانشگاه هنر اصفهان با افتخار این تلاش‌ها را انجام داده است.
رئیس دانشگاه هنر اصفهان در بخش دیگری از سخنان خود به رابطه انسان با اشیا اشاره کرد و گفت: وقتی اشیا از درون زمین بیرون می‌آیند، در واقع برای ما حرفی برای گفتن دارند. اشیا به‌عنوان آثار دست‌ساز انسان در هر دوره‌ای رابطه‌ای خاص با انسان دارند و این رابطه می‌تواند دوطرفه باشد. اشیای کشف‌شده، گویای نظام و ویژگی‌های آن دوره تاریخی هستند و به ما پیام‌هایی از تکنولوژی، فرهنگ و هویت آن زمان منتقل می‌کنند.
وی افزود: در هر دوره‌ای، اشیا نشان‌دهنده سبک زندگی و ویژگی‌های آن دوره هستند. برای مثال، اگر دوره‌های تاریخی مختلف مانند سلجوقی، صفوی و قاجار را بررسی کنیم، تفاوت‌های زیادی از زمین تا آسمان در آن‌ها مشاهده می‌شود، اما نکته اینجاست که انسان‌ها به‌طور کلی برای کاربرد خود اشیا را خلق می‌کنند، هرچند که در هر جغرافیا و در هر فرهنگی این نگاه به اشیا می‌تواند متفاوت باشد.
خواجه احمدعطاری سپس به اهمیت روایتگری اشیای تاریخی در موزه‌ها اشاره کرد و گفت: وقتی اشیا از زمین بیرون می‌آیند، باستان‌شناس وظیفه دارد که آن‌ها را شناسایی کرده و ویژگی‌های آن‌ها را به ما معرفی کند.
وی ادامه داد: اما این همه ماجرا نیست. از این مرحله به بعد، مسئولیت دیگری بر عهده باستان‌شناس است یا اینکه باید کسان دیگری وارد عمل شوند؛ آن‌هم روایتگری است. اشیا باید روایت داشته باشند، در غیر این صورت ما با مشکل مواجه می‌شویم.
خواجه احمدعطاری افزود: این همان چالشی است که موزه‌های امروز با آن روبه‌رو هستند. موزه‌ها باید علاوه بر نمایش اشیا، داستان و روایت‌های آن‌ها را نیز بیان کنند تا ارتباط بهتری با بازدیدکنندگان برقرار شود.
رئیس دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به اهمیت روایت در موزه‌ها، گفت: موزه‌ها نمی‌توانند صرفاً محور نمایش اشیا باشند. برای مثال، در موزه‌ها ممکن است نوشته‌هایی در مورد یک شیء درج شود که این شیء متعلق به دوره صفوی است یا نقوش آن به این شکل است، اما این اطلاعات به‌تنهایی قادر به ایجاد ارتباط عمیق با بازدیدکننده نخواهند بود.
وی اضافه کرد: روایت سیل اشیای تاریخی باید گفته شود تا بازدیدکنندگان بتوانند با آن‌ها ارتباط برقرار کرده و به عمق تاریخ و فرهنگ پی ببرند.
رئیس دانشگاه هنر اصفهان ادامه داد: برای مثال، زمانی که صحبت از یک شیء مانند پیراهن یوسف می‌شود، داستان‌ها و روایت‌هایی که از آن وجود دارد، به آن معنا و مفهوم می‌دهند. در همین راستا، بسیاری از اشیای تاریخی باید داستان‌های پشت‌صحنه خود را بیان کنند و این کار در موزه‌ها و نمایشگاه‌ها بسیار حائز اهمیت است.
خواجه احمدعطاری در ادامه با اشاره به برخی مثال‌های تاریخی گفت: شیرهایی که بر روی صندلی‌ها یا مبل‌ها قرار دارند، به نوعی یادآور داستان‌های تاریخی هستند. برای مثال، در منابع تاریخی آمده است که در دوران ساسانیان، در زمانی که بهرام برای رسیدن به حکومت می‌خواست تاج را بر سر بگذارد، در یک میدان گاهی با دو شیر مواجه شد که یکی از آن‌ها نماد تسخیر و دیگری نماد پادشاهی بود. همین داستان‌ها باعث می‌شود که اشیا از یک شیء صرفاً فیزیکی، به یک روایت تاریخی تبدیل شوند که امروز در بیشتر بشقاب‌های دوره ساسانی نیز به نمایش در می‌آید.
وی تاکید کرد: در پروژه‌های آینده، به‌ویژه در موزه‌ها و فضاهای شهری اصفهان، باید تلاش کنیم تا اشیای تاریخی را تنها به‌عنوان آثار بی‌جان معرفی نکنیم، بلکه آن‌ها باید روایت‌های خود را بیان کنند. اصفهان به‌عنوان شهری با تاریخ و فرهنگ غنی، باید بتواند این روایت‌ها را از طریق اشیا به نسل‌های آینده منتقل کند تا فرهنگ و هویت این شهر همیشه زنده و پویا باقی بماند.
رئیس دانشگاه هنر اصفهان در پایان خاطرنشان کرد: پروژه کمرزرین، نمونه‌ای موفق از تعامل میان مدیریت شهری و دانشگاه است که می‌تواند الگویی برای دیگر طرح‌های حفاظت از میراث فرهنگی باشد. امید است با تداوم این رویکرد، بتوانیم گام‌های مؤثرتری در راستای حفظ هویت تاریخی و فرهنگی اصفهان برداریم.
