به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین استان سمنان ،گفت و گویی که در ادامه می خوانید، همزمان با برگزاری کارگاه آموزشی برای هنرمندان سمنانی است که با همت خوشهی سفال و سرامیک سمنان تدارک دیده شد و در کارگاه شخصی این استاد در شهرک صنعتی شرق سمنان برگزار شد تا با روش نوی استاد یدالله زیارتی آشنا شوند.
یدالله زیارتی متولد ۱۳۳۷ از سنگسر ( مهدیشهر) استان سمنان است؛ سالها در سمنان زندگی کرد و حدود ۷ سال است که به همراه خانواده به تهران رفته است اما کارگاه وی همچنان در شهرک صنعتی سمنان دایر است و استاد با تردد به آن، به خلق آثار و پژوهش می‌پردازد.
استاد زیارتی که مهربانیِ او، شاعر پیشهگیِ وی را نیز نمایان میکند، در حال آموزش به هنرمندان است؛ فضای صمیمی کارگاه و بخشندگی استاد در یاد دادنِ آنچه میداند به گونهای است که همهگی در این کارگاه آموزشی تجربیات خود را به یکدیگر انتقال میدهند و استاد، در این میان به عنوان آموزگاری توانمند و پدری مهربان نقش آفرینی میکند، نسترن، دختر هنرمند استاد زیارتی که از هنرمندان ویولن و موسیقی کشور است نیز در تمامی این کارگاههای آموزشی (ورکشاپ‌ها) در شهرهای مختلف، پدرش را همراهی میکند.
هنرمندان شرکت کننده در کارگاه آموزشی پرسلان پخت پایین دست به قلم می شوند و نقاشی روی بیسکوییتها را آغاز میکنند و استاد با اشاره به اینکه چند دقیقهای زمان پیدا کرده است، روی صندلی می نشیند و در حالی که دستانِ کارکشتهی خود را روی لبهی صندلی قرار میدهد با لبخندی مهربان به پرسشها پاسخ می دهد:
پیش از هر پرسشی؛ شوق شنیدن روش نوآور شما را داریم، برای ما بگویید؟
نام این روش را" پرسلان پخت پایین" گذاشتم و آنها که در این حوزه کار میکنند، با دیدن این نامگذاری، متوجه خواهند شد که موضوع چیست یا کنجکاو خواهند شد که مگر میشود؟ پاسخ این است که بله؛ روش این است که با تغییراتی در فرمول که بر اثر آزمایش و پژوهش به آن رسیدم؛ اثری با جذب آب صفر یا نزدیک صفر خواهیم داشت و نکته این است که در این تولید با همان ابزار سرامیک که ارزانتر است، با درجهی حرارت پایینتر، کورهای سادهتر و لعابهای در دسترس؛ پرسلان و چینی ارائه میشود. یعنی علاوه بر اینکه تولیدات ظاهر با کیفیتتری پیدا میکند، استخوان بندی یا کیفیت درون کار نیز بالا میرود؛ معمولا در تولیدات هنرمندان یا صنعتگران, تولیدات از نظر ظاهری خوب است اما استحکام و انسجام قوی ندارد و این روش، ظاهر و باطن را با هم خواهد داشت تا آثار در رقابتی جهانی راه پیدا کند.
منظور شما این است که با این روش، با مسیری ارزانتر و سادهتر، محصولاتی با کیفیت به دست میآید؟
بله؛ به طور کلی، پرسلان را با پخت بالا تهیه میکنند که باید کوره تا ۱۲۵۰برسد؛ در همین شهرک صنعتی سمنان، کارگاههای بزرگ که سرامیک با پخت پایین و جذب آب بالا می‌سازند، اگر روش پرسلان پخت پایین را تجرا کنند، قطعات استاندارد و چینی میشود؛
. اما با این روش ابداعی، یکهزار و ۱۰۰ درجه کافی است؛ و این مساله، چیز سادهای در حرفهی ما نیست؛ زیرا فرصتی برای کارگاههای تک نفره و خانگی تا تولید انبوه صنعتی ایجاد میکند تا با مواد و درجه پخت پایین، اثری خوب داشته باشند که اصطلاحا با ضربه به آن، صدای زنگ کیفیت شنیده شود و نور را عبور میدهد؛ اگر در همین نمایشگاههای صنایع دستی و تجسمی نیز نگاه کنید، کارها زیبا و هنرمندانه است اما درون کار، استحکام کافی ندارد. حال این روش، آن کیفیت را نیز به ارمغان میآورد. یعنی امکانات و ابزار سرامیک اما کیفیت چینی.
آیا صنایعی که در حال حاضر با درجه حرارت بالاتر تولید انبوه دارند، می توانند از این روش استفاده کنند؟
بله، بی تردید برای آنها یک امتیاز بزرگ است، زیرا هزینهی راه اندازی کوره و خط تولید را بسیار کم خواهد کرد و با مصرف انرژی پایین، محصولی در همان اندازه با پخت بالا دارند و این روش علاوه بر کوره ارزانتر، هزینه برق را کاهش داده و در راستای اهداف زیست محیطی هم در نظر گرفته میشود.
این تکنیک بر روی جلوهی لعاب در تولیدات، اثرگذار است؟
بله؛ استخوان بندی اثر باعث جلوهی لعاب خواهد شد و در این روش شگفتی همکاران من این است که چطور میشود که در این روش، لعاب معمولی سرامیک که برای تولید پرسلان ساخته می شود، نسوزد؟ کوره یکهزار و 100 درجه را نشان میدهد اما داخل قطعه خود جوشی است و با فرمولی که بنده ساختم، نه به لعاب و نه به کوره آسیب میرسد اما پرسلان با کیفیتی خواهی داشت.
با روش شما مخالفتهایی نیز وجود داشته است؟ و برای ثبت این روش اقدام کردید؟
مراحل ثبت روش ابداعی آن در حال انجام است؛ ابتکارات در ابتدا همیشه با مخالفتهایی همراه است و در روش ابداعی بنده نیز، چند نفری مخالفتهایی مطرح کردند که بهتر است در کارگاه شرکت کنند زیرا قابل توضیح است؛ در همین کارگاه، یکی از استادان صنایع دستی استان سمنان به نام « فرتاش فریبرز» که از شهر شاهرود به سمنان آمدند؛ هدفشان از شرکت در کارگاه آموزشی بنده؛ به دلیل کنجکاوی بود تا برایشان ثابت شود که این روش، شدنی است
***فرتاش فریبرز: برای کشف و شهود آمدم و باید این روش ابتکاری را به نام یدالله زیارتی ثبت کرد
آقای فرتاش که ۳۰ سال است سابقهی تولید صنایع دستی و سفال و سرامیک دارد؛ در حال خلق اثری کوچک در کارگاه استاد زیارتی است، نام خود را که از زبان استاد یدالله می شنود به سمت ما میآید و می گوید: برای من از نظر علمی، این روش مساله شده بود که مگر میشود؟ اما پیش از قضاوت باید کشف و شهود کرد برای همین به کارگاه آموزشی آمدم و دیدم که فریبی در آن نیست و این روش استاد زیارتی را باید به نام او ثبت کرد زیرا بسیار به صنایع بزرگ کشور در مصرف سوخت برای تولید چینی کمک خواهد کرد و همچنین با این روش در صنایع دستی و آثار هنری بدنهای مستحکم به مانند آثار خارجی خواهیم دید.
_در همین حال، گفت و گویی تخصصیتر در مورد مواد و منحنی پخت و فرمول بین استادان و هنرمندان شرکت کننده در دوره شکل میگیرد و به کیفیت هنر و هنرمندان صنایع دستی استان سمنان به کشور اشاره میشود. هنرمندانی که تولیدات و روشهایی خاص و مبتکرانه دارند و اگر با پشتیبانی؛ تولیدات گسترده داشته باشند؛ حرف اول کیفیت و خلاقیت را خواهند زد.
به گفت و گو با استاد یدالله زیارتی ادامه میدهیم:
چه سالی به این روش دست یافتید و چقدر برای رسیدن به آن زمان گذاشتید؟
سال ۱۴۰۱ در ۶ ماه آزمایش و پژوهش به این روش دست یافتم و تصمیم گرفتم آن را آموزش دهم و تا به حال کارگاههایی در تهران و سمنان به صورت حضوری و تعداد زیادی آموزش به صورت مجازی در شهرهای مختلف ایران داشتم. البته پیوسته آموزشهای دیگر در راستای آموزش چینی و سرامیک و لعاب های ماکروکریستالین بوده است.
آموزش تئوری و عملی؟
بله، در دنیای امروز مطالب تئوری و آموزشی زیاد است و به نظرم مهم این است که آنها کاربردی باشند؛ من در تالیفات خود و هم در آموزش، تلاش کردم آنچه به کار عملی کمک میکند و کاربردی است مد نظر قرار دهم زیرا پژوهشها و مکتوبات بسیاری هست که با خواندن آن علم بهتری خواهی داشت اما تا دست به عمل نزنیم، نتیجه بخش نیست یا نتیجه را لمس نخواهی کرد.
زمانی که سخنان و توضیحات استاد که نتیجهی یک عمر تلاش در این حوزه است را میشنوی؛ مشتاق شناخت بیشتر او هستی، برای همین دریچهی گفت و گو را کمی تغییر دادم و از خودش پرسیدم:
ورود شما به این بخش از دنیای چینی و سرامیک از کجا شروع شد؟
نختسین رویارویی من با فضای کارگاهی در زمینهی چینی و سرامیک، زمانی بود که برادر بزرگتر از بنده در کارخانهی چینی سازی البرز قزوین کار میکرد و زمانی که به آنجا رفتم و تولیدات و فضای آنجا را دیدم برایم جذاب به نظر آمد و میتوان گفت که گرایش نخستین من به این صنعت و هنر از آنجا بود.
دلبستهی این هنر شدید و چطور ادامه دادید؟ برای ما تا امروز که در این کارگاه نشستیم را بگویید؟
در سال 1365 بعد از فارغ التحصیلی از دانشگاه ناگویا زوکه ژاپن، به ایران برگشتم و همان موقع کارگاه سرامیک خود را در سمنان دایر کردم..و با ساخت فرمول سرامیگ خود و با کوره ی سنتی نفت سوز مشغول ساخت قطعات سرامیکی لعابدار شدم. از حدود 15 سال قبل تا حالا با تهیه ی کوره ی 1300 درجه مشفول تولید کارهای مصرفی و هنری با بدنه ی برسلان بخت بالا بوده ام از جمله ساخت لعابهای ماکروکریستالین در رنگها و کریستالهای مختلف .و بعد از آن با برگزاری ورکشابهای ماکروکریستالین و اموزش این لعاب خاص برداختم.بعد از ان از سال 1401 با ساخت برسلان بخت یایین و استقبال فراوان از سراسر ایران این تکنیک جدید را در دوره های حضوری و مجازی اموزش میدهم تا کمکی باشد برای ارتقای کیفیت سرامیک ایران.
نام کتابهایی که تالیف کردید را بفرمایید؟
کتابی پژوهشی به نام « معجزهی حرارت» را برای اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان انجام دادم که علاوه بر تاریخچهی سفال ایران و مروری بر تاریخ ۷ هزار سالهی سفال سرزمین قومس به وضعیت معاصر سال ۱۳۹۴ سفال و سرامیک و کاشی سنتی استان سمنان پرداختم که در این مورد دخترم، نسترن نیز با من همکاری کرد
کتابی دیگر با نام «لعابهای کریستالین» را با جمع آوری مقالات و ورک شاپ های آقای جان بریت و بومی سازی آن برای ایران تالیف کردم. همچنین از بریت، کتابی دیگر به نام « پین هولینگ، در سرامیک» را تالیف و ترجمه کردم که شامل تمام راهحلهای رفع پین هول میباشد
کتاب دیگری که با تالیف و ترجمه بنده چاپ شده است طلای شینو نام دارد که مربوط به جان بریت می باشد
همچنین جدا از موضوع چینی و سرامیک، کتاب شعری با نام« باز باران » دارم که مجموعهی بخشی از شعرها و طراحیهایم است
امکانش هست، یک بیت از شعرهایتان را بخوانید؟
من از اندوه میترسم، من از خشم فروخورده؛ دلم آغوش میخواهد؛ غم باران، فراموشی؛ کسی من را نمیفهمد؛ من از باروت میترسم؛ دلم آکنده از اندوه؛ من از سیمان من از دود میترسم؛ کجاست انسان؟ کجا حیوان؟ کجا یاری؟ وفاداری؟ چرا باران نمیبارد؟ بشوید دل، بشوید غم، بشوید کینه و بغض و حسادت را؛ اگر اشکم شود باران، دلم آرام میگیرد؛ خیالم رام میگیرد؛ ولی بغضم؛ نمی دانم، کجا پایان میگیرد.
بسیار عالی، این شعر زیبا و دلنشین، نامی هم دارد؟
بله نامش«بُغض» است
تالیفات جدیدی هم در دست چاپ دارید؟
بله، آمادهی چاپ هست اما متاسفانه مشکلاتی که امروزه چاپخانهها در تهیهی کاغذ و فروش دارند؛ انتشار آن را با تاخیر روبرو کرده است. جدا از اینکه سبک مطالعه کاغذی کمتر شده است، مشکلات اقتصادی نیز بر فروش کتاب دامن میزند؛ هر چند کتابهایی که بنده دارم، تخصصی و کاربردی است و اهل همان حرفه یا دانشجویان، آن را تهیه میکنند زیرا دستیارشان است اما به طور کل اوضاع سختی برای چاپ و نشر کتاب است.
زمان بعدی کارگاه آموزشی شما کجاست؟
در صفحهی مجازی اینستاگرامی مشخصات دورهها و زمان دقیق آن را قرار میدهم.
آدرس صفحه مجازی خود را می فرمایید؟
Yadoollah_ziarati_ceramic
و به رسم معمول، سخن پایانی؟
اگر فردی که در این حوزه آموزش میدهد یا کار میکند و مخالفتی با روش پرسلان پخت پایین دارد پیش از نقد خود، در ابتدا در کارگاه ما شرکت کند تا به پرسشهایش به صورت عملی پاسخ داده شود.
»گفتگو از سید عابد میر معصومی خبرگزاری خبرآنلاین استان سمنان
