عصر ایران - سوریه ، دوباره درگیر ناآرامی شده و این بار ، علویان این کشور که بعد از روی کار آمدن حکومت جولانی تحت فشار بوده اند، قیام کرده اند.
"شورای نظامی آزاد سازی سوریه" این قیام که در غرب سوریه شکل گرفته را هدابت می کند. این شورا در بیانیۀ اعلام موجودیت خود نوشته است:
"آزادسازی سراسر خاک سوریه از اشغال گروه‌های تروریستی و خارجی، سرنگونی حکومت کنونی و انحلال همه نهادهای سرکوبگر آن، دفاع از جان و مال شهروندان، بازسازی نهادهای دولتی براساس اصول ملی و مردم سالار، فراهم کردن شرایط برای بازگشت آوارگان به وطن و ساخت سوریه یکپارچه و مستقل براساس رعایت حقوق بشر و عدالت از اهداف ماست و از جامعه جهانی می خواهیم تا از خواست ملت سوریه برای رهایی از "ظلم و استبداد تزئین شده با اصطلاحات زیبا" حمایت کند.
یکی از فرماندهان ارتش سوریه در زمان حکومت بشار اسد، فرماندهی شورش علیه جولانی را بر عهده دارد. نام او "غیاث سلیمان دلا" است.
دلا از فرماندهان تیپ 42 تانک بود که بخشی از لشکر چهارم سوریه محسوب می شد،همان تیپی که پیش از انتصاب ماهر اسد به فرماندهی لشکر چهارم، تحت فرماندهی او بود.
دلا از فرماندهان نیروهای ویژه الغیث بود که به طور عمده در مناطق عملیاتی اطراف دمشق و غوطه شرقی و غربی فعالیت می کرد. عملیات متعدد او در این مناطق باعث شد که به "اسد الغوطتین" (شیر دو غوطه) معروف شود.
گفته می شود دلا به عنوان یکی از فرماندهان نزدیک به ساختار قدرت سوریه، ارتباط نزدیکی با ایران و حزب‌الله لبنان دارد.
در ۲۰ اوت ۲۰۲۰، آمریکا، غیاث سلیمان دلا را تحت عنوان مشارکت در نقض حقوق بشر در سوریه، تحریم کرد. او در آن زمان درجه سرهنگی داشت ولی برخی خبرها حاکی است در اواخر حکومت اسد، به درجه سرتیپی نائل شده بود.
علویان که به آنها نُصَیریون یا الانصاریة هم گفته می شود به یکتایی خداوند، نبوت حضرت محمد (ص) و امامت 12 امام شیعه اعتقاد دارند. آنها امام علی (ع) را به عنوان تجلی خداوند بر روی زمین می‌دانند.
نشان علوی ها
آنها به تساهل دینی باور دارند، به نماز سنتی پایبند نیستند و آن را صرفا در مراسم خاصی به صورت جمعی برپا می دارند. به جای ماه رمضان، عمدتاً در ماه محرم روزه می گیرند.
برخی انتساب ها به علوی ها مانند ازدواح با محارم نیز غیر واقعی است.
از آنجا که علوی ها در طول تاریخ تحت ستم بوده اند، تقیه و رازداری در وجودشان نهادینه شده و همین امر به رازآلود بودن این گروه مذهبی انجامیده است؛ از این رو همواره مورد سوء ظن فرق مختلف اسلامی بوده اند و چیزهای زیادی به آنها منتسب شده که غیر واقعی است مانند حلال بودن ازدواج با محار!
مراجع تقلید شیعه، علویان را شیعه اثنی عشری می دانند.
ترکیه و سوریه محل اصلی زندگی علوی هاست. برخی برآوردها حاکی از ان است که 10 الی 15 میلیون علوی در ترکیه زندگی می کنند. حدود 2 میلیون علوی هم مقیم سوریه اند. البته در لبنان و عراق و حتی اروپا (عمدتاً آلمان، فرانسه، اتریش، هلند و سوئد) نیز تعدادی علوی زندگی می کنند که تعدادشان "چند صد هزار" نفر تخمین زده می شود.
علویان اروپا عمدتاً در یک دهه و نیم اخیر که سوریه درگیر جنگ داخلی شده است، به آنجا رفته اند.
مناطق علوی نشین به رنگ سبز نشان داده شده اند
10 الی 15 درصد جمعیت سوریه را علوی ها تشکیل می دهند. سکونتگاه اصلی علوی‌ها در غرب سوریه است. علوی ها عمدتا در سواحل مدیترانه ای سوریه زندگی می کنند و از این رو، مناطق تحت کنترل آنها، اهمیت استراتژیک دارد.
لاذقیه و طرطوس، محل اصلی زندگی علوی هاست هر چند در حمص و حماه و دمشق نیز علویان زیادی زندگی می کنند.
پس از شکست امپراتوری عثمانی در جنگ جهانی اول، سوریه و از جمله مناطق مسکونی علویان تحت قیمومیت فرانسه قرار گرفت.
در سال ۱۹۲۲میلادی سرزمین‌های علوی نشین سوریه، «دولت علویان» نام گرفت و ژنرال بیوت به عنوان حاکم آن منصوب شد. از آن پس محاکم قضایی مستقل تأسیس شد که بر اساس مذهب جعفری با اندکی تفاوت حکم صادر می کردند.
پرچم دولت علویان تحت قیمومیت فرانسه
در سال ۱۹۲۵ استقلال علویان شکل جدی تری به خود گرفت و دولت فرانسه فرمان استقلال کامل دولت علویان را صادر کرد. دولت مستقل علویان تا ۱۹۳۶ ادامه داشت. در این مدت تحولات مهمی در ساختارهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جامعه علویان به وجود آمد و آن جامعه منزوی به جامعهای پویا که در عرصه‌های مختلف به ویژه سیاسی به عنوان یکی از بازیگران عرصه قدرت در منطقه به شمار میآمد تبدیل شد. دولت علویان در سال ۱۹۳۶ به دلیل اعتراضات ملی‌گرایان سوریه و احزاب مخالف استقلال دولت علویان، از سوی فرانسه منحل و سرزمین علویان به سوریه ملحق شد.
علوی ها در دوران حکومت حافظ و بشار اسد، بار دیگر قدرت گرفتند چرا که خاندان اسد علوی بود.
بعد از روی کار آمدن محمد الجولانی، هر چند در ابتدا اعلام شد که حکومت جدید رفتاری بدون تبعض با همه گروه های سوری خواهد داشت ولی خیلی زود، تبعیض ها و فشارها علیه علویان آغاز شد و حتی به عبادتگاه های آنان نیز تعرض کردند. از این رو، علوی ها ابتدا با تجمعات مسالمت آمیز خواسته های خود را مطرح کردند و بعد از این که به جواب نرسیدند، مقابل نیروهای دولتی دست به اسلجه بردند.
در یکی از حملات به اماکن مقدسه علوی ها، عناصر جولانی ، مرقد عبدالله الحسین بن حمدان الخصیبی مرجع اول علوی‌های جهان را آتش زدند،5 خادم آن را کشتند و از این جنایت خود، فیلم منتشر کردند!
این که قیام آنها به چه نتیجه ای خواهد رسید بستگی به تحولات پیش رو دارد ولی 3 سناریوی کلی قابل تصور است:
1 - شکست: احتمال این که اقلیت علوی نتواند در برابر نیروهای دولتی مقاومت کند و شکست بخورد، منتفی نیست. در چنین وجهی، سرکوب شدید و خونین در مناطق علوی نشین دور از تصور نیست و بعد از آن، علوی ها مجدداً به دوران عزلت تاریخی بر می گردند.
2 - پیروزی: علوی ها امیدوارند بقیه مردم سوریه نیز علیه جولانی قیام کنند و به ویژه کردها در آن سوی سوریه، از این قیام حمایت کنند تا دمشق از دست جولانی خارج شود. این گزاره هر چند غیر ممکن نیست ولی تحقق آن در شرایط کنونی بسیار سخت و بعید است.
3 - خودمختاری: احتمال سوم این است که غرب سوریه که محل زندگی علوی هاست، از کنترل حکومت مرکزی خارج شود و علوی ها به نوعی خودمختاری در این منطقه برسند. در این حالت، همیشه می توان منتظر جنگ دمشق علیه حکومت خودمختار علوی ها بود و همه چیز به توان نظامی، اقتصادی و یارگیری ها طرفین بستگی خواهد داشت.
البته این را از نظر نباید دور داشت که تجزیه سوریه به 5 منطقه (تحت کنترل جولانی، تحت کنترل کردها، تحت کنترل علوی ها ، تحت کنترل ترکیه و تحت کنترل اسرائیل) می تواند یکی از سناریوها باشد. در چنان فرضی، خطر راهبردی و دراز مدت سوریه به عنوان کشوری بزرگ و اسلامی، برای اسرائیل منتفی خواهد شد و مناطق اشغالی سوریه توسط اسرائیل نیز برای همیشه در اختیار اسرائیل خواهد ماند.
