به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده تهران نوشت:
سقوط دولت بشار اسد در سوریه اگرچه ضربه‌ای قابل ملاحظه به منافع روسیه در این کشور محسوب می‌شد، اما به معنای پایان سیاست‌های خاورمیانه‌ای مسکو نیست. تحولات اخیر نشان می‌دهد که روسیه، با اتخاذ رویکردی واقع‌گرایانه، در حال تلاش برای سازگاری با شرایط جدید و حفظ منافع خود در سوریه و منطقه است.
غرب آسیا پس از چین، دومین منطقه مهم اقتصادی برای روسیه به شمار می‌رود. ترکیه، امارات متحده عربی، مصر و ایران به عنوان شرکای تجاری کلیدی برای مسکو مطرح هستند و پروژه‌های بزرگ روسیه مانند هاب گاز (در ترکیه یا ایران)، مسیرهای لجستیکی جدید (کریدور شمال-جنوب به اقیانوس هند) و ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در ایران، ترکیه و مصر، گواه این اهمیت اقتصادی هستند. علاوه بر این، روسیه به دنبال ایفای نقش سیاسی مهمی در غرب آسیا است و تلاش دارد تا به عنوان یک قدرت تاثیرگذار در منطقه مطرح شود.
در این بین از دست دادن سوریه به عنوان متحدی استراتژیک، برنامه‌های روسیه در منطقه را با چالش مواجه کرد. پایگاه‌های هوایی حمیمیم و طرطوس نقش حیاتی در لجستیک روسیه در سراسر خاورمیانه و آفریقا ایفا می‌کردند. همچنین، حضور نظامی روسیه و حمایت از دولت اسد، به افزایش اعتبار و نفوذ مسکو در منطقه کمک کرده بود و سوریه به عنوان یک ابزار چانه‌زنی با ایالات متحده به شمار می‌رفت. حتی در بحبوحه جنگ اوکراین، حضور روسیه در سوریه اهرم‌های فشار قابل توجهی به مسکو در روابط با ترکیه و اسرائیل داده بود.
با وجود چالش‌های پیش‌رو، روسیه نشان داده است که در تطبیق با شرایط جدید، از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است. حفظ دو پایگاه نظامی در سوریه به اولویت اصلی روسیه تبدیل شده و مسکو در همین راستا، ارتباطاتی با رهبران جدید سوریه برقرار کرده و به دنبال کسب تضمین‌های امنیتی است. رویکرد روسیه در قبال تحولات سوریه، مبتنی بر درک واقع‌گرایانه از روابط بین‌الملل است؛ یعنی، پذیرش این حقیقت که قدرت واقعی در سوریه اکنون در دست هیئت تحریر الشام است و بنابراین، تعامل با این گروه برای حفظ منافع روسیه ضروری است.
چنانکه بلافاصله پس از سقوط دمشق، رسانه‌های دولتی روسیه از به‌کارگیری اصطلاحات تند و تحقیرآمیز برای هیئت تحریر الشام خودداری کرده و از عبارت محترمانه‌تر "مخالفان مسلح سوریه" استفاده کردند. همچنین، پرچم دولت قدیم از سفارت سوریه در مسکو حذف و با پرچم جدید مخالفان جایگزین شد. این اقدامات، نشان‌دهنده آمادگی روسیه برای تعامل با دولت جدید است.
در حال حاضر بخت روسیه برای باقی ماندن در سوریه، تا حد زیادی به میزان تغییرات هیئت تحریر الشام از یک گروه نزدیک به القاعده به یک نیروی عمل‌گرا و آماده برای سازش بستگی دارد. از سوی دیگر، هیئت تحریر الشام نیز به حمایت روسیه نیازمند است. زیرا مسکو می‌تواند به این گروه کمک کند تا به رسمیت شناخته شود و روابط خود را با سایر کشورها گسترش دهد. علاوه بر این، تعامل با روسیه می‌تواند به هیئت تحریر الشام در کسب استقلال از ترکیه کمک کند.
همچنین هیئت تحریر الشام به دنبال کنترل کامل بر تمام خاک سوریه است و در این راستا، با چالش‌های ناشی از حضور ایالات متحده و حمایت این کشور از کردها و ساختارهای قبیله‌ای در شمال و شرق سوریه مواجه است. روسیه می‌تواند در این زمینه نقش تعادل‌دهنده‌ای در برابر نفوذ آمریکایی ایفا کند و به هیئت تحریر الشام در تحقق اهدافش کمک کند.
در مجموع تحولات اخیر در سوریه نشان می‌دهد که روسیه با اتخاذ رویکردی واقع‌گرایانه و انعطاف‌پذیر، در حال تلاش برای حفظ منافع خود در این کشور و منطقه است. تعامل با هیئت تحریر الشام به عنوان نیروی حاکم جدید، می‌تواند به روسیه در حفظ پایگاه‌های نظامی خود، ایفای نقش موثر در موازنه قدرت منطقه‌ای و تسهیل دسترسی به منابع و فرصت‌های اقتصادی کمک کند. با این حال، موفقیت این رویکرد، تا حد زیادی به میزان تغییرات هیئت تحریر الشام و تمایل این گروه به همکاری با روسیه بستگی دارد. همچنین نباید از نقش بازیگران خارجی به خصوص حامیان هیئت تحریر الشام غافل شد. زیرا میزان علاقه آنها به حضور یا عدم حضور روسیه در سوریه می تواند عاملی تعیین کننده باشد.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.
