خبرگزاری مهر، گروه اقتصادی- فاطمه امیراحمدی: بخشی از فعالان حوزه کشاورزی از جمله گلخانه‌داران نسبت به تأمین سوخت خود گلایه مند هستند. گرانی سوخت، قطعی گاز و برق، نبود سوخت جایگزین و… از مسائلی است که فعالان این صنف را درگیر خود کرده است.
الهام فتاحی‌فر، مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی در خصوص تأمین گاز گلخانه‌ها با تعرفه پایین در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: مصوبه‌ای آبان ماه امسال از سوی هیئت وزیران صادر شد که در راستای آئین نامه اجرایی تبصره ۸ قانون بودجه بود. این آئین نامه از سوی مجلس شورای اسلامی مصوب شده و باید از سوی هیئت دولت تصویب و ابلاغ می‌شد. در یک بند از این مصوبه آمده بود، تعرفه گازبهای واحدهای گلخانه‌ای مطابق ۵ درصد بالاترین تعرفه گاز ۶ ماهه گذشته در کشور باید تعیین شود.
وی افزود: در واقع هر بخش یا فعالیتی که بالاترین تعرفه گاز بها را دارد باید ۵ درصد آن برای تعیین تعرفه گاز واحدهای گلخانه‌ای لحاظ شود.
وی تصریح کرد: هنگامی که این مصوبه ابلاغ شد درصد افزایشی که نسبت به وضعیت فعلی، واحدهای گلخانه‌ای باید پرداخت می‌کردند، جهشی حدود ۷ تا ۸ برابری داشت.
این مسئول دولتی با بیان اینکه این امر گلخانه داران را تا حدودی دچار نگرانی کرده بود، گفت: موضوع آذر ماه از طریق خود گلخانه داران با اشاره به پیامک‌هایی که از طریق شرکت گاز منطقه‌ای برای آنها ارسال شده بود به وزارت جهاد کشاورزی منعکس شد. وزارتخانه به این موضوع ورود کرد و پیگیر مسئله شد تا بتواند مبنای محاسباتی و همین طور میزان افزایش را تعدیل کند.
وی ادامه داد: در همان مقطع زمانی بر اساس هماهنگی‌های انجام شده جلسات مشترکی با سازمان برنامه و بودجه، وزارت نفت و شرکت ملی گاز برگزار شد. با حضور نمایندگان این نهادها توافق شد، وزارت جهاد کشاورزی برای تعدیل بند ۴ ماده ۱۰ مصوبه آبان ماه پیش‌نویس اصلاحیه را آماده و ارسال کند.
وی اظهار کرد: به هر حال از یک سو باید تکلیفی که مجلس شورای اسلامی طبق قانون بودجه برای دولت تعیین کرده بود، اجرایی می‌شد و نمی‌توانستیم درخواست لغو آن را داشته باشیم. از سوی دیگر به دنبال حل مشکل گلخانه داران و بهره برداران هم بودیم. به این ترتیب، با شیب ملایم‌تری و با فرصتی که به بهره‌برداران داده شد هزینه گاز بها افزایش می‌یابد.
فتاحی فر با اشاره به مصوبه دوم بیان کرد: بهمن ماه، مصوبه دوم در هیئت دولت ابلاغ شد که بر اساس این مصوبه جدید، تعرفه هر متر مکعب گاز که با مصوبه قبلی حدود ۵۷۰ تومان می‌شد، به حدود ۱۷۵ تومان تقلیل یافت. همچنین ۵ درصد بالاترین نرخ تعرفه هم که در مصوبه اول آمده بود به ۳ درصد کاهش یافته و قرار شد طی سال‌های آینده هر ساله ۰.۵ درصد به این عدد افزوده شده تا سقف ۵ درصد پر شود.
مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه بالاترین نرخ تعرفه گاز هم نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بود، اضافه کرد: این تعرفه برای تعیین درصد گاز بها گلخانه داران در نظر گرفته شد که آنها بود؛ اما در ادامه تاکید شد گلخانه داران، انجمن‌ها، تشکل‌ها، سازمان‌های جهاد کشاورزی در استانها در بحث بهینه سازی مصرف انرژی و همین طور تمهیداتی که برای تعویض سیستم‌های گرمایشی نیاز است در دستور کار آنها قرار گیرد.
وی یادآور شد: اما نرخ تعرفه‌های حامل‌های انرژی در تمام بخش‌ها به مرور به سمت واقعی‌شدن خواهد رفت و باید این آمادگی را بهره برداران داشته باشند که به سوی بهینه سازی مصرف انرژی حرکت کنند.
آمار گلخانه‌های هیدروپونیک در کشور چقدر است؟
مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی درباره آمار گلخانه‌های سنتی و هیدروپونیک اظهار کرد: در بحث کشت‌های هیدروپونیک به لحاظ سطح، بیشتر محصولات زینتی مثل انواع گل و گیاه، تولید نشا و نیز بخشی از محصولات سبزی و صیفی‌جات کشت می‌شود. بر اساس آخرین آمارها از مجموع ۱۹ هزار هکتار گلخانه که در حال تولید و فعالیت هستند حدود ۲ هزار هکتار سطح گلخانه‌های هیدروپونیک است. همچنین یک سطحی از گلخانه‌ها هم در حال احداث و ساخت هستند که ممکن است در برخی آمارها اعلام شود سطح گلخانه‌های کشور بین ۲۷ تا ۲۸ هزار هکتار است.
وی با اشاره به هزینه بر بودن احداث گلخانه‌های هیدروپونیک، عنوان کرد: با توجه به شرایطی که این نوع گلخانه‌ها دارند سرمایه گذاری بیشتری می‌طلبد. توسعه گلخانه‌های هیدروپونیک جز سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی متناسب با نوع محصول یا شرایطی که در استان‌هایی به لحاظ سرمایه گذاری وجود دارد بوده چرا که عملکرد در واحد سطح را افزایش داده و محصولات را به لحاظ کمی و کیفی ارتقا می‌بخشد.
مصرف انرژی و کشت‌های خاکی و آبی
این مسئول دولتی درباره مصرف انرژی در گلخانه‌های سنتی و هیدروپونیک گفت: مصرف انرژی در گلخانه‌ها باید از چند بعد بررسی شود. اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین این دو نوع گلخانه در مصرف انرژی داشته باشیم باید تمام آیتم‌های موجود در گلخانه را به غیر از انرژی مثل نوع سازه، پوشش، تجهیزات مورد استفاده، نحوه مدیریت و… مد نظر قرار دهیم. تمام این فاکتورها در بحث بهینه سازی مصرف سوخت تأثیر دارد. در نتیجه فقط با نوع کشت نمی‌توان در این خصوص اظهارنظری کرد.
استفاده از فناوری‌های نوین در تأمین سوخت
فتاحی فر درباره موضوع زمین گرمایی در تأمین انرژی مورد نیاز گلخانه‌ها، عنوان کرد: این سیستم اصطلاحاً ژئو ترمال یا زمین گرمایی نامیده می‌شود که در واقع از انرژی زمین برای تأمین سرمایش یا گرمایش واحد گلخانه بهره‌گیری می‌شود. تقریباً از ۳ تا ۴ سال پیش این موضوع مورد توجه قرار گرفته و نسبت به آن شناخت بیشتر به وجود آمده است.
وی با بیان اینکه این نوع گلخانه هنوز به سطح قابل توجهی نرسیده است، ادامه داد: این سیستم به لحاظ اجرایی یک سری محدودیت‌های فنی دارد. پیاده سازی آن در یک مکان، نیاز دارد تا عمق ۴ متر حداقل گودبرداری شده یا به صورت کانال حفر شود. جاهایی مثل مناطق شمالی کشور یا جاهایی که زه‌آب دارند قطعاً امکان پذیر نیست.
وی افزود: زمین گرمایی باید برای یک سری مناطق مستعد پیاده شود؛ ضمن اینکه به لحاظ سرمایه گذاری هم نسبت به گلخانه معمولی هزینه‌ها را افزایش می‌دهد. به عنوان نمونه، اگر مثلاً هزینه احداث گلخانه در یک هکتار ۲۰ میلیارد تومان است با پیاده سازی این سیستم به ۲۵ میلیارد تومان می‌رسد. به این ترتیب، سرمایه گذاری اولیه آن هم افزایش می‌یابد.
مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی ادامه داد: بر اساس بازدیدهایی که داشتیم مساحت گلخانه‌هایی با سیستم زمین گرمایی به حدود شاید ۱۰ هکتار برسد. این مسئله جز موضوعاتی است که ما در استفاده و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به دنبالش هستیم؛ اینکه علاوه بر توسعه انرژی خورشیدی، زمین گرمایی را هم توسعه دهیم.
وی گفت: این سیستم در تأثیر کاهش مصرف انرژی رضایت‌مندی گلخانه داران را نیز تأمین کرده است.
آمار تولید محصولات گلخانه‌ای
مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی درباره آمار تولید محصولات گلخانه‌ای در سال ۱۴۰۳، گفت: پیش بینی شده تا پایان سال جاری کل محصولات گلخانه‌ای و قارچ خوراکی کشور به حدود ۳.۷ میلیون تن برسد. برآوردی که تا پایان بهمن ماه داشتیم حدود ۳ میلیون تن بود. آمار قطعی بعد از تکمیل اطلاعات سامانه پهنه‌بندی وزارت جهاد کشاورزی توسط استانها، جمع بندی و اعلام می‌شود.
وی درباره میزان تولید سال گذشته، افزود: این عدد سال گذشته تقریباً ۳.۵ میلیون تن بود.
۵۱۰ هزار تن محصولات گلخانه‌ای صادر شد
فتاحی فر درباره صادرات محصولات گلخانه‌ای عنوان کرد: سال گذشته بیش از ۷۰۰ هزار تن محصولات گلخانه‌ای صادر شد که ارزش دلاری آن حدود ۳۱۷ میلیون دلار بود. در سال ۱۴۰۳ بر اساس آخرین آمار گمرک که مربوط به ۱۰ ماهه سال است حدود ۵۱۰ هزار تن محصول گلخانه‌ای به ارزش ۲۹۰ میلیون دلار از کشور صادرات شده است.
وی افزود: آمار دو ماه پایانی سال در این عدد لحاظ نشده اما چون محصولات گلخانه‌ای ایران معمولاً در ۶ ماهه دوم عرضه و صادراتش افزایش می‌یابد پیش بینی می‌شود رقم صادراتی به رقم سال گذشته برسد.
عمده محصولات کشت شده در گلخانه‌های ایران
مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی در پاسخ به این پرسش که بیشترین محصولاتی که در گلخانه‌های کشور کشت می‌شود، چیست، گفت: حدود ۸۰ درصد سطح گلخانه‌های کشور به محصولات سبزی و صیفی اختصاص یافته و ۲۰ درصد گل و گیاهان زینتی هستند. از ۸۰ درصد محصولات سبزی و صیفی، ۴ محصول عمده خیار، گوجه فرنگی، فلفل دلمه‌ای و بادمجان بوده و باقی محصولات هم نشا و بعضی از گیاهان دارویی مثل آلوورا، میوه‌هایی چون توت فرنگی، پاپایا، آناناس، بلوبری و… است.
تکلیف برنامه هفتم توسعه درباره محصولات گلخانه‌ای
فتاحی‌فر با اشاره به برنامه هفتم توسعه عنوان کرد: تکلیف قانونی داریم میزان محصولات گلخانه‌ای تا پایان برنامه به حدود ۱۰ میلیون تن برسد. بر همین اساس هر سال میزان یا پیش بینی تولیدی که می‌تواند اتفاق بیفتد به تفکیک استانها برنامه‌ریزی شده است.
این مسئول دولتی با اشاره به کمبود آب در کشور ادامه داد: با توجه به کمبود آب و ناترازی انرژی و نیز تحریم‌ها که شرایط تأمین برخی از مواد اولیه و نهاده‌های تولید را دشوار کرده است رسیدن به عدد ۱۰ میلیون تن را بسیار دشوار کرده شاید عددی حدود ۵.۵ میلیون تن قابل دسترس‌تر باشد.
وی ادامه داد: رسیدن به این عدد تا پایان سال ۱۴۰۷ چون تکلیف قانونی وزارت جهاد کشاورزی است برنامه‌ریزی‌ها انجام شده و الزامات و اعتبارات مورد نیاز به تفکیک پروژه‌های اجرایی، پیش بینی شده است. عملیاتی شدن این امر مستلزم تخصیص اعتبارات مورد نیاز برای وزارتخانه بوده تا بر اساس تخصیص آن به استانها موضوع پیگیری شود.
۴ استان پیش‌رو در تولیدات گلخانه‌ای
فتاحی‌فر درباره استان‌های پیشتاز در تولید محصولات گلخانه‌ای بیان کرد: استان‌های پیش‌رو تهران، اصفهان، یزد، جنوب کرمان هستند که بیشترین سطح کشت محصولات گلخانه‌ای و همین طور بهره‌برداران گلخانه‌ای را به خود اختصاص داده‌اند. سایر استانها هم فراخور محصولاتی که در دستور کار دارند در حال توسعه در کشت محصولاتی مثل گل و گیاه زینتی و نیز صیفی‌جات هستند.
وی اظهار کرد: برنامه ما این بود که در توسعه آتی گلخانه‌ها با توجه به همین شرایط و محدودیت‌هایی که از نظر اقلیمی و انرژی در کشور ایجاد شده بازنگری مجددی داشته و رویکردهای توسعه‌ای جدید تدوین شود. این کار با مطالعات و بررسی‌های جدید زیرساخت‌ها در حال انجام است تا بر اساس توانمندی‌های موجود سیاست گذاری شود. به این ترتیب فقط در مناطقی که مستعد احداث گلخانه هستند این امر توسعه پیدا کند.
وی افزود: در سایر استانها هم وضعیت موجود گلخانه‌ها حفظ شده و به لحاظ کمی و کیفی به دنبال بهبود محصولات باشیم.
مدیرکل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: از سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ که توسعه گلخانه‌ها به طور جدی تر دنبال می‌شود احداث گلخانه برای تمام استانها جز برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است.
