تینا مزدکی_با آب‌های فیروزه‌ای، سبز و آبی خیره‌کننده، جای تعجب نیست که دریاچه سالدا در ترکیه به عنوان مالدیو ترکیه شناخته شود. این دریاچه علاوه بر زیبایی فوق‌العاده و محیط آرام، دارای تنوع زیستی غنی بوده و به عنوان یکی از جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده جنوب‌غربی ترکیه معرفی شده است. اما دانشمندان معتقدند که این دریاچه چیزی فراتر از یک مقصد گردشگری جذاب است؛ آنها بر این باورند که سالدا تنها نقطه‌ای در زمین است که مشابه دهانه جزرو در مریخ محسوب می‌شود.
این ویژگی خاص باعث شده تا دریاچه سالدا توجه دانشمندان فضایی را در زمانی که بشر بیش از پیش به سیاره سرخ به عنوان مقصدی برای مأموریت‌های سرنشین‌دار می‌اندیشد، به خود جلب کند. همچنین، این اهمیت علمی به افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی پیرامون این گنجینه شکننده که در معرض تهدیدهایی مانند آلودگی و کاهش سطح آب قرار دارد، کمک کرده است.
شباهت‌های حیرت‌انگیز به مریخ
بریونی هورگان، استاد دانشگاه پردو در دپارتمان علوم زمین، جو و سیارات، در سال ۲۰۱۹ همراه با تیم کاوشگر «پشتکار» ناسا به ترکیه سفر کرد تا این دریاچه اسرارآمیز را مطالعه کند. او می‌گوید که سالدا به طرز شگفت‌انگیزی به مریخ شباهت دارد و ایستادن در کنار آن احساس حضور در دهانه جزرو روی مریخ را تداعی می‌کند.
در کاوش‌های فضایی، «آنالوگ سیاره‌ای» به مکانی روی زمین گفته می‌شود که از نظر شرایط محیطی با سطح یک سیاره یا قمر دیگر مشابهت دارد. هورگان توضیح می‌دهد که یافتن آنالوگی برای مریخ بسیار دشوار است، زیرا ترکیب این سیاره حاوی مقادیر بالایی از آهن و منیزیم است. اما حوضه دریاچه سالدا از ترکیبی برخوردار است که زمانی در بستر یک اقیانوس شکل گرفته و سپس با حرکت پوسته زمین به سطح آمده است. این فرایند، محیطی مشابه مریخ را در این منطقه ایجاد کرده است.
سرنخ‌هایی از تاریخ زمین و حیات اولیه
نرگل بالجی، استاد زمین‌شناسی در دانشگاه فنی استانبول و یکی از اعضای تیم مطالعاتی ناسا در سالدا، می‌گوید که این دریاچه نه تنها به درک بهتر مریخ کمک می‌کند، بلکه اطلاعات ارزشمندی درباره تاریخ سیاره ما نیز ارائه می‌دهد. به گفته او، میکروارگانیسم‌های موجود در آب، ساختارهای میکروبی قدیمی را شکل داده‌اند که قدمت آنها به بیش از دو میلیون سال می‌رسد. کاهش سطح آب دریاچه باعث شده برخی از این ساختارهای کربناته که شبیه گل‌کلم هستند، آشکار شوند.
به گفته بالجی سالدا اطلاعات زیادی در خود دارد که می‌تواند به درک چگونگی آغاز و تکامل حیات در ۳.۵ میلیارد سال پیش کمک کند.
لزوم محافظت بیشتر از دریاچه
سال گذشته، کمیسیون بین‌المللی ژئومیراث (IUGS) دریاچه سالدا را در فهرست ۱۰۰ سایت زمین‌شناسی برتر جهان قرار داد. بالجی از جمله محققانی بود که مدارک لازم برای این ثبت را ارائه کرد و می‌گوید:« ما پرونده‌ای تهیه کردیم که نشان می‌دهد سالدا اطلاعات مهمی درباره مریخ و زمین اولیه در خود دارد و اگر این اطلاعات از بین بروند، درک آنها دشوار خواهد شد.»
در سال‌های اخیر، فعالان محیط‌زیست و حقوقدانان خواستار افزایش تدابیر حفاظتی برای این دریاچه شده‌اند. با وجود این که سالدا به عنوان منطقه حفاظت‌شده شناخته شده است، برخی کارشناسان از مشکلات اجرایی گلایه دارند. دکتر ارول کسچی، استاد بازنشسته و مشاور علمی انجمن حفاظت از طبیعت ترکیه، می‌گوید:«علیرغم اینکه دریاچه سالدا دارای چندین سطح حفاظتی است، همچنان مشکلات جدی مانند آلودگی بیش از حد و ساخت‌وسازهای مخرب وجود دارد که باعث تهدید اکوسیستم آن شده است.»
گنجینه‌ای برای علاقه‌مندان به طبیعت
سالدا میزبان ۳۰۱ گونه گیاهی، از جمله دو گونه بومی، و سه گونه ماهی بومی است. همچنین، بیش از ۳۰ گونه پرنده آبزی و حیواناتی مانند گراز وحشی و روباه در این منطقه زندگی می‌کنند. همین ویژگی‌ها باعث شده این دریاچه به یکی از بهترین مقاصد ترکیه برای عکاسی طبیعت و پیاده‌روی تبدیل شود.
حسن گلدای، یک راهنمای گردشگری در غرب ترکیه در این باره گفت::«بهترین زمان برای بازدید از سالدا بهار و اوایل تابستان است، زیرا در این زمان ترکیب رنگ‌های سبز درختان، شن‌های سفید و آب‌های فیروزه‌ای بیشترین جلوه را دارد.»
البته سالدا در هر فصلی زیبا است. در زمستان، مسیر منتهی به مرکز اسکی سالدا چشم‌انداز بی‌نظیری را ارائه می‌دهد که بسیاری تصور می‌کنند تصاویر آن ویرایش‌شده است. همچنین، اگر در ماه‌های تیر و مرداد به این منطقه سفر کنید، می‌توانید از مزارع اسطوخودوس در جنوب غربی دریاچه دیدن کنید و صابون و عطرهای معطر به عنوان سوغاتی تهیه کنید.
چگونه به دریاچه سالدا برویم؟
سالدا در استان بوردور و در نزدیکی مرزهای دنیزلی قرار دارد که یکی دیگر از جاذبه‌های ترکیه، یعنی پاموکاله، در آن واقع شده است. این منطقه به دریاچه ترکیه معروف است.
به گفته گلدای همچنین بازدیدکنندگان از شهرهای باستانی کیبیرا و ساگالاسوس که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند، نیز دیدن کنند. کیبیرا قدمتی مربوط به عصر آهن دارد و در مسیر مهم تجاری قرار داشته است. ساگالاسوس نیز با قدمتی ۱۲ هزار ساله، یکی از سالم‌ترین محوطه‌های باستانی ترکیه است که به دلیل موقعیت دورافتاده‌اش از غارت در امان مانده است.
برای دسترسی به سالدا، بسیاری از گردشگران خودرو اجاره می‌کنند تا از مناظر زیبای منطقه لذت ببرند. مسیر از آنتالیا به سالدا حدود ۲.۵ ساعت زمان می‌برد و برخی تورهای گردشگری نیز بازدید از دریاچه را در برنامه‌های خود دارند.
منبع: cnn
۲۲۷۳۲۳
