نگار علی- دانشمندان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل، یک سامانه جدید سه‌گانه در کمربند کویپر کشف کرده‌اند که می‌تواند نظریه‌های شکل‌گیری اجرام این منطقه را تغییر دهد. این سامانه که قبلاً به عنوان یک سیستم دوتایی شناخته می‌شد، دارای یک عضو سوم پنهان است که تنها از طریق اثرات گرانشی آن بر مدار دیگر اجرام قابل شناسایی بوده است.
اگر این کشف تأیید شود، نشان می‌دهد که بسیاری از اجرام کمربند کویپر نه از طریق برخورد، بلکه از طریق فروپاشی گرانشی مشابه ستارگان شکل گرفته‌اند. این یافته از نظریه "ناپایداری جریانی" حمایت می‌کند که بر اساس آن، اجرام این منطقه مستقیماً از ابرهای گازی و غبار اطراف خورشید اولیه تشکیل شده‌اند. این کشف همچنین احتمال وجود سامانه‌های سه‌گانه بیشتری را در این منطقه تقویت می‌کند.
کشف سامانه سه‌گانه‌ای نادر در کمربند کویپر: اثباتی بر فروپاشی گرانشی؟
منظومه شمسی همچنان دانشمندان را شگفت‌زده می‌کند، و حالا کشف یک سامانه سه‌گانه جدید در کمربند کویپر، سؤالاتی مهم درباره نحوه شکل‌گیری این اجرام دوردست مطرح کرده است. پژوهشگران با استفاده از داده‌های تلسکوپ فضایی هابل و رصدخانه W. M. Keck در هاوایی، دریافتند که سامانه‌ای که پیش‌تر به عنوان یک سیستم دوتایی شناخته می‌شد، در واقع ممکن است دارای یک عضو سوم پنهان باشد که تنها از طریق تأثیرات گرانشی آن قابل تشخیص است.
یک سامانه نادر در مرزهای منظومه شمسی
این سامانه که با نام Altjira ۱۴۸۷۸۰ شناخته می‌شود، تنها دومین سامانه سه‌گانه تأییدشده در کمربند کویپر است. اگر مطالعات بیشتر این یافته را تأیید کنند، احتمالاً بسیاری از اجرام این منطقه نه بر اثر برخوردهای کیهانی، بلکه از طریق فروپاشی گرانشی مشابه فرآیند تشکیل ستارگان، شکل گرفته‌اند.
مایا نلسن، نویسنده اصلی این مطالعه، توضیح می‌دهد:
"منظومه شمسی مملو از سامانه‌های سه‌گانه است، از جمله ستارگان آلفا قنطورس که نزدیک‌ترین سامانه ستاره‌ای به زمین است. حالا به نظر می‌رسد که کمربند کویپر نیز از این قاعده مستثنی نیست."
کمربند کویپر: بقایای باستانی منظومه شمسی
کمربند کویپر که در سال ۱۹۹۲ کشف شد، منطقه‌ای فراتر از مدار نپتون است که شامل هزاران جرم یخی باقی‌مانده از دوران اولیه منظومه شمسی است. تاکنون بیش از ۳,۰۰۰ جرم در این ناحیه شناسایی شده‌اند، اما دانشمندان تخمین می‌زنند که تعداد آن‌ها می‌تواند به صدها هزار برسد.
مشاهدات هابل نشان می‌دهد که دو جرم در سامانه Altjira حدود ۷۶۰۰ کیلومتر از یکدیگر فاصله دارند، اما داده‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که جرم داخلی احتمالاً شامل دو شیء نزدیک به هم است که از این فاصله قابل تشخیص نیستند.
دکتر دارین راگوزین، از دانشگاه بریگام یانگ، می‌گوید:«ما ۱۷ سال داده‌های رصدی را بررسی کردیم و دیدیم که مدار جسم بیرونی به تدریج تغییر می‌کند. این نشان می‌دهد که جرم داخلی یا بسیار کشیده است، یا اینکه در واقع شامل دو جرم نزدیک به هم است.»
آیا کمربند کویپر مملو از سامانه‌های سه‌گانه است؟
در حال حاضر، حدود ۴۰ سامانه دوتایی در کمربند کویپر شناسایی شده‌اند. اکنون با شناسایی دو سامانه سه‌گانه، دانشمندان گمان می‌کنند که این نوع از سیستم‌ها در این ناحیه متداول‌تر از آن چیزی باشند که پیش‌تر تصور می‌شد.
تنها اجرام کمربند کویپر که تاکنون از نزدیک بررسی شده‌اند، پلوتو و جرم آروکوث هستند که توسط فضاپیمای نیوهورایزنز ناسا در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ مطالعه شدند. آروکوث، شامل دو جرم است که به یکدیگر چسبیده‌اند. دانشمندان معتقدند که Altjira نیز ممکن است عضوی از همین خانواده باشد، اما اندازه‌ای ۱۰ برابر بزرگ‌تر دارد.
آینده مطالعات سامانه Altjira
اگرچه هیچ مأموریتی برای مطالعه مستقیم این جرم برنامه‌ریزی نشده است، اما Altjira وارد یک دوره گرفتگی شده است که در آن جرم بیرونی از مقابل جسم مرکزی عبور می‌کند. این پدیده که برای یک دهه ادامه خواهد داشت، فرصتی عالی برای دانشمندان فراهم می‌کند تا اطلاعات بیشتری درباره ساختار و ماهیت این سامانه به دست آورند.
همچنین، تلسکوپ فضایی جیمز وب در فاز سوم رصدهای خود این سامانه را بررسی خواهد کرد تا مشخص شود آیا اجزای آن دارای ویژگی‌های طیفی مشابهی هستند یا خیر.
این مطالعه که در ژورنال علوم سیاره‌ای منتشر شده است، گامی مهم در درک فرآیندهای شکل‌گیری اجرام دوردست منظومه شمسی به شمار می‌رود و می‌تواند نگاه ما به نحوه تکامل این بخش از کیهان را تغییر دهد.
منبع: scitechdaily
۲۲۷۲۲۷
