یکی از نکات برجسته این نامه، اشاره تالکین به الهام‌گیری از یک مجسمه سنگی در کلیسای جامع برمن آلمان برای خلق شخصیت گندالف است. تالکین در سال ۱۹۱۱، زمانی که دانشجوی دانشگاه آکسفورد بود، از آلمان بازدید کرد
و این مجسمه، که تصویری از یک فرد پیر با چهره‌ای خشن و عصا به دست بود، تاثیر عمیقی بر او گذاشت. علاوه بر این، تالکین در این نامه توضیح می‌دهد که مناظر طبیعی سرزمین میانه، به‌ویژه بلندی‌های شایر، از خاطرات دوران کودکی او در روستاهای اطراف بیرمنگام الهام گرفته شده‌اند. او در این نامه می‌نویسد که «بلندی‌های شایر چیزی نیست جز تپه‌های ساوتهمپتون که در روزهای کودکی‌ام در آنها پرسه می‌زدم.» تالکین همچنین در این نامه به مفهوم شرارت و امید در داستان‌هایش می‌پردازد.
او شخصیت فرودو را نمادی از انسان‌هایی می‌داند که با وجود ضعف و شکنندگی، توانایی مقاومت در برابر تاریکی را دارند. تالکین در این نامه تاکید می‌کند که «امید هرگز در قدرت نیست، بلکه در انتخاب‌های کوچک و مداوم برای نیکی است.» علاوه بر این، تالکین در این نامه به وسواس خود در ساخت زبان‌های خیالی مانند الفی کوئنیایی و سینداری اشاره می‌کند. او توضیح می‌دهد که زبان‌ها در دنیای سرزمین میانه تنها ابزاری برای داستان‌گویی نبوده‌اند، بلکه هسته اصلی جهان‌سازی او را تشکیل می‌دادند.
تالکین در این نامه می‌نویسد: «داستان‌ها برپایه زبان‌ها ساخته می‌شوند، نه زبان‌ها برپایه داستان‌ها.» انتشار این نامه با واکنش گسترده‌ای در رسانه‌های جهانی مواجه شد. روزنامه نیویورک تایمز این نامه را «نگاهی بی‌سابقه به ذهن یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان قرن بیستم» توصیف کرد و روزنامه گاردین نیز آن را «یکی از مهم‌ترین یافته‌های ادبی سال ۲۰۲۵» خواند. این نامه نشان می‌دهد که جهان سرزمین میانه تنها حاصل تخیل نویسنده نبوده، بلکه بازتابی از زندگی، باورها و تجربیات شخصی اوست. این سند تاریخی، نه تنها علاقه‌مندان تالکین، بلکه تمامی دوستداران ادبیات را به تامل درباره مرزهای میان واقعیت و خیال دعوت می‌کند و می‌تواند تاثیر عمیقی بر درک ادبی خوانندگان داشته باشد.
