فیلم منظرههای فوقالعاده طبیعت سبر لرستان
مهدی زارع، استاد تمام زمین شناسی با بیان اینکه کمبود آب در سدهای استان تهران در تابستان ۱۴۰۴ میتواند مشکلات متعددی برای شهر تهران و شهرستانهای اطراف ایجاد کند. پیشنهاد میکنم رییس جمهور محترم از هم اکنون به مدیریت بحران آب تهران برای ۱۴۰۴ بپردازند اینگونه نوشت:
۱. کمبود آب شرب
- کاهش ذخایر سدها منجر به کمبود آب شرب برای ساکنین تهران و شهرستانهای اطراف میشود.
- ممکن است برنامه های قطعی آب (جیره بندی) اجرا شود که زندگی روزمره مردم را تحت اثر قرار دهد.
۲. کاهش آب کشاورزی
- کشاورزی در مناطق اطراف تهران به شدت به آب سدها وابسته است. کمبود آب میتواند باعث کاهش تولیدات کشاورزی و خسارات اقتصادی به کشاورزان شود.
۳. تشدید بحران محیط زیست
- کاهش آب سدها بر اکوسیستمهای محلی اثر میگذارد و باعث بیشتر خشک شدن تالابها و رودخانه ها میشود.
- این موضوع به کاهش تنوع زیستی و افزایش آلودگی هوا (به دلیل خشکی خاک و افزایش گرد و غبار) منجر میشود.
۴. کاهش کیفیت آب
- با کاهش حجم آب در سدها، غلظت آلاینده ها در آب افزایش مییابد که این موضوع کیفیت آب شرب را تحت تأثیر قرار میدهد.
.۵ افزایش مصرف انرژی
- برای تأمین آب از منابع جایگزین، نیاز به پمپاژ بیشتر یا استفاده از روشهای انرژی بر مانند شیرین سازی آب است که هزینه های انرژی را افزایش میدهد.
کمبود آب در سدهای استان تهران و کاهش ذخایر آبی اثرهای قابل توجهی بر تولید برق، به ویژه در بخش برق آبی (هیدروالکتریک) دارد:
شرکت آب منطقه ای تهران دارای ۱۱ واحد نیروگاه برق آبی است که چهار واحد آن در سامانه غرب و در سدهای امیرکبیر و طالقان و هفت واحد آن در سامانه شرق قرار دارند که شامل نیروگاههای لتیان ،کلان و لوارک است.
در مجموع ظرفیت نصب شده ۳۱۵ مگاوات نیروگاه برق آبی در تهران وجود دارد. نیروگاههای تحت پوشش شرکت آب منطقه ای تهران با متوسط تولید سالانه ۵۳۰ هزار مگاوات ساعت برق تولید میکنند .
۱. کاهش تولید برق آبی
در سدهای استان تهران و مناطق اطراف (مانند سدهای لتیان، لار، و طالقان) با کاهش ذخایر آب و کاهش جریان آب عبوری از توربینها; منجر به کاهش تولید برق آبی میشود.
۲. افزایش فشار بر نیروگاه های حرارتی
- با کاهش تولید برق آبی، نیاز به تولید برق از طریق نیروگاههای حرارتی (با سوخت فسیلی مانند گاز، نفت، یا زغال سنگ) افزایش مییابد.
- این موضوع باعث افزایش مصرف سوختهای فسیلی، افزایش هزینه های تولید برق، و افزایش آلایندگی محیط زیست میشود.
۳. افزایش خاموشیها
- در صورت کاهش تولید برق آبی و افزایش تقاضا برای برق (به ویژه در تابستان به دلیل استفاده از سیستمهای خنک کننده)، شبکه برق با کمبود بیشتر مواجه میشود.
- این موضوع منجر به خاموشیهای برنامه ریزی شده یا حتی خاموشیهای ناگهانی میشود.
کمبود آب در سدهای استان تهران و افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی میتواند اثرات منفی قابل توجهی نیز بر سفره های آب زیرزمینی داشته باشد.
۱. کاهش سطح آب زیرزمینی
- با کاهش آب سدها، فشار بیشتری بر منابع آب زیرزمینی وارد میشود و برداشت از چاهها افزایش مییابد.
- این موضوع باعث افت سطح آب زیرزمینی و کاهش ذخایر آن میشود.
۲. خشک شدن چاهها و قناتها
- افت سطح آب زیرزمینی منجر به خشک شدن چاههای کم ژرفا و قناتها میشود.
- این مسئله دسترسی به آب را برای کشاورزان و ساکنان مناطق روستایی و حاشیه شهرها دشوار میکند.
---
۳. فرونشست زمین
- برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی باعث کاهش فشار در لایه های زیرین خاک میشود.
- این پدیده منجر به فرونشست بیشتر زمین میشود که جبران ناپذیر است و باعث آسیب به ساختمانها، جاده ها، خطوط لوله و دیگر زیرساختها میشود.
---
۴. شور شدن آب زیرزمینی
- با کاهش سطح آب زیرزمینی، احتمال نفوذ آب شور از لایه های ژرف تر یا از مناطق ساحلی به سفره های آب شیرین افزایش مییابد.
- این موضوع کیفیت آب زیرزمینی را کاهش میدهد و آن را برای مصارف شرب و کشاورزی نامناسب میکند.
۵. تخریب اکوسیستمهای وابسته به آب زیرزمینی
- بسیاری از تالابها، رودخانه ها و پوشش گیاهی به آب زیرزمینی وابسته هستند.
- کاهش سطح آب زیرزمینی باعث خشک شدن این اکوسیستمها و از بین رفتن تنوع زیستی میشود.
۶. کاهش ذخایر راهبردی آب
- آبهای زیرزمینی به عنوان ذخایر راهبردی در دوران خشکسالی محسوب میشوند.
- برداشت بی رویه از این منابع، ذخایر آینده را به خطر میاندازد و توانایی مقابله با خشکسالیهای طولانی بعدی را کاهش میدهد.
برای جلوگیری از تخریب سفرههای آب زیرزمینی، اقدامات زیر ضروری است:
- مدیریت برداشت:کاهش برداشت از چاهها و کنترل مجوزهای حفر چاه.
تغذیه مصنوعی افزایش نفوذ آب به سفره های زیرزمینی از طریق پروژههای تغذیه مصنوعی.
- افزایش آگاهی: آموزش مردم و کشاورزان درباره مصرف بهینه آب.
- استفاده از منابع جایگزین: توسعه سیستمهای بازیافت آب و استفاده از آبهای غیرمتعارف (مانند پساب تصفیه شده).
قوانین سختگیرانه اجرای قوانین محکم برای جلوگیری از برداشت غیرمجاز از چاهها.
این اقدامات به حفظ و احیای سفره های آب زیرزمینی کمک میکنند و نیاز به مدیریت دقیق منابع آب، اجرای برنامه های صرفه جویی، و توسعه زیرساختهای جدید آبرسانی وجود دارد. همچنین، افزایش آگاهی عمومی درباره مصرف بهینه آب و مشارکت مردم در حفظ منابع آب ضروری است.
| حوزه تأثیر | مشکلات ناشی از کمبود آب | توضیحات |
|---|---|---|
| آب شرب | کمبود آب شرب | کاهش ذخایر سدها منجر به جیره‌بندی و مشکلات روزمره برای ساکنین میشود. |
| کاهش کیفیت آب | افزایش غلظت آلاینده‌ها به دلیل کاهش حجم آب در سدها. | |
| کشاورزی | کاهش آب کشاورزی | کاهش تولید محصولات کشاورزی و خسارات اقتصادی به کشاورزان. |
| محیط زیست | خشکی تالابها و رودخانه‌ها | اثرات منفی بر اکوسیستمهای محلی و کاهش تنوع زیستی. |
| افزایش آلودگی هوا | افزایش گرد و غبار ناشی از خشکی خاک. | |
| برق و انرژی | کاهش تولید برق آبی | کاهش ذخایر آب سدها باعث افت تولید نیروگاههای برق‌آبی میشود. |
| افزایش مصرف سوختهای فسیلی | افزایش استفاده از نیروگاههای حرارتی به‌جای نیروگاههای برق‌آبی. | |
| افزایش خاموشیها | فشار بر شبکه برق در تابستان به دلیل استفاده بیشتر از سیستمهای خنک‌کننده. | |
| آبهای زیرزمینی | کاهش سطح آب زیرزمینی | برداشت بیشتر از منابع زیرزمینی به دلیل کمبود آب سدها. |
| خشک شدن چاهها و قناتها | کاهش دسترسی کشاورزان و ساکنین مناطق روستایی به آب. | |
| فرونشست زمین | کاهش فشار در لایه‌های زیرین خاک باعث آسیب به زیرساختها میشود. | |
| شور شدن آب زیرزمینی | نفوذ آب شور از لایه‌های ژرف‌تر به منابع شیرین. | |
| تخریب اکوسیستمهای وابسته به آب زیرزمینی | خشکی تالابها و از بین رفتن پوشش گیاهی. | |
| کاهش ذخایر راهبردی آب | کاهش توان مقابله با خشکسالیهای آینده. | |
| راهکارهای پیشنهادی | مدیریت برداشت آب | کنترل مجوزهای حفر چاه و کاهش برداشت از منابع زیرزمینی. |
| تغذیه مصنوعی منابع آب | افزایش نفوذ آب به سفرههای زیرزمینی. | |
| افزایش آگاهی عمومی | آموزش مصرف بهینه آب به مردم و کشاورزان. | |
| استفاده از منابع جایگزین | توسعه سیستمهای بازیافت آب و استفاده از پساب تصفیه‌شده. | |
| قوانین سختگیرانه | جلوگیری از برداشت غیرمجاز آبهای زیرزمینی. |
این جدول نمای کلی از مشکلات کمبود آب در تهران و اثرات آن بر حوزه‌های مختلف، همراه با راهکارهای پیشنهادی ارائه میدهد.
