«عربستان سعودی به‌دنبال بهره‌برداری از نتایج تجاوز اسرائیل به لبنان است.» این بخشی از تحلیل فواد ابراهیم نویسنده و تحلیلگر سیاسی خاورمیانه، درباره رویکرد ریاض نسبت به تحولات لبنان است.

تارنمای کرادل می‎نویسد: آتش‌بس بین اسرائیل و لبنان که در ماه نوامبر پس از هفته‌ها بمباران شدید رژیم صهیونیستی برقرار شد، زمینه‌ساز مرحله جدیدی در بحران سیاسی لبنان شده است،‌ دوره ای که در آن آمریکا و متحدانش قصد دارند تا از فضای جنگ زده لبنان پیشبرد تغییرات سیاسی استفاده کنند که پیشتر از طریق اعمال زور نتوانسته بودند به دست آورند.

در این میان عربستان سعودی تلاش می‌کند تا نقش کلیدی در این زمینه به عهده بگیرد. در واقع ریاض حتی پیش از اینکه آتش‌بس به طور رسمی برقرار شود بازنگری سیاست خود در قبال لبنان را آغاز کرده بود از جمله اینکه نظارت بر پرونده لبنان را از دیوان پادشاهی - که قبلاً توسط مشاور ارشد، نزار العلولة، اداره می‌شد - به وزارت امور خارجه تحت رهبری فیصل بن فرحان منتقل کرد که نشان‌دهنده چرخش ریاض به سوی استراتژی دیپلماتیک مستقیم‌تر در قبال بیروت است.

تلاش ریاض برای جبران اشتباهات گذشته

• تیم جدید مسئول پرونده لبنان بلافاصله درگیر ارتباطات گسترده شد، روابط با جناح‌های لبنانی و نهادهای مذهبی را تقویت کرد و در عین حال فشار بر مسائل سیاسی حیاتی، به ویژه انتخابات ریاست جمهوری لبنان و تشکیل دولت را افزایش داد.
• بازگشت عربستان سعودی پس از قطع ارتباط ناگهانی آن در سال 2017 صورت می‌گیرد، زمانی که سعد حریری، نخست‌وزیر سابق را مجبور کرد از ریاض در تلویزیون استعفا کند و روابط خود را با تشکیلات سیاسی لبنان قطع کرد.
• اکنون، تحت یک رویکرد رهبری جدید، ریاض به دنبال جبران پیامدهای اشتباهات گذشته خود است، اما نه بدون قید و شرط.

رویکرد دولت جدید لبنان

• سیاست‌های ژوزف عون، رئیس‌جمهور لبنان، این تغییر را منعکس می‌کند.
• او از زمان تصدی کرسی ریاست جمهوری فعالانه به دنبال بازسازی روابط با عربستان سعودی بوده است، که آن را کلید بهبود سیاسی و اقتصادی لبنان می‌داند.
• اولین سفر خارجی او به ریاض بر این قصد تأکید کرد.

روابط مشروط عربستان

• با این حال، مشارکت تجدید شده عربستان سعودی با بیروت با خواسته‌های سختگیرانه همراه شده است.
• خلاف گذشته، ریاض دیگر حمایت بی‌قید و شرط ارائه نمی‌کند. در عوض، حمایت مالی و سیاسی آن به اقدامات روشن بیروت منوط کرده است از جمله اجرای قطعنامه‌های بین‌المللی، اعمال اقتدار دولت بر تمام گروه‌های به ویژه حزب الله قطع دسترسی حزب‌الله به بودجه و سلاح.

تعدیل موازنه قدرت با رقبای منطقه‌ای

• با تغییر پویایی‌های داخلی لبنان و ترسیم مجدد خطوط گسل منطقه‌ای، عربستان سعودی در حال تغییر موقعیت خود برای تضمین نفوذش در برابر رقبای منطقه‌ای، به ویژه قطر است.
• ریاض با استفاده از نفوذ مالی و جایگاه خود در جهان عرب، قصد دارد وحدت سیاسی که در طول جنگ پدید آمد را مختل کند و مسیر لبنان را به نفع خود هدایت کند.
• عربستان سعودی که از دست دادن موقعیت خود هراس دارد، به طور تهاجمی برای تضمین کانال‌های تصمیم‌گیری کلیدی و همسو شدن با استراتژی «لبنان بدون مقاومت» واشنگتن اقدام کرده است - این بار با استفاده از دیپلماسی و فشار اقتصادی به جای نیروی نظامی.

آیا لبنان در مسیر عادی‌سازی روابط است؟

• نگرانی فزاینده‌ای در میان ناظران سیاسی وجود دارد مبنی بر اینکه آیا برنامه گسترده‌تر عربستان سعودی برای لبنان شامل تحت فشار قرار دادن آن برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است یا خیر.
• فواد ابراهیم کارشناس مسائل منطقه بر این باور است که هدف اصلی تغییر رویکرد ریاض، جامعه اهل سنت لبنان است، نیرویی حیاتی در موازنه فرقه‌ای کشور.
• ریاض همچنین از منابع مالی و سیاسی خود برای فشار بر بیروت جهت پذیرش شرایط خود استفاده خواهد کرد، که شامل عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است.

امیدواری‌های بیروت و وعده‌های ریاض

• ژوزف عون امیدوار است در سفری که قرار است در ماه آوریل (پس از عید فطر) به عربستان انجام شود لغو ممنوعیت سفر به لبنان، از سرگیری صادرات به پادشاهی سعودی و گشودن فرصت‌های سرمایه‌گذاری، شکستن بن‌بست در روابط دوجانبه را دنبال کند.
• در همین حال، برخی به ژست‌های احتمالی عربستان سعودی دل بسته‌اند که می‌تواند شامل عفو بازداشت‌شدگان لبنانی، ارائه کمک‌های مالی به ارتش و حتی مشارکت در بازسازی‌های جنوب این کشور باشد.
• با این حال، عربستان سعودی تاکنون جز وعده دادن، کار چندانی انجام نداده است، و صرفاً اعلام کرده که در حال بررسی موانع لغو ممنوعیت فعلی است. به عبارت دیگر، عملکرد دولت لبنان را بر اساس مجموعه شرایط خود ارزیابی می‌کند.

پیروزی مقاومت یعنی شکست ریاض

• ناظران هشدار می‌دهند با وجود تلاش‌ها برای ترسیم تصویری خوش‌بینانه از روابط بیروت - ریاض، سرنوشت لبنان عمیقاً با سوریه و فلسطین گره خورده است.
• فواد ابراهیم که معتقد است عربستان هر کاری که لازم باشد برای جلوگیری از احیای محور مقاومت انجام خواهد داد، زیرا معادله روشن شده است: پیروزی مقاومت به معنای شکست عربستان سعودی و متحدان آمریکایی است.

کرادل در پایان می‌نویسد: تغییرات سیاسی و اقتصادی که لبنان در حال تجربه آن است، با محاسبات منطقه‌ای و بین‌المللی با هدف تغییر شکل موازنه قدرت در غرب آسیا همپوشانی دارد و بازگشت ریاض به بیروت نشان‌دهنده این تغییر استراتژیک گسترده‌تر است. لبنان اکنون با انتخابی آشکار روبرو است: پیروی از این نظم جدید یا مقاومت در برابر آن. هر دو مسیر هزینه‌هایی دارند اما بهای تسلیم ممکن است در نهایت از بهای سرپیچی بیشتر باشد.