تولید و فروش «خودرو و قطعات» در ۱۱ ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته در شرایطی افت کرده که طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، این دو آیتم در بهمن ماه روندی رو به رشد (چه نسبت به دی، چه نسبت به ماه مشابه پارسال) داشته‌‌‌اند. مرکز پژوهش‌های مجلس در قالب گزارش «پایش بخش حقیقی اقتصاد ایران در بهمن ماه سال ۱۴۰۳» عملکرد کلی بخش صنعت را بررسی کرده و خبر از افت تولید و فروش در بهمن امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته و رشد این دو بخش در بهمن نسبت به دی داده است.
طبق اعلام این مرکز، بخش خودرو نقش مهمی در رشد ماهانه تولید و فروش صنعتی کشور (بر مبنای شرکت‌های بورسی) داشته است. بنابر آمار منتشره، بخش خودرو در شاخص‌های تولید و فروش به ترتیب رشد ۱۱ و ۲۸.۳ درصدی را در بهمن امسال نسبت به ماه قبل از آن تجربه کرده است.
هرچند شاخص کلی تولید و فروش بخش صنعت کشور در بهمن نسبت به ماه مشابه پارسال افت داشته، اما خودرو اینجا نیز رشد را به خود می‌بیند. آمار مرکز پژوهش‌ها میگوید که شاخص‌های تولید و فروش «خودرو و قطعات» در بهمن سال‌جاری نسبت به ماه مشابه سال گذشته به ترتیب رشد ۳.۷ و ۶.۵ درصدی داشته است.
این در شرایطی است که گزارش ارسالی خودروسازان بزرگ کشور به سامانه کدال بورس نشان می‌دهد هم تولید (مجموع)، هم فروش (فروش) آنها در ۱۱ ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت کرده است. بنابراین اتفاقاتی در بهمن ماه رخ داده که سبب شده تولید و فروش خودرو در این ماه به اصطلاح داغ شود.
شاید یکی از اتفاقات تاثیرگذار در این ماجرا، تغییر مدیریت ایران خودرو از دولتی به‌خصوصی باشد. در میانه بهمن، مدیریت ایران خودرو به بخش خصوصی واگذار شد، بنابراین این احتمال وجود دارد که با حضور خصوصی‌ها، تولید و فروش بزرگ‌ترین خودروساز بزرگ ایران در نیمه دوم بهمن رشد کرده باشد.
موضوع دیگری نیز که احتمالا در رشد تولید «خودرو و قطعات» در بهمن نقش داشته، افزایش قیمت کارخانه‌ای خودروها در اوایل آذر امسال است. در آن مقطع، وزارت صنعت، معدن و تجارت به خودروسازان بزرگ کشور اجازه داد به طور میانگین ۳۰درصد به قیمت محصولات خود بیفزایند. به نظر می‌رسد این اتفاق اثر خود را در تولید خودروسازان پس از اعمال افزایش قیمت گذاشته، چه آنکه سبب رشد نقدینگی و در نتیجه، بهبود تولید شده است.
مرور آمار تولید خودروسازان از آذر به بعد به وضوح نشان‌دهنده تاثیر مستقیم اصلاح قیمت کارخانه‌ای در بهبود تیراژ آنهاست. تولید ماهانه خودروسازان در آبان (ماهی که هنوز اصلاح قیمت میانگین ۳۰ درصدی اعمال نشده بود) کمتر از ۶۴هزار دستگاه بوده، حال آنکه در آذر (ماهی که افزایش قیمت اعمال شد) تولید به نزدیکی‌های ۷۳هزار دستگاه رسیده است.
در دی نیز خودروسازان تولید حدودا ۸۳هزار دستگاهی را به ثبت رساندند تا نسبت به آذر، نزدیک به ۱۰هزار دستگاه محصول بیشتری تولید کنند. در بهمن نیز تولید خودروسازان به حدود ۹۰هزار دستگاه رسید تا دومین نقطه عطف ماهانه تولید پس از خرداد در سال‌جاری شکل گیرد. بنابراین به نظر می‌رسد اصلاح قیمت انجام شده که نقدینگی خودروسازان را افزایش داده، یکی از دلایل اصلی رشد تولید در سه ماه گذشته از جمله بهمن است.
اما مساله قیمت در حوزه فروش خودروسازان نیز اثرگذار بوده است، منتها به شکلی دیگر. ماجرا از این قرار است که خودروسازان انتظار داشتند پس از حذف ارز نیمایی، سیاستگذار بار دیگر مجوز افزایش قیمت را برای آنها صادر کند، از همین رو عرضه را به هوای افزایش قیمت کاهش دادند. با این حال، سیاستگذار مجوز جدیدی برای افزایش قیمت خودرو صادر نکرد و خودروسازان متوجه شدند به این زودی‌ها خبری از مجوز جدید نخواهد بود. از همین رو خودروسازان عرضه را بالا بردند تا آمار فروش‌شان در بهمن (نسبت به دی و ماه مشابه پارسال) رشد کند.
رشد تولید و فروش خودرو در بهمن در شرایطی اتفاق افتاد که ناترازی انرژی، تولید خودرو را محدود کرد و این موضوع یکی از دلایلی بود که اجازه نداد آنها بهره کامل را از ظرفیت تولید ببرند. در سال آینده نیز مسائلی مانند اصلاح قیمت، نقدینگی، ارز و البته ناترازی انرژی نقش مهمی در تولید و فروش خودروسازان خواهند داشت. اگر چالش‌هایی مانند کمبود نقدینگی ریالی و ارزی و ناترازی انرژی کماکان در سال آینده نیز ادامه داشته باشند، نمی‌توان به رشد تولید خودرو امیدوار بود و حتی ممکن است تیراژ نسبت به امسال افت کند.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تولید خودرو و قطعات در بهمن نسبت به دی، ۱۱درصد و نسبت به ماه مشابه سال گذشته ۳.۷درصد بالا رفته است. این در حالی است که تولید «خودرو و قطعات» در ۱۱ ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸.۵درصد افت را ثبت کرده است.
در بخش فروش نیز خودروسازان در بهمن نسبت به دی و همچنین در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته، به ترتیب 28.3 و 6.5درصد رشد به ثبت رسانده‌اند. با این حال، فروش 11 ماهه در این بخش 9.5درصد افت را نشان می‌دهد.
در گزارش مرکز پژوهش‌ها، تولید و فروش خودرو و قطعات به تنهایی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. آمار میگوید، تولید خودروی سواری در بهمن امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته زیر دو‌درصد بالا رفته است. نسبت به دی نیز تولید خودروی سواری رشد کمتر از 10درصد را به ثبت رسانده است. در بخش فروش نیز خودروسازان رشد بیش از 40درصد را در بهمن نسبت به دی ثبت کرده‌اند. در مقایسه با بهمن سال گذشته نیز رشد فروش خودرو حدود 4درصد اعلام شده است. در بخش قطعات نیز، حوزه تولید رشدی بسیار اندک در بهمن نسبت به دی داشته است. در مقایسه با بهمن سال گذشته اما رشد تولید قطعات بالای 10درصد بوده است. از سوی دیگر، فروش بهمن ماه قطعه نسبت به ماه مشابه پارسال حدود 7درصد بالا رفته است.
