چهارشنبه‌سوری، یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های ایرانیان که همزمان با آخرین چهارشنبه سال برگزار می‌شود که طی سالیان اخیر به یکی از پرحادثه‌ترین شب‌های سال تبدیل شده است. این شب، که با آتش‌زدن هیزم‌ها و آتش‌بازی‌های مختلف همراه است، از دیرباز نمادی از رهایی، پاکسازی و شروعی تازه برای سال نو بود. اما متاسفانه در سالهای اخیر، استفاده نادرست از مواد محترقه و بی‌احتیاطی در انجام مراسم، این جشن را به یکی از شب‌های پرخطر تبدیل کرده است.
به گزارش ایسنا، طبق آخرین آمار سال ۱۴۰۲ از اول اسفندماه تا ساعت ۲۴ سه‌شنبه شب (۲۲ اسفند آن سال) مصدومیت ۳۲۵۳ نفر ثبت شد، متاسفانه ۱۴ نفر نیز در همین بازه زمانی جان خود را از دست دادند. ۴۶۳ نفر توسط اورژانس و ۲۶۸۰ نفر توسط سایر افراد به مراکز درمانی منتقل شدند و علاوه بر این تعداد ۱۱۰ نفر نیز خدمات درمانی را در محل دریافت کرده بودند. در حوادث چهارشنبه‌سوری سال گذشته ۱۸۹ نفر دچار قطع عضو شدند و هزار و ۷۰ نفر نیز از چشم آسیب دیدند.
کارشناسان آتش‌نشانی و اورژانس همه‌ساله درباره حوادث این شب هشدار می‌دهند، سید جلال ملکی، سخنگو و کارشناس آتش‌نشانی تهران، در این باره گفت: چهارشنبه‌سوری در گذشته به عنوان یک جشن در میان مردم ایران شناخته می‌شد اما متاسفانه در سالهای اخیر، این جشن به یک نگرانی برای بسیاری از خانواده‌ها تبدیل شده است. در حالی که هدف از چهارشنبه سوری باید شادی باشد، متاسفانه به دلیل رفتارهای خطرناک عده‌ای، آسیب‌ها و خسارت‌های زیادی به افراد و اموال وارد می‌شود.
ملکی با اشاره به اهمیت بازگشت این جشن به شکل اصلی و ایمن خود، دو راهکار برای جلوگیری از آسیب‌ها و بازگشت چهارشنبه سوری به یک جشن ایمن مطرح کرد و گفت: اولین راهکار بلندمدت است. از همین امروز باید برای شب چهارشنبه سوری سالهای آینده و حتی سالهای دورتر برنامه‌ریزی کنیم. نهادها و سازمان‌های مسئول، از جمله صدا و سیما، آموزش و پرورش و رسانه‌ها باید در این زمینه به طور جدی وارد عمل شوند و روی جنبه‌های مثبت و آیین فرهنگی این جشن که در گذشته وجود داشت، کار کنند.
متاسفانه در حال حاضر تنها جنبه آتش‌بازی این سنت باقی مانده است، در حالی که چهارشنبه سوری می‌توانست یک جشن شاد و متفاوت باشد. باید از بروز خطرات آتش‌بازی‌های غیرمجاز و مواد منفجره پیشگیری کنیم و در عوض، از فعالیت‌هایی مانند برگزاری جشن‌های فرهنگی و مسابقات ایمن که به تخلیه انرژی جوانان کمک می‌کند، حمایت کنیم.
ملکی تاکید کرد: چه فایده‌ای دارد که برای یک لذت چندساعته سلامتی خود را با یک نقص عضو، فوت اعضای خانواده یا آشنایان عوض کنیم؟ باید به این فکر کنیم که در ازای لذت و شادی کوتاه‌مدت، چه چیزی را از دست می‌دهیم.
این کارشناس ایمنی در ادامه به راهکار دومی اشاره کرد که کوتاه‌مدت است و در آن خانواده‌ها نقش مهمی دارند، به گفته او، اگر خانواده‌ها بتوانند فضایی گرم و ایمن ایجاد کنند و شب چهارشنبه سوری را در کنار هم بگذرانند، فرزندان به جای حضور در خیابان‌ها، در کنار خانواده‌های خود خواهند ماند و از خطرات جلوگیری خواهند کرد.
سخنگوی آتش‌نشانی همچنین تأکید کرد که جوانان در این شب پر از هیجان و انرژی هستند و در بسیاری از موارد، جایی برای تخلیه این انرژی پیدا نمی‌کنند. در بسیاری از کشورها، برای تخلیه انرژی جوانان، مسابقات ورزشی یا فعالیت‌های گروهی برگزار می‌شود. متاسفانه در کشور ما چنین برنامه‌هایی به اندازه کافی وجود ندارد و به همین دلیل برخی جوانان به دنبال تخلیه هیجان خود در شب چهارشنبه سوری می‌روند.
سخنگوی آتش نشانی همانند سالهای گذشته امسال نیز به بیان توصیه‌های و نکات ایمنی درباره چهارشنبه سوری بدون حادثه پرداخت و گفت: افراد باید از نزدیک شدن به آتش‌هایی که خودشان روشن نکرده‌اند خودداری کنند. در بسیاری از موارد شاهد انفجار مواد منفجره در این آتش‌ها بوده‌ایم که موجب آسیب‌های جدی به سر، صورت و دست‌ها شده است. همچنین، خانواده‌ها باید مراقب باشند که کودکان به مواد آتش‌زا دسترسی نداشته باشند و از آتش‌بازی‌های غیرایمن خودداری کنند.
وی همچنین به مواردی اشاره کرد که در آن صدای انفجار مواد منفجره موجب آسیب به افرادی شده است که مشکلات پزشکی داشته‌اند. به عنوان مثال، یک خانم باردار در اثر ترس از صدای انفجار فرزند خود را از دست داده و افراد مسن به دلیل استرس ناشی از انفجار مواد منفجره دچار مشکلات قلبی شده‌اند. ملکی تأکید کرد: این‌ها جشن نیستند. این کارها فقط باعث دردسر و خسارت می‌شوند. خطرات رفتارهای پرخطر همانند استفاده از مواد منفجره، بالن آرزوها و آتش‌بازی‌های غیرایمن می‌تواند به فاجعه‌های بزرگ منجر شود که نه تنها افراد را تهدید می‌کند، بلکه به محیط زیست و دیگر شهروندان نیز آسیب می‌رساند.
سید جلال ملکی با بیان این که برخی افراد در شب چهارشنبه سوری اقدام به کارهای خطرناکی می‌کنند و آن را جشن می‌نامند، اظهار داشت که اگر چنین اتفاقاتی برای خانواده‌های خود این افراد نیز بیفتد، آیا باز هم آن را جشن می‌نامند؟ کسانی که برای به دست آوردن درآمد مواد منفجره را به خانه‌ها و انبارهای خود می‌آورند تنها جان خانواده‌هایشان را به خطر نمی‌اندازند، در واقع جان دیگران را نیز به خطر می‌اندازند. زیرا حادثه تنها به منزل فرد تولیدکننده مواد منفجره محدود نمی‌شود، بلکه کل ساختمان و اطرافیان آن فرد نیز در معرض خطر قرار می‌گیرند. اگر حادثه‌ای رخ دهد، همه افراد ساکن در ساختمان و ساختمان‌های اطراف آسیب خواهند دید.
ملکی در توضیح این خطرات، به قدرت تخریبی مواد منفجره اشاره کرد و افزود: اگر ۲۵۰ گرم مواد منفجره منفجر شود، یک اتاق به کلی تخریب خواهد شد. تصور کنید اگر فردی بی‌احتیاطی کند و ۲۰ الی۱۰۰ کیلوگرم مواد منفجره را وارد ساختمان کند، چه فاجعه‌ای به وقوع خواهد پیوست. موارد این چنینی داشته‌ایم که در آن‌ها خانه‌ها کاملاً تخریب شده‌اند و افرادی جان خود را از دست داده‌اند.
وی همچنین به سکوت برخی افراد در برابر چنین خطرات وعدم اطلاع‌رسانی به مراجع ذی‌صلاح اشاره کرد و گفت: وقتی در حادثه‌ای حاضر می‌شویم و از همسایگان می‌پرسیم که چرا متوجه این میزان مواد منفجره نشده‌اند، اکثراً می‌گویند در جریان بودیم. این بدان معناست که اگر کسی در برابر خطر سکوت کند، خود او نیز در مقصر است و در حادثه شریک است. شهروندان باید اخلاق‌مداری و مسئولیت‌پذیری را رعایت کرده و در صورت مشاهده این اقدامات، فوراً موضوع را اطلاع‌رسانی کنند.
سخنگوی آتش‌نشانی در ادامه به برخی آداب غلط شب چهارشنبه سوری اشاره کرد و گفت: در گذشته، از روی آتش پریدن بخشی از این جشن نبوده است. اکنون مشاهده می‌کنیم که حتی خانم‌ها با لباس‌های بلند از روی آتش می‌پرند، در حالی که بیشتر لباس‌ها از جنس مواد نفتی و نایلونی است که به راحتی آتش می‌گیرد. این نوع رفتارها نه تنها خطرناک است، بلکه می‌تواند به آسیب‌های جدی منجر شود.
وی همچنین به استفاده از مواد اشتعال‌زا مانند بنزین در کنار آتش اشاره کرد و افزود: متاسفانه، در برخی موارد گالن بنزین را کنار آتش می‌گذارند و به دست کودکان می‌دهند تا روی آتش بریزند. این موارد می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
ملکی در ادامه به مشکلات زیست‌محیطی ناشی از آتش‌بازی‌ها و استفاده از مواد آتش‌زا اشاره کرد و گفت: روی سطح آسفالت که خود مواد نفتی دارد، آتش بزرگی روشن می‌کنند و لاستیک‌های زیادی می‌سوزانند. این آتش‌ها نه تنها باعث آسیب به محیط زیست می‌شوند، بلکه به خیابان‌ها و زیرساخت‌های شهری هم آسیب می‌زنند. در نتیجه، چاله‌های زیادی در خیابان‌ها ایجاد می‌شود که مشکلات زیادی برای شهروندان به وجود می‌آورد.
سخنگوی آتش‌نشانی با اشاره به آلودگی‌های محیطی ناشی از آتش‌بازی‌ها افزود: در یک شب، میلیون‌ها نفر در سطح شهر آتش روشن می‌کنند و ترقه می‌زنند. در ظاهر، این موارد دیده نمی‌شوند، اما دود و آلودگی زیادی وارد محیط زیست می‌شود که در طولانی‌مدت اثرات زیانباری خواهد داشت.
این کارشناس ایمنی در باره پرواز دادن بالن آرزوها هشدار داد و گفت: این بالن‌ها در شهر رها می‌شوند و خطراتی به همراه دارند. حتی در برخی موارد، بالن‌ها به کابل برق برخورد کرده و موجب قطع برق یک محله شده‌اند.
ملکی همچنین به دیگر خطرات و حوادث احتمالی اشاره کرد و گفت: در بالکن‌ها به هیچ وجه نباید مواد قابل اشتعال مانند کپسول‌های گاز، بطری‌های نفتی یا الکل نگهداری کنیم. این روزها احتمال افتادن فشفشه‌ها از پنجره‌ها و برخورد آن‌ها با مواد اشتعال‌زا در بالکن‌ها بسیار زیاد است. همچنین باید دقت کنیم که در شب چهارشنبه سوری درب‌ها و پنجره‌ها را بسته نگه داریم تا از وقوع آتش‌سوزی‌های ناگهانی جلوگیری کنیم.
وی با تأکید بر اینکه در این شب باید احتیاط بیشتری نسبت به روزهای دیگر به خرج دهیم، عنوان داشت که اگر معمولاً خودروی خود را در کنار خیابان پارک می‌کنید، این شب بهتر است خودرو را در پارکینگ یا مکانی امن‌تر قرار دهید.
ملکی در پایان صحبت‌های خود با اشاره به پیامدهای ناخوشایند بی‌احتیاطی در این شب‌ها، به جوانان توصیه کرد که در چند روز آینده دور سفره هفت سین خواهیم نشست و باید به خوشی و سلامتی به استقبال عید نوروز برویم. لطفاً به خاطر یک اشتباه کوچک و بی‌احتیاطی، خود و خانواده‌تان را درگیر درد و رنج نکنید. هیچ‌کس مخالف جشن و شادی نیست، اما باید با مسئولیت و آگاهی از خطرات، از حوادث ناگوار جلوگیری کرد. تصور کنید که به خاطر یک فشفشه یا مواد منفجره، یک خانم جوان یا فردی عزیز دچار آسیب‌های جبران‌ناپذیر شود. این‌گونه مسائل ممکن است زندگی‌تان را تغییر دهد. بیندیشید که چه چیزی را با چه چیزی عوض می‌کنید. شاد باشید، اما به قیمت از دست دادن هیچ‌چیز باارزش نباشد.
