فرارو- بررسی شاخص ترس و طمع می‌تواند به معامله‌گران دیدی روشن از وضعیت روانشناسی بازار بدهد.
به‌گزارش فرارو؛ این شاخص نشان می‌دهد که در چه زمانی بازار درگیر ترس بیش از حد یا طمع غیرمنطقی است، و همین موضوع می‌تواند سرنخ‌های مهمی برای تصمیم‌گیری‌های معاملاتی ارائه دهد. زمانی که این شاخص در محدوده ترس شدید قرار می‌گیرد، سرمایه‌گذاران معمولاً دچار اضطراب و فروش هیجانی می‌شوند، درحالی‌که در محدوده طمع شدید، بازار بیش از حد صعودی و مستعد اصلاح قیمت خواهد بود. ازاین‌رو، معامله‌گران از این شاخص به‌عنوان یک ابزار کمکی در کنار سایر روش‌های تحلیلی استفاده می‌کنند تا بتوانند نقاط ورود و خروج بهتری را شناسایی کنند.
شاخص ترس و طمع یک معیار عددی است که بین ۰ تا ۱۰۰ متغیر است. زمانی که این شاخص به عدد صفر نزدیک شود، نشان‌دهنده ترس شدید در بازار است که معمولاً همراه با افت قیمت‌ها و فروش‌های هیجانی رخ می‌دهد. در مقابل، زمانی که شاخص به ۱۰۰ نزدیک می‌شود، یعنی بازار در وضعیت طمع شدید قرار دارد و سرمایه‌گذاران بدون در نظر گرفتن ریسک، اقدام به خرید می‌کنند که می‌تواند به شکل‌گیری حباب‌های قیمتی منجر شود.
این شاخص با در نظر گرفتن متغیر‌های مختلفی محاسبه می‌شود. یکی از مهم‌ترین این عوامل، نوسانات قیمت است. زمانی که بازار دچار نوسانات ناگهانی می‌شود، به‌ویژه در جهت نزولی، سرمایه‌گذاران دچار ترس شده و دست به فروش دارایی‌های خود می‌زنند. این رفتار باعث کاهش بیشتر قیمت‌ها شده و ترس در بازار را تشدید می‌کند. برعکس، وقتی نوسانات کاهش پیدا می‌کند و قیمت‌ها روندی باثبات دارند، سرمایه‌گذاران احساس امنیت بیشتری خواهند داشت.
یکی دیگر از مؤلفه‌های کلیدی حجم معاملات است. در بازار‌های صعودی، افزایش حجم معاملات نشان‌دهنده طمع سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار و کسب سود بیشتر است. از سوی دیگر، در شرایطی که حجم معاملات به‌شدت کاهش می‌یابد، نشان‌دهنده بی‌اعتمادی به بازار و احتیاط سرمایه‌گذاران است که خود می‌تواند عاملی برای افزایش ترس در میان فعالان بازار باشد.
علاوه بر این، میزان گفت‌و‌گو‌ها در شبکه‌های اجتماعی نیز بر شاخص ترس و طمع تأثیر بسزایی دارد. انتشار اخبار مثبت یا منفی در شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر می‌تواند به‌شدت احساسات سرمایه‌گذاران را تحت تأثیر قرار دهد و جهت بازار را تغییر دهد. در نهایت، دامیننس بیت‌کوین (سهم بیت‌کوین از کل ارزش بازار ارز‌های دیجیتال) نیز از دیگر عوامل مهم در تعیین این شاخص است. افزایش سلطه بیت‌کوین معمولاً نشان‌دهنده خروج سرمایه از آلت‌کوین‌ها و کاهش اعتماد به بازار است که باعث افزایش ترس می‌شود.
وقتی شاخص در محدوده ۰ تا ۲۵ (ترس شدید) قرار دارد، یعنی احساسات منفی در بازار غالب است. این وضعیت معمولاً با افت قیمت‌ها همراه است، چرا که سرمایه‌گذاران دچار نااطمینانی شده و ترجیح می‌دهند دارایی‌های خود را بفروشند. بااین‌حال، بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای این موقعیت را به عنوان فرصت خرید می‌بینند، زیرا قیمت‌ها معمولاً به پایین‌ترین سطح خود نزدیک شده‌اند.
در بازه ۲۶ تا ۵۰ (حالت خنثی)، بازار در وضعیت متعادلی قرار دارد و احساسات سرمایه‌گذاران به سمت هیچ‌یک از دو سوی ترس یا طمع سنگینی نمی‌کند. در چنین شرایطی، معمولاً بازار در حال تثبیت قیمت‌ها است و تصمیم‌گیری برای ورود یا خروج دشوارتر می‌شود. در محدوده ۵۱ تا ۷۵ (طمع زیاد)، افزایش تقاضا برای خرید دارایی‌ها مشاهده می‌شود و قیمت‌ها در حال رشد هستند.
اما معامله‌گران باید دقت کنند، زیرا احتمال اصلاح قیمتی در این مرحله بالا است. در نهایت، ۷۶ تا ۱۰۰ (طمع شدید) نشانه‌ای از هیجان بیش از حد در بازار است. در این وضعیت، بسیاری از سرمایه‌گذاران بدون توجه به تحلیل‌های بنیادی، تنها به دلیل ترس از دست دادن فرصت (FOMO) اقدام به خرید می‌کنند که می‌تواند منجر به حباب‌های قیمتی و اصلاح ناگهانی بازار شود.
طبق آخرین داده‌ها در ۱۵ مارس ۲۰۲۵، شاخص ترس و طمع در محدوده ۲۲ (ترس) قرار دارد. این مقدار نسبت به دیروز که در سطح ۱۸ (ترس شدید) قرار داشت، افزایش یافته است، اما همچنان نشان‌دهنده جو نامطمئن و تردید در بازار است.
در یک هفته گذشته، این شاخص بین ۱۸ تا ۲۵ در نوسان بوده که نشان‌دهنده ضعف نسبی در تمایل سرمایه‌گذاران به ورود به بازار است. در حالی که یک ماه پیش مقدار این شاخص ۴۱ (خنثی) بود، افت آن به محدوده ترس نشان‌دهنده کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و احتمال فشار فروش بیشتر است.
از دیدگاه تحلیل تکنیکال، چنین کاهشی در شاخص ترس و طمع، همراه با افت قیمت‌ها و کاهش حجم معاملات، می‌تواند نشان‌دهنده یک فرصت خرید بالقوه برای سرمایه‌گذاران بلندمدت باشد، به شرطی که بازار نشانه‌هایی از کف‌سازی و تثبیت قیمت را نشان دهد. با این حال، باید توجه داشت که این شاخص تنها یک ابزار کمکی است و معامله‌گران حرفه‌ای آن را در کنار سایر تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی به کار می‌برند تا تصمیمات دقیق‌تری بگیرند.
در عین حال، معامله‌گران کوتاه‌مدت باید دقت کنند، زیرا افزایش از محدوده۱۸ به ۲۲ ممکن است یک بازگشت موقت باشد و احتمال اصلاح نزولی بیشتر همچنان وجود دارد. در صورتی که این شاخص در روز‌های آینده به سمت ۳۰ یا بالاتر حرکت کند، می‌توان انتظار افزایش تقاضا و بهبود نسبی در بازار را داشت، اما اگر دوباره به زیر ۲۰ سقوط کند، ممکن است شاهد فشار فروش جدیدی باشیم.
یکی از مشکلات اصلی سرمایه‌گذاران خرد این است که معمولاً زمانی متوجه تغییر روند بازار می‌شوند که سرمایه‌گذاران بزرگ (نهنگ‌ها) و هولدر‌های با تجربه، تصمیمات خود را گرفته‌اند. این موضوع باعث می‌شود که بسیاری از معامله‌گران خرده‌پا زمانی وارد بازار شوند که قیمت‌ها به اوج رسیده و ریسک سقوط افزایش یافته است. شاخص ترس و طمع می‌تواند به این گروه از سرمایه‌گذاران کمک کند تا زودتر نشانه‌های تغییر روند را درک کنند.
زمانی که این شاخص در محدوده ترس شدید قرار دارد، نهنگ‌ها معمولاً در حال خرید هستند، اما معامله‌گران خرد به دلیل احساسات منفی از ورود به بازار خودداری می‌کنند. از سوی دیگر، زمانی که شاخص در محدوده طمع شدید است، این دسته از معامله‌گران با ترس از دست دادن فرصت (FOMO) وارد بازار می‌شوند، در حالی که سرمایه‌گذاران بزرگ به تدریج شروع به خروج از بازار و شناسایی سود می‌کنند.
شاخص ترس و طمع به‌تنهایی نمی‌تواند ملاکی برای خرید یا فروش باشد، اما در کنار تحلیل تکنیکال و بنیادی، می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های هوشمندانه کمک کند. اگر شاخص در محدوده ترس شدید باشد، معمولاً بازار به کف‌های قیمتی خود نزدیک شده و فرصت مناسبی برای خرید ایجاد می‌شود. اما زمانی که شاخص در محدوده طمع شدیدقرار دارد، احتمال اصلاح قیمت‌ها و کاهش ارزش دارایی‌ها بالاتر است، بنابراین بهتر است محتاطانه‌تر عمل کنید.
شاخص ترس و طمع یکی از مهم‌ترین ابزار‌های روانشناسی بازار است که احساسات معامله‌گران را به زبان عددی تبدیل می‌کند. این شاخص می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم آیا بازار در شرایط احساسی بیش از حد قرار دارد یا خیر. اما برای تصمیم‌گیری نهایی، بهتر است این شاخص را همراه با سایر تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی در نظر بگیریم.
به یاد داشته باشید که هیجانات بازار همیشه وجود دارند، اما معامله‌گران موفق کسانی هستند که می‌توانند با استفاده از ابزار‌های مناسب، در لحظات درست تصمیم‌گیری کنند. بنابراین، اگر امروز شاخص ترس و طمع نشان‌دهنده ترس شدید است، شاید زمان مناسبی برای بررسی فرصت‌های خرید باشد. از سوی دیگر، اگر در محدوده طمع شدید قرار دارد، بهتر است با دقت بیشتری بازار را رصد کنید و از تصمیمات احساسی دوری کنید!
