همشهری آنلاین - سیدسروش طباطبایی‌پور: ابراهیم حیدری، سخنگو و قائم‌مقام سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با اعلام این خبر گفت که کارشناسان شورای سیاستگذاری سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران این شعار را از میان ۱۵۰۰شعاری انتخاب کردند که‌ماه پیش طی فراخوانی دریافت شده بود.

اما هر وقت حرف از کتاب و کتابخوانی به میان می‌آید، ذهن‌ها به سمت کتابخانه ملی می‌رود؛ کتابخانه‌ای با قدمت بیش از ۸۰سال که وظیفه‌اش، گردآوری، حفظ و اشاعه ادبیات این سرزمین است. در اینجا سری به کتابخانه ملی می‌زنیم و دیروز و اکنونش را از نظر می‌گذرانیم.

بیش‌تر بخوانید:

حسینیه ارشاد، میراث فرهنگی طهران

آغاز کتابخانه ملی با دارالفنون

۱۳سال پس از آنکه در تهران مدرسه دارالفنون تاسیس شد، در سال ۱۲۴۳شمسی کتابخانه‌ای کوچک در همان مدرسه تاسیس شد و شاید ایده اولیه تاسیس کتابخانه ملی شکل گرفت. در عهد ناصری و سال‌ها پس از رونق کتابخانه مدرسه دارالفنون، در سال ۱۲۷۷شمسی ساختمانی در جوار دارالفنون ساخته و کتابخانه‌ای به نام کتابخانه ملی معارف گشایش یافت.

اما نخستین بنای کتابخانه ملی ایران در جوار موزه ملی ایران ساخته و در سال ۱۳۱۶ شمسی رسما افتتاح شد. این ساختمان را آندره گدار، معمار و باستان‌شناس فرانسوی طراحی کرد و از آن سال، کتابخانه ملی ایران به یکی از نمادهای تجدد در ایران تبدیل شد. البته چند سال پس از فعالیت کتابخانه ملی و احساس نیاز به گسترش آن، ساختمان جدیدی در سال ۱۳۴۰ به آن افزوده شد و زیربنای کتابخانه ملی به ۱۰۰۰ مترمربع رسید.

تولد ساختمان جدید
در سال ۱۳۷۵، کلنگ ساختمان جدید کتابخانه ملی در مکان کنونی و در جوار بزرگراه حقانی تهران زده شد و در سال ۱۳۸۳ ساختمان جدیدش افتتاح شد. ساختمان جدید کتابخانه ملی در ۸طبقه و بیش از ۹۵هزار مترمربع زیربنا ساخته شده که حتی در برابر زلزله ۹ریشتری هم مقاوم است. این ساختمان درشرایط عادی ۴میلیون جلد و درصورت استفاده ازقفسه ‌بندی فشرده تا ۷میلیون جلد کتاب و نشریه ادواری را درخود جای می‌دهد.

عکس: محمد سرابی

معماری هرمی
ساختمان کنونی کتابخانه ملی، ترکیبی پلکانی و هرمی دارد که در اکثر بناهای ایران قدیم دیده می‌شد. بنایی که بیشتر روشنایی فضاهای داخلی خود را از نورگیرهای سقفی می‌گیرد و پستی‌ها و بلندی‌های اطراف محوطه اصلی ساختمان، بازدیدکنندگان را به آرامش می‌رساند.

عکس: همشهری / امیر ادهم

ساختمان جدید مرکز اسناد
در ضلع شمالی بزرگراه شهید حقانی و در مقابل کتابخانه ملی، ساختمانی در سال ۱۳۸۱ برای مرکز اسناد ملی افتتاح شد و گنجینه اسناد ملی ایران به این ساختمان منتقل شد. این بنا در زمینی به مساحت ۷۵۰۰مترمربع احداث شده و دارای ۳۶۰۰۰مترمربع زیربنا در ۱۷طبقه است.

عکس: همشهری / رضا نوراله

ادغام سازمان اسناد با کتابخانه ملی
جمع‌آوری، ثبت و نگهداری قراردادها، اسناد و آرشیو آثار مکتوب ملی کشور، نیاز دیگری بود که در سال ۱۳۰۹ شمسی به چشم آمد تا اینکه قانون تأسیس سازمان اسناد ملی ایران در تاریخ ۱۳۴۹/۲/۱۷به تصویب رسید و به دولت ابلاغ شد. تا سال ۱۳۸۱، این مرکز هم به شکل مستقل کارش را انجام می‌داد تا اینکه در شهریور همان سال و براساس مصوبه شورای‌عالی اداری، این مرکز با کتابخانه ملی ادغام شد و سازمانی جدید با عنوان «سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران» زیرنظر نهاد ریاست‌جمهوری، متولد شد.

اهداف کتابخانه ملی

هدف اصلی کتابخانه‌های ملی در جهان، علاوه بر حفظ آثار مکتوب هر سرزمین، ترغیب و تشویق مردم به کتاب و کتابخوانی است. بر همین اساس سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیز که یک مرکز علمی، پژوهشی و خدماتی است، تلاش می‌کند تا به گردآوری، حفاظت، ساماندهی و اشاعه آثار مکتوب خطی، چاپی و غیرمکتوب ایران بپردازد. علاوه بر آن ساماندهی دنیای نشر، کتابخانه‌های‌عمومی و تسهیل در امور تحقیق و توسعه دنیای آثار مکتوب و غیرمکتوب برعهده این سازمان ارزشمند است.