فتق نوعی بیرون‌زدگی اندام‌های شکمی یا چربی از طریق ناحیه‌ای ضعیف در دیواره شکم یا بافت همبند است. این عارضه ناشی از ضعف ساختاری در دیواره شکم بوده و شدت آن بسته به میزان جابه‌جایی اندام‌ها متفاوت است. در موارد خفیف، ممکن است مقدار کمی چربی شکمی از ناحیه ناف بیرون بزند که با فشار ملایم به داخل بازمی‌گردد. اما در موارد شدیدتر، روده‌ها یا سایر اندام‌های شکمی ممکن است از ناحیه ناف عبور کرده و جریان خونشان فشرده شود، به‌طوری‌که عملکرد اندام مختل یا حتی دچار خفگی شود. در چنین شرایطی، فتق می‌تواند در مدت زمان کوتاهی زندگی سگ را به خطر بیندازد. خوشبختانه، حتی فتق‌های بزرگ نیز در صورتی که پیش از آسیب جدی به اندام‌ها تشخیص داده شوند، معمولاً با موفقیت قابل درمان هستند.

مکانیزم بروز فتق

دیواره شکم به‌عنوان یک سد محافظتی عمل می‌کند که اندام‌های داخلی را در جای خود نگه می‌دارد. اما وقتی این دیواره ضعیف شود یا نقطه‌ای آسیب‌پذیر در آن ایجاد شود، فشار داخلی بدن می‌تواند باعث خروج بافت‌ها یا اندام‌ها از محل طبیعی‌شان شود. این فشار ممکن است به دلیل عوامل مختلفی نظیر ژنتیک، آسیب‌دیدگی یا اختلالات تکاملی در دوره جنینی ایجاد شود.

انواع فتق از نظر شدت

• خفیف: در موارد خفیف، فتق شامل بیرون‌زدگی مقدار کمی از چربی شکمی است که اغلب از طریق ناحیه ناف بیرون می‌زند. این نوع فتق معمولاً بدون درد بوده و با فشار ملایم به داخل بازمی‌گردد.
• متوسط: فتق‌های متوسط ممکن است شامل بیرون‌زدگی بخش‌هایی از اندام‌های شکمی مانند روده‌ها باشد. این حالت می‌تواند موجب درد، تورم و ناراحتی شود و در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است مشکلاتی مانند کاهش جریان خون ایجاد شود.
• شدید: در شدیدترین حالت، بخش‌های بزرگی از اندام‌های شکمی مانند روده‌ها از دیواره شکم عبور کرده و دچار گیر افتادن یا انسداد جریان خون می‌شوند. این وضعیت که به آن «فتق مختنق» گفته می‌شود، می‌تواند باعث از بین رفتن عملکرد اندام‌ها شده و نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.

پیامدهای درمان‌نشده فتق

فتق در صورت عدم درمان، ممکن است به عوارض جدی منجر شود، از جمله:

• انسداد روده: فتق‌های شدید ممکن است باعث گیر افتادن روده‌ها و ایجاد انسداد شوند که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد.
• خفگی اندام‌ها: فشار بیش‌ازحد بر روده‌ها یا سایر اندام‌ها می‌تواند جریان خون را مسدود کرده و باعث نکروز (مرگ بافت) شود.
• التهاب و عفونت: اندام‌هایی که تحت فشار طولانی‌مدت قرار می‌گیرند، مستعد التهاب یا عفونت شدید خواهند بود.

پیشگیری از فتق

• کنترل وزن: وزن متعادل می‌تواند فشار وارده بر دیواره شکم را کاهش داده و از بروز فتق جلوگیری کند.
• اجتناب از فعالیت‌های سنگین: جلوگیری از آسیب‌دیدگی شکم در سگ‌ها، به‌ویژه در دوران رشد، اهمیت زیادی دارد.
• بررسی‌های منظم: معاینات دوره‌ای توسط دامپزشک می‌تواند به تشخیص زودهنگام فتق و جلوگیری از عوارض آن کمک کند.

روش‌های درمان فتق

درمان غیرجراحی

در موارد خفیف، ممکن است فتق به‌صورت خودبه‌خود بسته شود، به‌ویژه در توله‌سگ‌های جوان. دامپزشک می‌تواند با بررسی‌های منظم و ارائه توصیه‌های مراقبتی، روند بهبود را ارزیابی کند.

درمان جراحی

جراحی به‌عنوان اصلی‌ترین روش درمان برای فتق‌های متوسط و شدید شناخته می‌شود. در این روش، دامپزشک برآمدگی را به محل طبیعی خود بازمی‌گرداند و دیواره شکم را با بخیه یا استفاده از مواد تقویتی ترمیم می‌کند. این روش معمولاً موفقیت‌آمیز است و بهبودی کامل را تضمین می‌کند.

انواع فتق در توله سگ‌ها

در توله سگ‌ها، شایع‌ترین فتق‌های مشاهده‌شده عبارتند از:

• فتق ناف: زمانی که ناف به‌درستی بسته نشود، سوراخی در شکم ایجاد شده و محتویات داخل شکم می‌توانند از آن بیرون بزنند.
• فتق اینگوینال (کشاله ران): این نوع فتق در ناحیه‌ای که بیضه‌ها در سگ‌های نر پایین می‌آیند، رخ می‌دهد. این فتق ممکن است در هر دو جنس دیده شود.
• فتق دیافراگم: نقص در دیافراگم باعث می‌شود که برخی از اندام‌های شکمی به داخل قفسه سینه نفوذ کنند.
• فتق هیاتال: زمانی رخ می‌دهد که دهانه‌ای در دیافراگم بیش‌ازحد باز باشد و معده به داخل قفسه سینه جابه‌جا شود.
• فتق پریتون اوپریکارد: یک نقص مادرزادی که باعث اتصال غیرطبیعی بین صفاق (غشای شکم) و پریکارد (غشای اطراف قلب) می‌شود.

علت فتق در سگ‌ها

فتق ممکن است مادرزادی (از بدو تولد) یا اکتسابی باشد. فتق‌های مادرزادی معمولاً ناشی از مشکلات ژنتیکی یا رشد ناقص جنینی هستند. از سوی دیگر، تروما، تصادف یا بیماری می‌توانند باعث ایجاد فتق اکتسابی شوند.

علائم فتق در توله سگ‌ها

علائم فتق بسته به محل و شدت آن متفاوت است. برخی از نشانه‌های رایج عبارتند از:

• درد
• استفراغ
• کمبود اشتها
• وجود توده در شکم یا کشاله ران
• مشکل در ادرار کردن
• سرفه یا تنگی نفس
• ضربان قلب نامنظم

تشخیص فتق

فتق‌های ناف و مغبنی معمولاً با معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شوند. اما برای فتق‌هایی که به داخل حفره قفسه سینه باز می‌شوند، تصویربرداری با اشعه ایکس و سونوگرافی ضروری است.

آیا فتق سگ قابل درمان است؟

بله، فتق سگ‌ها معمولاً قابل درمان است و بسته به شدت آن، روش‌های درمانی مختلفی برای رفع آن وجود دارد. تشخیص زودهنگام و مداخله به‌موقع، کلید موفقیت در درمان این عارضه است.

هزینه ویزیت دامپزشکی ۱۴۰۴

۱- تعرفه دامپزشکی حیوانات خانگی