خبرگزاری مهر- گروه استانها؛ در دل شهر بجنورد، عمارت سردار مفخم همچون گوهری درخشان از دوران قاجار، روایتگر تاریخ و فرهنگ این خطه است. این بنای باشکوه که در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار بنا شد، نه‌تنها یکی از ارزشمندترین آثار ملی کشور محسوب می‌شود، بلکه امروزه به‌عنوان موزه‌ای چندمنظوره، میزبان گردشگران و پژوهشگران است.
بنایی که روزگاری قلب حکمرانی بجنورد بود
عمارت سردار مفخم در دهه ۱۲۵۰ شمسی، به دستور یارمحمدخان شادلو، ملقب به سردار مفخم، از فرماندهان و حکمرانان خراسان شمالی در دوره قاجار، ساخته شد.
این بنا در کنار سایر اجزای مجموعه دارالحکومه مفخم، از جمله آینه‌خانه، کلاه‌فرنگی، حوض‌خانه و دروازه ورودی، مرکز قدرت و تصمیم‌گیری‌های مهم منطقه محسوب می‌شد.
این عمارت با ابعاد تقریبی ۵۰ در ۲۳ متر و ارتفاع ۹ متر، در دو طبقه ساخته شده و دارای ۳۴ اتاق و دو تالار وسیع است. در گذشته، این بنا محل برگزاری مراسم تشریفاتی، نشست‌های حکومتی و حتی پذیرایی از مهمانان عالی‌رتبه داخلی و خارجی بوده است. کلنل ادوارد ییت، افسر انگلیسی که در دوره قاجار به این عمارت سفر کرده بود، در خاطراتش از تزئینات خیره‌کننده، آینه‌کاری‌ها، قالی‌های ابریشمی و تالارهای باشکوه آن یاد کرده است.
معماری چشم‌نواز با ترکیبی از هنر ایرانی و اروپایی
یکی از شاخصه‌های اصلی عمارت سردار مفخم، سبک معماری منحصربه‌فرد آن است. در این بنا، عناصر معماری سنتی ایرانی با تأثیراتی از معماری اروپایی درهم‌آمیخته‌اند. ایوان‌های مرتفع با ستون‌های استوانه‌ای مزین به کاشی‌کاری، سقف‌های آینه‌کاری‌شده و نقوش گچ‌بری‌شده در تالارها، از جمله ویژگی‌های متمایز آن هستند.
در ضلع‌های شمالی و جنوبی عمارت، دو ایوان بزرگ قرار دارد که هر یک با ردیفی از ستون‌های مستحکم، جلوه‌ای خاص به بنا بخشیده‌اند. همچنین، یکی از زیباترین بخش‌های مجموعه، آینه‌خانه‌ای است که در سقف آن، تصاویر ۱۳۴ شخصیت برجسته از دوره صفویه تا قاجار به تصویر کشیده شده‌اند.
دوران افول و تغییر کاربری
پس از فروپاشی سلسله قاجار، عمارت مفخم نیز مانند بسیاری از بناهای تاریخی دیگر، دستخوش تغییرات شد. با تصرف املاک خاندان شادلو، این عمارت در دوره پهلوی به محل اقامت فرماندار و برخی مقامات دولتی تبدیل شد.
در سال ۱۳۱۶، آتش‌سوزی شدیدی در طبقه فوقانی رخ داد که منجر به نابودی سقف چوبی عمارت شد. پس از این حادثه، سقف جدیدی با ورق‌های گالوانیزه جایگزین شد که همچنان بر روی بنا باقی مانده است.
در سال ۱۳۷۶، این عمارت ارزشمند توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری و طی یک پروژه مرمتی، بخش‌های مختلف آن بازسازی شد. در مهرماه ۱۳۷۹، با افتتاح رسمی، این بنا به‌عنوان موزه فعالیت خود را آغاز کرد و امروزه میزبان موزه‌های مردم‌شناسی، باستان‌شناسی و اسناد و نسخ خطی است.
سفر در دل تاریخ؛ تجربه‌ای فراموش‌نشدنی در بجنورد
عمارت سردار مفخم نه‌تنها نمادی از شکوه دوران قاجار است، بلکه یکی از مقاصد گردشگری جذاب خراسان شمالی نیز محسوب می‌شود. علاقه‌مندان به تاریخ و معماری می‌توانند با بازدید از این موزه، از آثار ارزشمند به‌جامانده از ادوار گذشته دیدن کرده و با فرهنگ و سبک زندگی مردمان این خطه بیشتر آشنا شوند.
بهترین زمان بازدید از این مجموعه، فصل بهار و تابستان است، زمانی که طبیعت بجنورد در زیباترین حالت خود قرار دارد.
عمارت سردار مفخم، بنایی که روزگاری مقر حکمرانی و تشریفات بود، امروز به مرکز فرهنگ و تاریخ تبدیل شده و همچنان یادگاری باشکوه از هنر و تمدن ایرانی در قلب بجنورد باقی مانده است.
