به گزارش مشرق، اعتراضات خیابانی در بسیاری از شهرهای ترکیه ادامه دارد و علاوه بر صدها شهروند معترض، ده‌ها نفر از نیروهای پلیس نیز مجروح شده‌اند. دستگیری و زندانی شدن اکرم امام اوغلو شهردار استانبول و رقیب بالقوه اردوغان در انتخابات آتی ریاست جمهوری، ترکیه را به هم ریخته و این میزان از تنش و خشونت در اعتراضات در ۱۰ سال گذشته سابقه نداشته است.
عزل و زندانی شدن امام اوغلو و بیش از پنجاه تن از معاونین و مدیران شهرداری استانبول به اتهام فساد مالی، مورد اعتراض هواداران امام اوغلو قرار گرفته و حزب جمهوری خلق به عنوان اصلی‌ترین حزب مخالف اردوغان و حامی امام اوغلو، مردم را به تظاهرات خیابانی فراخوانده است.
اما اردوغان، معترضین و مخالفین را تروریست خیابانی قلمداد کرده و از اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق خواسته، هواداران را به خانه بازگرداند. اوزل شب گذشته در یکی دیگر از اجتماعات خیابانی در استانبول اعلام کرد: «جای ما همین جا در میادین و خیابان‌های سراسر ترکیه است».
افزایش دستگیری معترضین
علی یرلی کایا وزیر کشور ترکیه اعلام کرده که ظرف ۵ روز گذشته و در جریان اعتراضات خیابانی هواداران امام اوغلو ۱ هزار و ۱۳۳ نفر بازداشت شده‌اند.
یرلی کایا همچنین از این موضوع خبر داده که تاکنون ۱۲۳ مامور پلیس بر اثر پرتاب سنگ، مجروح شده‌اند و معترضین، علاوه بر سنگ، از چماق، اسید، کوکتل مولوتف، تبر و چاقو استفاده کرده‌اند.
در حالی که اردوغان، معترضین خیابانی را تروریست قلمداد کرده، بسیاری از روزنامه‌های نزدیک به حزب حاکم نیز امروز در همنوایی با اردوغان، مدعی شدند که بیش از ۱۲ سازمان تروریستی در جریان تحریک اعتراضات مردمی در ترکیه، در حال فعالیت هستند.
حزب جمهوری خلق اعلام کرده که بر اساس اصل ۳۴ قانون اساسی، مردم را به تداوم اعتراضات خیابانی تشویق می‌کند.
اما وزیر کشور ترکیه می‌گوید: «اصل ۳۴ فقط برای اعتراضات بدون سلاح و بدون خشونت است. شما حق ندارید مردم را به خشونت تشویق کنید».
دستگیری ۱۳۸ کاربر ایکس و اینستاگرام
دادستانی ترکیه اعلام کرده که با تشکیل یک تیم ویژه رصد و بازرسی، مصادیق محتواهای تشویق به خشونت در شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر اینترنت و فضای مجازی را دسته بندی می‌کند. حاصل فعالیت ۴۸ ساعته این تیم نظارتی، صدور حکم دستگیری برای بیش از ۱۵۰ کاربر است که تاکنون ۱۳۸ نفر از آنان دستگیر شده‌اند.
۳ نفر از افراد دستگیر شده، با اتهام انتشار محتوای تحریک به خشونت و اخلال در نظم و امنیت، به زندان فرستاده شدند و ۶ نفر نیز به حبس خانگی و استفاده از پابند الکترونیکی محکوم شدند. همچنین ۵ نفر از دستگیرشدگان با دادن تعهد، آزاد شدند. پرونده بقیه مظنونان در دست بررسی است و انتظار می‌رود افراد بیشتری دستگیر شوند.
فحاشی علیه خانواده اردوغان
یکی از دلایل مهم بروز خشونت و درگیری فیزیکی به ویژه در استانبول، سردادن شعارهای توهین‌آمیز و آمیخته با فحاشی علیه اعضای خانواده رجب طیب اردوغان است. این همان موضوعی است که بسیاری از افراد پلیس را نیز تحریک کرده و موجب نزاع و حملات فیزیکی شده است.
اوزگور اوزل رهبر حزب جمهوری خلق، فحاشی علیه خانواده رییس جمهور را محکوم کرده و گفته است: «هر شهروندی که به دنبال فحاشی و توهین باشد، از ما نیست. ما به دنبال خواسته‌ها و مطالبات دموکراتیک هستیم».
احمد داود اوغلو نخست وزیر اسبق ترکیه نیز فحاشی علیه اعضای خانواده اردوغان را محکوم کرده و خواهان لحاظ کردن قواعد اخلاقی و صبر و متانت شد. ییلماز تونچ وزیر دادگستری کابینه اردوغان، علی یرلی کایا وزیر کشور و عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه نیز، انتشار محتوای توهین‌آمیز علیه خانواده اردوغان را محکوم کرده و تهدید کردند که این افراد با اشد مجازات روبرو خواهند شد.
آیا سرنوشت اردوغان در حال تکرار است؟
اردوغان همان سیاستمداری است که از شهرداری استانبول، روانه زندان شد و سپس به نخست وزیری و ریاست جمهوری رسید. به همین دلیل، بسیاری از شهروندان و نخبگان ترکیه می‌گویند، همین بازی برای اکرم امام اوغلو نیز در حال تکرار است.
پروفسور ایلبر اورتایلی محقق و مورخ مشهور ترکیه که به صف حامیان امام اوغلو پیوسته، درباره این موضوع می‌گوید: «بسیاری از سیاستمداران ترکیه، اول به زندان رفتند و سپس به قدرت رسیدند. سال‌ها می‌گذرد، ولی روش‌ها تغییر نمی‌کند. ما دوباره در روزهای تاریخی زندگی می‌کنیم و این تکرار تاریخی، درس‌های بسیاری دارد. این مسئله مربوط به یک حزب سیاسی، دولت یا اپوزیسیون نیست، مستقیماً یک مسئله ملی است. آینده فرزندان و جوانان ما در خطر است موضوع مسئولیت مشترک همه ماست».
اورتایلی می‌گوید: «من نگران آینده جوانان ترکیه هستم. تکلیف اشتغال، امید و حقوق این کودکان چه می‌شود؟ همه چیز گواه آن است که ما در روزهای تاریخی زندگی می‌کنیم. نباید به حق انتخاب و اراده سیاسی مردم توهین شوند. پیام مردم واضح است: کسانی که با انتخابات می‌آیند، فقط باید با انتخابات بروند نه با تهدید و زندان».
باباجان: این تغییر رژیم است
علی باباجان، رهبر حزب جهش و دموکراسی، یکی از حامیان امام اوغلو و از منتقدین سرسخت اردوغان است. او دیروز در مراسم افطار در بین هواداران خود در ازمیر اعلام کرد: «آن چه در ترکیه روی داده، عملاً به مثابه تغییر رژیم است. اردوغان با تغییر نظام سیاسی و اجرایی کشور از پارلمانی به ریاستی، اختیارات فراوانی به دست آورد و حالا هم با استفاده ابزاری از قوه قضائیه، رقبا و مخالفین را زندانی می‌کند. این دقیقاً تغییر رژیم است و چنین چیزی قابل قبول نیست. اردوغان آشکارا می‌گوید: زمانی که سلامت جسم و جانم اجازه دهد، در این مقام خواهم ماند. این اعلامیه دموکراسی نیست، بلکه یک رژیم تک نفره است. این سخنان، امید شهروندان را برای تغییر از طریق صندوق‌های رای از بین می‌برد. به همین دلیل است که مردم در میادین شعار می‌دهند».
جوانان ترکیه، به طور کامل اعتماد خود را به سیستم از دست داده‌اند. جوان‌ها هیچ امیدی به آینده ندارند، وقتی تورم، گرانی، بیکاری و فشار سیاسی کنار هم می‌آیند، الان به خیابان‌ها می‌آیند. چون فکر می‌کنند دولت تغییر نمی‌کند و اجازه تغییر داده نمی‌شود. حق تظاهرات مشروع است و باید صدای مردم شنیده شود. اقدامات غیرقانونی دولت، اعتماد و ثبات اقتصادی را متزلزل کرده و اقداماتی مانند برکناری امام اوغلو نیز بر بازارها تأثیر منفی می‌گذارد. آقای اردوغان به معنای واقعی کلمه، یک بمب بزرگ بر میز اقتصاد ترکیه انداخت».
امره کُنگار از تحلیلگران قدیمی روزنامه جمهوریت چاپ آنکارا نیز درباره ساختار سیاسی کنونی ترکیه و نوع مواجهه اردوغان با مخالفین می‌گوید:«اردوغان عملاً یک دولت شخصی ایجاد کرده و تحت لوای نظام حکومتی ریاستی،» ساختار دولت را به حاکمیت مطلق یک فرد، بدون کنترل و تعادل گره زده است. حتی اگر هیچ عیب و نقص دیگری نداشت، این سازه به همین دلیل محکوم به فروپاشی است! اردوغان، تمام ویژگی‌های شخصی خود را بر جامعه تحمیل کرده و اصول بی‌طرفی، سازگاری، برابری و عدالت را از بین برده است. بر اساس قانون اساسی، قوه قضائیه مستقل است. اما نظامی به نام دولت شخصی و فردمحور، کاری کرده که دادستان‌ها و قضات، گوش به فرمان دولت هستند».
کُنگار در ادامه می‌گوید: «این چه عدالتی است که شهرداران احزاب مخالف را به راحتی زندانی می‌کنند ولی هیچ نظارتی بر انواع تخلفات و جرایم شهرداران حزب حاکم وجود ندارد؟! ما در این کشور، شاهد بی عدالتی، معیارهای دوگانه، غارت منابع و ضعف مدیریتی هستیم و آزادی‌ها و دارایی‌های افراد و شرکت‌ها در معرض تهدید است. در نتیجه امید مردم به ویژه جوانان به آینده از بین رفته است. این رژیم محکوم به فروپاشی است زیرا ویژگی‌های متناقضی دارد که آن را نابود می‌کند!»
تحلیلگران سیاسی نزدیک به حزب حاکم بر این باورند که اعتراضات خیابانی در شهرهای مختلف ترکیه طی روزهای آتی فروکش خواهد کرد. اما مخالفین و منتقدین اردوغان معتقدند که دوران سختی برای سیاست و دموکراسی ترکیه آغاز شده و مشکلات سیاسی و اقتصادی ادامه خواهد داشت.
