گونه‌ی کمدی  از دیرباز همواره  یکی از ژانرهای محبوب میان  عامه سینماروها بوده، اما چند سالی است که این قسم آثار نه فقط به عنوان گونه غالب تولیدات سینمای ایران، پررنگ ترین رویکرد در میان فیلمسازان محسوب می‌شوند، بلکه در جدول پرفروش ترین فیلمها نیز بالاترین جایگاهها را به خود اختصاص داده اند. نگاهی به جدول فروش فیلمها در سال ۱۴۰۳ تاکیدی است دوباره بر این واقعیت که چند سالی است شاهد آن هستیم.

«هفتاد سی» ساخته بهرام افشاری، «تگزاس۳» ساخته سید مسعود اطیابی، «زودپز» ساخته رامبد جوان، «تمساح خونی» ساخته جواد عزتی و «صبحانه با زرافه ها» ساخته سروش صحت پنج فیلم بالای جدول پرمخاطب ترین فیلمهای اکران با فروشهایی بالای صد تا سیصدو پنجاه میلیارد تومان  همگی آثاری کمدی هستند که در میان آنها کمدی های بسیار بی مایه همانند تگزاس۳ ، کمدی معمولی هفتاد سی و یا کمدیهای تجاری تروتمیزتر تجاری همانند زودپز و  تمساح خونی و نهایتا کمدی متفاوت و فکر شده‌تری همانند صبحانه با زرافه ها دیده می شود. البته همانگونه که قابل پیش بینی است، صبحانه با زرافه‌ها از فروش کمتری در قیاس بقیه برخوردار شده و این تازه در صورتی است که سروش صحت کوشیده فیلمی بسازد که برای طیف های مختلف مخاطبان جذاب بوده و با آنها ارتباط برقرار کند. به هر حال از مجموعه این شرایط می توان گفت کمدی‌ها هرچه عامه پسندتر اقبال آن نزد مخاطبان بیشتر. سه فیلم بالای جدول که فروشی بالای ۲۲۵ میلیارد تومان تا ۳۴۰ میلیارد دارند هرسه کمدی های عامه پسند ضعیف یا نهایتا بسیار معمولی هستند.

تنها فیلم غیر کمدی بالای جدول اکران که از فروشی نزدیک به فیلم پنجم جدول (صبحانه با زرافه ها)  برخوردار است و می توان آن را اثری موفق در گیشه محسوب کرد، فیلم «مست عشق» ساخته حسن فتحی است. این فیلم با کارکردی نزدیک به صدو بیست میلیار تومان اگر چه فیلمی غیر کمدی ایت اما از وبژگی هایی برخوردار است که در اقبال مخاطبان از آن تاثیری محسوس داشته است. نخست قرار گرفتن دوستاره معروف سینمای ایران در کنار ستاره هایی از سینما و تلویزیون ترکیه، دیگری جذابیت های بصری این فیلم که از مضمونی تاریخی برخوردار است و البته و نوع پوشش بازیگران زن ترک که الزامی به رعایت محدودیت های حاکم بر سینمای ایران را نداشته اند و همین نکته بر پذیرفتنی شدن فضای فیلم کمک کرده و نهایتا و شاید از همه مهمتر دستمایه قرار دادن زندگی شمس و مولانا و روایت عشق شمس به کیمیا و همچنین نزدیکی حال و هموای فیلم بایکی از رمانهای پرخواننده و مخاطب‌پسند همانند ملت عشق اثر الیف شافاک که در سالهای گذشته بر طرح عامه‌پسندانه مثنوی و مولانا در میان توده عام مخاطبان تاثیری محسوس داشته است. خلاصه اینکه اگر مست عشق مجموعه این شرایط را برخوردار نبود بعید به نظر می رسید در دوران تسلط این کمدی‌های بی مایه تا این اندازه نیز با اسقبال مخاطبان روبه رو شود.

 در محدوده‌ی فروش پنجاه تا صد میلیارد تومان چهارفیلم بعدی جدول اکران قرار دارند که متاسفانه هیچ یک از آنها نیز فیلم قابل قبولی محسوب نمی شوند. دو کمدی نازل یعنی خجالت نکش‌۲ ساخته رضا مقصودی و سال گربه ساخته مصطفی تقی زاده، یک فیلم فارسی به روز شده با حال و هوای شوخ و شنگ و خوش رنگ و لعاب با نام پول و پارتی ساخته سعید سهیلی و نهایتا یک انیمیشن با نام ببعی قهرمان ساخته اسماعیل صفارزادگان این چهار فیلم را تشکیل می دهند که بی اغراق همین ببعی قهرمان قابل قبول تر از سه فیلم دیگر محسوب می شود. بخصوص که سازندگان آن پیداست در تلاش بوده‌اند انیمیشنی‌تر و تمیز و جذاب را برای مخاطب تدارک ببینند.

تنها نماینده سینمای اجتماعی ایران که از فروشی متوسط در سال ۱۴۰۳ برخوردار شد، بی بدن ساخته مرتضی علیزاده بود، یک فیلم اجتماعی بسیار تلخ که بر اساس داستانی واقعی ساخته شده بود و الناز شاکردوست هم یکی از تاثیرگذار ترین و ماندگارترین نقش آفرینی های خود در این فیلم به نمایش گذاشته بود این فیلم با ۴۶ میلیارد تومان فروش در میانه جدول اکران در رتبه یازدهم جا خوش کرده است.

اما نکته جالب اینکه رتبه های بعدی جدول اکران نیز که از فروش بین بیست تا چهل میلیارد تومان، برخوردارند و جزو آثاری بافروشی زیر متوسط محسوب می شوند نیز همگی یا کمدی هستند و یا اینکه در حوزه سینمای کودک و نوجوان جای می‌گیرند.

خرچنگ ساخته مصطفی شایسته، دایناسور ساخته مسعود اطیابی، مفت بر ساخته عادل تبریزی، قیف ساخته محسن امیر یوسفی و… از این جمله اند. باغ کیانوش ساخته رضا کشاورز حداد و شنگول و منگول ساخته کیانوش دالوند هم در زمینه سینمای کودک و نوجوان جای می گیرند.

با توجه به برگزاری جشنواره فیلم فجر در میانه بهمن ماه و مصادف شدن پایان آن با هفته های پایانی سال که شاهد جنب و جوش اقتصادی و فرهنگی جامعه در واپسین هفته های سال هستیم، این مقطع زمانی در طول سالهای گذشته به عنوان مبنای تحویل سال سینمایی ایران شناخته شده است. فیلمهایی که پس از جشنواره فیلم فجر به روی پرده می روند و به عنوان اکران نوروزی سال جدید آغازگر دور تازه ای فعالیت سینمایی کشور هستند، معمولا به عنوان آثار اکران سال بعد مورد بررسی قرار می گیرند. به ویژه اینکه فیلمهای مورد اشاره اعلب از اوایل اسفند ماه اکران خود را آغاز کرده و تا میانه بهار و در صورت موفقیت در گیشه تا اواخر این فصل نیز روی پرده باقی می مانند.

به هرحال پرونده اکران سال ۱۴۰۳ با کارکردی نزدیک به  ۱۹۰۰ میلیارد تومان  و جذب حدود ۳۴ میلیون نفر به سالن های سینما به پایان رسید و چنانکه در متن این نوشته مورد اشاره قرار گرفته فیلم‌های کمدی نیز به عنوان موفق ترین گونه نبض بازار را در دست داشتند.

در سالی که گذشت حدود ۶۰ فیلم در سینماها روی پرده رفتند و و چنانچه اشاره شد کمتر از نیمی از این فیلم با فروشی بالای بیست میلیارد تومان برخوردار شدند و می توان گفت این بخش از فیلمها یا در گیشه موفق بودند و یا لااقل با توجه به دیگر زمینه های کسب در آمد همانند فروش به شبکه خانگی و... تقریبا دخل و خرج کرده اند.

در میان فیلمهای روی پرده از 1403 «هفتاد سی» همچنان روی پرده است و سالن های زیادی را نیز در اختیار دارد. این فیلم که پرفروش‌ترین فیلم ۱۴۰۳ نیز محسوب می‌شود و این فیلم که از آذرماه امسال روی پرده سینماها رفت تاکنون نزدیک به شش میلیون تماشاگر داشته است. البته این تعداد تماشاگر هنوز کمتر از تماشاگران دو فیلم پرفروش سال قبل یعنی «فسیل» و «هتل» بوده این دو فیلم به ترتیب با ۷ میلیون و ۴۹۰ هزار تماشاگر و ۶ میلیون و ۶۲۸ هزار نفر تماشاگر پرمخاطب‌ترین فیلم‌های سال 1402 بودند.

نگاهی به جدول فروش فیلمهای سال 1403 با توجه به تعداد تماشاگران می تواند به روشنی تاکیدی باشد بر نکاتی که در بالا اشاره شد و البته نتایج دیگری که در لابلای ارقام منتشر شده می توان دست یافت که بازگو کننده اوضاع و احوال نه چندان قابل قبول سینمای ایران است. با تاکید بر این واقعیت که وقتی یک گونه آن هم نوع نازل آن تنها آثار پرمخاطب سینمایی را تشکیل می دهند، این یعنی آن سینما حال روز متعادل و خوبی را ندارد!

جدول فروش  سینمای ایران در سالی که گذشت