تراژدی تلخ واژگونی اتوبوس مسافر بری که چند ماه پیش جان تعدادی از دانش آموزان نخبه کرمانی را گرفته بود حالا در ایام نوروز گریبان مسافران نوروزی را گرفت.14 نفر فوت کردند و بیش از دهها تن مجروح شدند!چه کسی پاسخگوی جان های از دست رفته است؟سازمان راهداری یا حمل و نقل جاده ای؟ پایانه مسافر بری یا شرکت تعاونی با صورت وضعیت 43 نفری که 60 نفر را سوار کرده اند!؟
بعدازظهر روز گذشته(10 فروردین)، در جاده‌ای که باید مسیری برای امنیت و آرامش مسافران به سمت مشهد مقدس باشد، لحظاتی سرشار از وحشت و اندوه رقم خورد. حادثه تلخ واژگونی یک اتوبوس مسافری در گردنه چترود نه تنها 14 نفر را به کام مرگ کشاند، بلکه دهها خانواده را داغدار و 46 نفر را مجروح بر جای گذاشت. این حادثه بار دیگر زنگ خطر را برای ایمنی حمل‌ونقل عمومی در کشور به صدا درآورد.
وقتی مسافران با امید به زیارت حرم امام رضا (ع) سوار بر این اتوبوس شدند، هیچ‌کدام تصور نمی‌کردند که به جای حضور در بارگاه امن ایشان، در میان جاده‌ای بی‌رحم و صحنه‌ای از درد و خون به سر ببرند. ترمزهایی که از کار افتادند، راننده‌ای که به هشدارهای مسافران بی‌اعتنا ماند و مسئولینی که کم‌کاری‌هایشان اکنون به جان‌های از دست‌رفته ختم شده است، همه حلقه‌هایی از زنجیره‌ای تلخ بودند که به این فاجعه انجامید.
تا این لحظه هیچ اطلاعی از راننده اتوبوس و مسئولین شرکت تعاونی مسافربری نیست. اما آیا غیبت آنها می‌تواند درد خانواده‌هایی را که عزیزان خود را از دست داده‌اند یا اکنون در بیمارستان‌ها نگران وضعیت مجروحانشان هستند، تسکین دهد؟ آیا زمان آن نرسیده که به جای یافتن مقصر، به فکر پیشگیری از تکرار چنین تراژدی‌هایی باشیم؟
گزارش حادثه
این اتوبوس که حامل 60 نفر شامل 43 مسافر قانونی و 17 مسافر غیرقانونی بود، پس از خروج از کنترل در یکی از پیچ‌های گردنه چترود واژگون شد. به گفته مسافران، راننده از همان ابتدای مسیر به اعتراض‌ها و نگرانی‌های مسافران درباره ازدحام بیش از حد و سرعت بالای خود توجهی نکرده و حتی مسافران غیرقانونی را در محل استراحت راننده (جعبه) سوار کرده بود.
ترمزهای اتوبوس که در لحظه حیاتی از کار افتادند، به تراژدی منجر شدند. مسافرانی که با وحشت به عقب رانده شدند، کودکان بی‌گناهی که اکنون با جراحات جدی دست و پنجه نرم می‌کنند، و خانواده‌هایی که برای عزیزانشان دعا می‌کنند، همگی شاهدان بی‌صدای این حادثه دردناک هستند.
روایت مسافران از لحظات دلهره آور واژگونی اتوبوس کرمانی
بسیاری از مسافران مجروح به پلیس اعلام کرده‌اند که پیش از وقوع حادثه، بارها به راننده اعتراض کرده بودند.
یکی از مسافران توضیح داد که در لحظه وقوع حادثه، ترمزهای اتوبوس عمل نکردند و راننده نتوانست وسیله نقلیه را متوقف کند.
مادر کودک 5 ساله:
چندین بار به راننده هشدار دادم که چرا با این سرعت بالا حرکت می‌کند و چرا تعداد مسافران اینقدر زیاد است، اما گوش نکرد.
عارف دولت‌آبادی – یکی از مسافران حادثه‌دیده:
در ایستگاه چترود توقف کردیم و آنجا با مسئولین شرکت تعاونی بحث کردیم. راننده با سرعت زیادی رانندگی می‌کرد. برخی از مسافران به عقب رفتند چون راننده هشدار داد که ممکن است اتوبوس واژگون شود. احساس می‌کنم راننده عمداً ماشین را به سمت چپ منحرف کرد تا خودش آسیبی نبیند.
میثم روعی – راننده پایه یک و شاهد عینی:
من خودم راننده پایه یک هستم و در همان کاروان حضور داشتم. به راننده تذکر دادم که مسافر اضافه سوار نکند و مشکلات فنی اتوبوس را برطرف کند، اما توجهی نکرد. حتی چراغ ترمز و ریتاردر (سیستم کمکی ترمز) اتوبوس کار نمی‌کرد و این موضوع را به راننده گوشزد کردم. با این حال، او با دنده 6 و سرعت بالا در پیچ حرکت کرد و نهایتاً این حادثه تلخ رخ داد.
این حادثه بار دیگر ضرورت رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی و نظارت دقیق‌تر بر وسایل نقلیه عمومی را نشان داد. یکی از مادرانی که فرزند مصدوم و پدرخود را در این حادثه از دست داده، با گریه گفت: چرا از تردد وسایل نقلیه فرسوده جلوگیری نمی‌کنند؟ از مسئولین می خواهیم به این موضوع ورود کنند من از کجا میدانستم پدرم را راهی سفر آخریت کرده ام اگر فقط یک کم راننده حواسش به ماشین بود شاید این اتفاق نمی افتاد و آنها الان در حرم امام رضا بودند
این حادثه نه تنها جان 14 نفر را گرفت، بلکه زندگی بسیاری از مجروحان و خانواده‌هایشان را تحت تأثیر قرار داد. آیا زمان آن نرسیده است که نظارت‌ها بر شرکت‌های تعاونی مسافربری و ناوگان حمل‌ونقل عمومی جدی‌تر شود؟ اگر راننده و مسئولین شرکت تعاونی به هشدارهای مسافران و قوانین احترام می‌گذاشتند، امروز این مسافران در حرم امام رضا (ع) مشغول اقامه نماز عید فطر بودند، نه در بیمارستان‌ها و سردخانه‌ها.
در پشت ارقام رسمی و گزارش‌های منتشر شده، تصویری کامل از وضعیت تصادفات جاده‌ای در ایران پنهان مانده است. گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که در بسیاری از مناطق دورافتاده و کمتر پوشش داده‌شده، به علت محدودیت‌های زیرساختی و نواقص تجهیزات ارتباطی، ثبت دقیق حوادث جاده‌ای با چالش‌های جدی روبه‌روست.
این نقص در شفافیت گزارش‌دهی، نه تنها برنامه‌ریزی‌های پیشگیرانه و اقدامات ایمنی را مختل می‌کند، بلکه نقش مهمی در ایجاد توهم از وضعیت واقعی تلفات و خسارات جزیی دارد. بدون داشتن آمار جامع و دقیق، تصمیم‌گیرندگان از پشت پرده اطلاعات محدود، ممکن است در دفاع از سیاست‌ها و تخصیص منابع دچار اشتباه شوند؛ امری که پیامدهای جبران‌ناپذیری در کاهش ایمنی و سلامت جاده‌ها به دنبال خواهد داشت.
از سوی دیگر، تأثیر اقتصادی و اجتماعی این موضوع قابل چشم‌پوشی نیست؛ در حالی که صرف هزینه‌های درمانی، از دست رفتن بهره‌وری زندگی و عوارض روانی مربوط به تصادفات، در آمار رسمی منعکس نمی‌شود. در نتیجه، جامعه و مسئولان می‌توانند تصویر نادرستی از بلایای جاده‌ای را مشاهده کنند که احتمالاً موجبات بی‌توجهی به اصلاحات ساختاری و مدیریتی لازم را فراهم می‌آورد.
تجربه کشورهای موفق نشان می‌دهد که بهره‌مندی از فناوری‌های نوین، همچون سیستم‌های هوشمند نظارت، دوربین‌های خودران و سنسورهای اینترنت اشیا، می‌تواند به افزایش دقت در ثبت و مدیریت حوادث کمک شایانی کند. این رویکرد هوشمندانه، قادر است زمینه‌های پیشگیری و کاهش ریسک‌های جاده‌ای را بهبود بخشد. استفاده از این فناوری‌ها در کنار بهبود‌های زیرساختی و مدیریتی، می‌تواند پلی برای تغییر مثبت در نظام ایمنی جاده‌ای ایران باشد.
در نهایت، بحث درباره ی عدم شفافیت در آمار تصادفات جاده‌ای، نه تنها یک مسئله نظام‌مند در حوزه مدیریت حوادث است، بلکه نشانگر نیاز فوری به بازنگری در الگوهای نظارتی و مدیریتی کشور به شمار می‌آید. این واقعیت پنهان می‌تواند جرقه‌ای برای آغاز گفتگوهای عمیق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شود تا در نهایت ـ با همکاری همه‌جانبه نهادهای مختلف ـ زمینه‌های اصلاح و بهبود ایمنی جاده‌ای به شیوه‌ای علمی و کارآمد فراهم گردد.
