عصر ایران ؛ سید کاظم قریشی (نویسنده و کارگردان تئاتر) - فرهنگ و هنر هر قوم و ملتی، ستون هویت آن جامعه محسوب می‌شود و در میان اقوام مختلف ایران، مردم عرب خوزستان نقش برجسته‌ای در حفظ و اشاعه فرهنگ و هنر عربی داشته‌ و دارند. جشنواره تئاتر عربی السلام خوزستان تنها رویداد رسمی در ایران است که هنرمندان تئاتر عربی را گرد هم می‌آورد و بستری برای نمایش استعدادها، تقویت هویت فرهنگی و حفظ سنت‌های نمایشی عربی فراهم می‌کند.

 

اما متأسفانه، این جشنواره سه سال است که برگزار نشده و به محاق رفته است. این تعلیق و بی‌برنامگی، ضربه‌ای جدی به هنر تئاتر عربی وارد کرده و پرسش‌های فراوانی را در اذهان دوستداران هنر و هنرمندان عرب ایجاد کرده است:

 

چرا تنها جشنواره معتبر تئاتر عربی در ایران باید چنین وضعیتی داشته باشد؟

چه موانعی باعث شده است که این جشنواره سه سال متوالی برگزار نشود؟

 

مسئولیت این عقب‌افتادگی بر عهده کیست؟

 

آیا این بی‌برنامگی عامدانه است یا نتیجه سوءمدیریت و بی‌توجهی به هنر عربی است؟

 

جشنواره السلام نه‌تنها یک رویداد فرهنگی، بلکه یک پلتفرم مهم برای دیده شدن استعدادهای تئاتری عربی است. در غیاب امکانات مناسب برای فعالیت‌های هنری مستقل، این جشنواره فرصتی بود تا گروه‌های تئاتری عربی بتوانند در فضایی رقابتی، هنرنمایی کنند و فرهنگ غنی خود را به نمایش بگذارند.

 

این جشنواره همچنین به‌عنوان یک فرصت بی‌نظیر برای تعامل فرهنگی میان هنرمندان عرب از سراسر ایران و حتی کشورهای همجوار مطرح بود. هنرمندان از طریق این جشنواره می‌توانستند با یکدیگر آشنا شوند، از تجربیات هم بهره ببرند و کیفیت آثار نمایشی خود را ارتقا دهند اما تعویق سه‌ساله این جشنواره، آسیب بزرگی به بدنه تئاتر عربی کشور وارد کرده است.

 

در این مدت، بسیاری از هنرمندان سرخورده شده‌اند، برخی گروه‌های نمایشی از هم پاشیده‌اند و بسیاری از استعدادها که می‌توانستند در آینده افتخارآفرین باشند، به دلیل نبود فرصت، انگیزه خود را از دست داده‌اند.

 

تعلیق جشنواره السلام دلایل متعددی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

 

1. کمبود بودجه و عدم حمایت مالی

 

یکی از مهم‌ترین دلایل، عدم اختصاص بودجه کافی از سوی نهادهای فرهنگی و دولتی است. در حالی که جشنواره‌های دیگر (با تنوع زبانی و قومی) در کشور با حمایت‌های مالی گسترده برگزار می‌شوند، جشنواره السلام به دلیل بی‌توجهی مسئولان و نبود بودجه لازم، هر سال در بلاتکلیفی به سر برده است.

 

2. عدم برنامه‌ریزی و سوءمدیریت

 

عدم هماهنگی بین مسئولان فرهنگی، ضعف مدیریتی و نبود یک برنامه‌ریزی مشخص باعث شده است که این جشنواره در اولویت‌های تصمیم‌گیری مدیران فرهنگی قرار نگیرد. بسیاری از پروژه‌های فرهنگی با برنامه‌ریزی دقیق و تعهد اجرایی، سالانه برگزار می‌شوند، اما جشنواره السلام به دلیل بی‌برنامگی مسئولان همواره در حاشیه قرار گرفته است.

 

3. مشکلات زیرساختی و نبود امکانات مناسب

 

یکی دیگر از موانع مهم، کمبود سالن‌های نمایش، نبود امکانات فنی و ضعف زیرساخت‌های فرهنگی در شهرستان دشت آزادگان و دیگر شهرهای خوزستان است. یک جشنواره تئاتری برای اجراهای باکیفیت نیازمند سالن‌های مناسب، امکانات صوتی و تصویری، نورپردازی استاندارد و سایر تجهیزات است، اما متأسفانه بسیاری از این موارد در سطح خوزستان تأمین نشده است.

 

عدم برگزاری این جشنواره در طول سه سال گذشته، پیامدهای ناگواری برای هنرمندان و جامعه فرهنگی منطقه داشته است:

 

تضعیف تئاتر عربی: با تعطیلی این جشنواره، روند رشد تئاتر عربی متوقف شده و بسیاری از هنرمندان انگیزه خود را از دست داده‌اند.

 

مهاجرت هنرمندان: برخی از هنرمندان مجبور شده‌اند برای ادامه فعالیت خود به سایر شهرها یا کشورهای دیگر مهاجرت کنند، که این مسئله به تخلیه فرهنگی و هنری منطقه منجر شده است.

 

افزایش فاصله بین هنرمندان و مردم: یکی از مهم‌ترین کارکردهای جشنواره، ارتباط مستقیم مردم با هنر نمایشی بود، اما با تعطیلی آن، این ارتباط نیز دچار گسست شده است.

 

اگرچه شرایط کنونی ناامیدکننده به نظر می‌رسد، اما با چند اقدام اساسی می‌توان جشنواره السلام را احیا کرد:

 

1. فشار بر نهادهای فرهنگی و مطالبه‌گری عمومی: هنرمندان و فعالان فرهنگی باید از طریق رسانه‌ها، فضای مجازی و درخواست‌های رسمی، مسئولان را تحت فشار بگذارند تا این جشنواره را در اولویت قرار دهند.

2. ایجاد یک کمیته مستقل برای برگزاری جشنواره: جشنواره باید از مدیریت‌های ضعیف و وابسته به نهادهای دولتی فاصله بگیرد و تحت نظارت یک کمیته مستقل از هنرمندان و کارشناسان اداره شود.

 

3. جذب حمایت مالی از بخش خصوصی: اگر دولت بودجه کافی اختصاص نمی‌دهد، می‌توان از طریق سرمایه‌گذاران فرهنگی و بخش خصوصی، منابع مالی لازم را تأمین کرد.

 

4. بهبود زیرساخت‌های فرهنگی: مسئولان باید برای ایجاد سالن‌های نمایش، تجهیز امکانات فنی و فراهم کردن شرایط مناسب برای اجراهای تئاتری اقدام کنند.

 

جشنواره تئاتر عربی السلام تنها رویداد نمایشی عربی در ایران است که می‌توانست محلی برای بروز استعدادهای درخشان تئاتر عرب باشد. اما تعویق سه‌ساله آن، نتیجه سوءمدیریت، بی‌توجهی نهادهای فرهنگی و کمبود حمایت‌های مالی بوده است. اگر این روند ادامه یابد، نه‌تنها تئاتر عربی در ایران به حاشیه رانده می‌شود، بلکه فرصتی ارزشمند برای احیای فرهنگ و هنر عربی از بین خواهد رفت.

 

هنرمندان عرب، فعالان فرهنگی و دوستداران هنر باید با مطالبه‌گری، اعتراض مدنی و جلب حمایت‌های مالی و رسانه‌ای، از نابودی این جشنواره جلوگیری کنند. هنر، بخشی از هویت یک ملت است و نباید اجازه داد که این چراغ خاموش شود.