تخریب سد‌های اروپا در سال‌های اخیر به یکی از تحولات مهم در حوزه محیط‌زیست و مدیریت منابع آبی تبدیل شده است. «تخریب سد‌های اروپا» نه تنها اقدامی در جهت حفاظت از محیط زیست است، بلکه حرکتی هدفمند برای بازیابی اکوسیستم‌های رودخانه‌ای و بازگرداندن تعادل طبیعی به چرخه‌های آبی به شمار می‌آید.
به گزارش گجت نیوز، سدها برای دهه‌ها به‌عنوان ابزاری برای ذخیره‌سازی آب، تولید برق، کنترل سیلاب و آبیاری شناخته می‌شدند. اما اکنون اتحادیه اروپا در حال بازنگری در این زیرساخت‌هاست. دلایل متعددی در پشت این تصمیم نهفته است که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
سدها مسیر طبیعی جریان آب را قطع می‌کنند و منجر به اختلال در اکوسیستم‌های آبی می‌شوند. حذف این سدها باعث احیای جریان طبیعی رودخانه‌ها، افزایش اکسیژن آب، کاهش تجمع رسوبات و بازگشت امکان مهاجرت ماهیان می‌شود. این فرآیند نقش کلیدی در پایداری تنوع زیستی دارد.
تخریب سدها فرصت احیای بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری را فراهم کرده است. رودخانه‌هایی که آزادانه جریان دارند، زیستگاه امن و متعادلی برای انواع ماهی‌ها، پرندگان، پستانداران و حشرات فراهم می‌کنند. پروژه‌های اجراشده در فرانسه، فنلاند و سوئد گواه موفقیت این رویکرد هستند.
بسیاری از سد‌های قدیمی اروپایی، دیگر توان تأمین نیاز‌های امروزی را ندارند. هزینه نگهداری بالا، کاهش ظرفیت مخزن و فرسودگی تجهیزات باعث شده دولت‌ها به جای تعمیر، گزینه تخریب را انتخاب کنند و منابع مالی را صرف پروژه‌های پایدارتر نمایند.
سد‌هایی که دهه‌ها پیش ساخته شده‌اند، امروزه با خطرات فرسودگی، نشت یا حتی فروپاشی مواجه‌اند. در شرایط اقلیمی جدید که بارش‌های شدید و سیلاب‌های ناگهانی شایع‌تر شده‌اند، این سدها به تهدیدی جدی برای ساکنین پایین‌دست تبدیل شده‌اند.
برنامه «چارچوب دستورالعمل آب» اتحادیه اروپا کشور‌های عضو را ملزم می‌کند تا تا سال‌های آینده، حداقل ۲۵٬۰۰۰ کیلومتر از رودخانه‌ها را بازسازی کنند. در این مسیر، حذف موانع غیرضروری مانند سد‌های رهاشده، به‌عنوان راهکاری کلیدی مطرح شده است.
پیشبرد پروژه‌های تخریب سد بدون همراهی مردم ممکن نیست. در بسیاری از کشورها، سمن‌ها، جوامع محلی و فعالان محیط‌زیست با ارائه مستندات علمی، جلب حمایت افکار عمومی و همکاری با دولت‌ها نقش مؤثری در اجرای این پروژه‌ها داشته‌اند.
پس از تخریب سدها، در بسیاری از مناطق شاهد رونق فعالیت‌های مرتبط با گردشگری پایدار، ماهیگیری ورزشی، آموزش‌های زیست‌محیطی و جذب سرمایه‌گذاران محلی بوده‌ایم. این موارد، اثربخشی اقتصادی حذف سدها را نیز اثبات کرده‌اند.
با توجه به سیاست‌های اعلام‌شده توسط نهاد‌های اروپایی و حمایت‌های مالی موجود، به نظر می‌رسد روند حذف سدها در سال‌های آینده نیز ادامه داشته باشد. این حرکت نه فقط به‌عنوان یک تصمیم فنی یا زیست‌محیطی، بلکه به‌عنوان بخشی از بازطراحی آینده پایدار قاره سبز تلقی می‌شود.
تخریب سد‌های اروپا اکنون به الگویی موفق برای دیگر مناطق جهان تبدیل شده که نشان می‌دهد بازگشت به طبیعت، نه تنها شدنی بلکه سودمند است.
