غلامرضا مصباحی‌مقدم، رئیس شورای فقهی بانک مرکزی، در روزنامه ایران در یادداشتی با عنوان «جذب سرمایه‌هایی که بیرون از چرخه تولید مانده‌اند» بر بی‌اعتمادی مردم درباره سرمایه‌گذاری‌شان تمرکز کرده است.

او در این زمینه نوشت: بخش قابل توجهی از منابع مالی مردم خارج از چرخه تولید قرار دارند. این سرمایه‌ها عمدتاً در قالب طلا، ارز، خودرو یا زمین نگهداری می‌شوند؛ دارایی‌هایی که نه در تولید نقش دارند، نه در اشتغال‌زایی و نه در رشد اقتصادی. در واقع، حفظ سرمایه به شکل دارایی‌های غیرمولد به یکی از موانع جدی بر سر راه رشد اقتصادی کشور تبدیل شده است.

در شرایطی که کشور با چالش‌هایی همچون تورم، رکود، ناترازی انرژی و کمبود اشتغال مواجه است، هدایت این منابع به سمت پروژه‌های اقتصادی می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف کند. سرمایه‌گذاری، نه‌فقط ابزاری برای حفظ ارزش دارایی، بلکه راهی برای باز کردن گره‌های اقتصادی کشور است. اگر سرمایه‌ها به جای دپوشدن، در مسیر تولید و تجارت قرار گیرند، بخش بزرگی از چالش‌های فعلی قابل حل خواهد بود.

یکی از راهکارها، ایجاد صندوق‌های پروژه است. این صندوق‌ها می‌توانند تأمین مالی طرح‌های بالادستی و پایین‌دستی در حوزه‌هایی مانند انرژی، نفت و گاز، صنایع مادر و حتی انرژی‌های تجدیدپذیر را بر عهده بگیرند. استفاده از سرمایه داخلی، بدون نیاز به منابع خارجی، می‌تواند امکان پیشرفت در حوزه‌های کلیدی را فراهم کند.

مشکل بزرگ‌تر، نبود اعتماد و بستر‌های مناسب برای مشارکت عمومی در اقتصاد است. مردم اگر بدانند که سرمایه‌شان در پروژه‌های امن، سودده و شفاف به کار گرفته می‌شود، قطعاً مشارکت بیشتری خواهند داشت. اما فضای فعلی اقتصاد، هنوز آن اطمینان لازم را ایجاد نکرده است. از سوی دیگر، فرآیند صدور مجوز‌ها و آغاز کسب‌وکار، زمانبر و فرسایشی است. تسهیل این فرآیند، بویژه برای کسب‌وکار‌های نوآورانه، ضرورتی فوری است. باید روند‌ها به‌گونه‌ای بازطراحی شود که فرد علاقه‌مند در کمترین زمان ممکن بتواند وارد میدان تولید شود.

یکی دیگر از گره‌های موجود، بازنگشتن ارز حاصل از صادرات به سامانه‌های رسمی کشور است. تا زمانی که بخش بزرگی از این ارز‌ها در خارج از شبکه بانکی باقی بماند، تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی نیز با مشکل مواجه خواهد شد. قانونگذاری در این حوزه نیاز به اصلاح دارد تا امکان فرار از تعهد ارزی از بین برود.

اقتصاد ایران با وجود ظرفیت‌های گسترده انسانی، طبیعی و موقعیت ژئوپلیتیکی، می‌تواند در مسیر توسعه قرار گیرد؛ مشروط به آنکه سرمایه‌های موجود به جای خوابیدن در گاوصندوق‌ها و حساب‌های شخصی، به سمت خلق ارزش و تولید سوق داده شوند. مسیر سخت، اما ممکن است؛ اگر اراده جمعی شکل بگیرد و میدان برای مشارکت عمومی هموار شود.