کاخ صاحبقرانیه یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین کاخ‌های سلطنتی ایران است که در شمال تهران، در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران قرار دارد. این کاخ با معماری تلفیقی از سبک ایرانی و اروپایی، محل اقامت تابستانی شاهان قاجار بود. احمد شاه قاجار، آخرین شاه از سلسله قاجار، بخش عمده‌ای از دوران سلطنت خود را در این کاخ گذراند.
به گزارش راهنماتو، کاخ صاحبقرانیه با تالار‌های آیینه‌کاری، ستون‌های مرمری، سقف‌های گچ‌بری شده و باغ‌های سرسبز، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی و فرهنگی تهران محسوب می‌شود. در این مقاله نگاهی جامع خواهیم داشت به این کاخ باشکوه که از بد تاریخ محل اقامت آخرین شاه ناکام قاجار یعنی احمد شاه هم بود.
کاخ صاحبقرانیه در دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار ساخته شد. ناصرالدین شاه به دلیل علاقه‌اش به شکار و استراحت در مناطق خوش آب‌وهوا، تصمیم گرفت کاخی مجلل در منطقه نیاوران بسازد. ساخت این کاخ در سال ۱۲۶۷ هجری شمسی (۱۸۸۸ میلادی) آغاز شد و پس از چند سال به بهره‌برداری رسید.
نام "صاحبقرانیه" برگرفته از لقب ناصرالدین شاه، یعنی "صاحب‌قران" بود. در فرهنگ ایرانی، "صاحب‌قران" به پادشاهی گفته می‌شود که دوران حکومت او با تلاقی دو قرن همزمان است. ناصرالدین شاه این کاخ را به عنوان اقامتگاه تابستانی خود انتخاب کرد. پس از ترور ناصرالدین شاه، کاخ صاحبقرانیه به مظفرالدین شاه و سپس به محمدعلی شاه رسید.
اما دوران شکوه این کاخ در زمان احمد شاه قاجار آغاز شد. احمد شاه، که علاقه زیادی به این کاخ داشت، آن را به اقامتگاه اصلی خود تبدیل کرد. او دستور داد برخی از تزئینات داخلی را به سبک اروپایی تغییر دهند و مبلمان و وسایل داخلی را از کشور‌های اروپایی وارد کردند. پس از سقوط سلسله قاجار و به قدرت رسیدن رضا شاه پهلوی، کاخ صاحبقرانیه به تصرف خاندان پهلوی درآمد.
در دوره محمدرضا شاه پهلوی، این کاخ به عنوان محل برگزاری جلسات رسمی، دیدار‌های دیپلماتیک و همچنین استراحت شاه و فرح دیبا مورد استفاده قرار گرفت. پس از انقلاب اسلامی، کاخ صاحبقرانیه به عنوان موزه در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران گشایش یافت.
کاخ صاحبقرانیه با تلفیق هنر معماری ایرانی و اروپایی ساخته شده است. نمای بیرونی کاخ با ستون‌های سفید، پنجره‌های مشبک و طاق‌های هلالی، جلوه‌ای از معماری سنتی ایرانی را به نمایش می‌گذارد. سقف‌های کاخ با مقرنس‌کاری، آیینه‌کاری و نقاشی‌های دیواری آراسته شده است.
کف کاخ از سنگ مرمر سفید و سبز پوشیده شده و در بخش‌های مختلف، فرش‌های نفیس ایرانی قرار دارد. فضای داخلی کاخ با چلچراغ‌های کریستالی، گچ‌بری‌های ظریف و نقاشی‌های دیواری به سبک اروپایی تزئین شده است.
تالار آیینه یکی از باشکوه‌ترین بخش‌های کاخ است. این تالار با آیینه‌کاری‌های ریز و هنرمندانه، سقف‌های گچ‌بری شده و چلچراغ‌های کریستالی بزرگ، فضایی مجلل ایجاد کرده است. احمد شاه از این تالار برای برگزاری مراسم‌های رسمی و دیدار با مقامات داخلی و خارجی استفاده می‌کرد.
در کنار تالار آیینه، تالار برلیان قرار دارد. این تالار با دیوار‌هایی از سنگ مرمر، مقرنس‌های طلایی و چلچراغ‌های بزرگ تزئین شده است. این تالار محل برگزاری ضیافت‌های سلطنتی و جلسات رسمی بود.
اتاق خواب احمد شاه در بخش شمالی کاخ قرار دارد. این اتاق با پرده‌های مخملی آبی، فرش دست‌بافت کاشان و تخت‌خوابی از جنس چوب گردو تزئین شده است. احمد شاه به سادگی در دکوراسیون اتاق علاقه داشت؛ به همین دلیل این اتاق با وجود شکوه خود، فضای آرام و ساده‌ای داشت.
اتاق کار احمد شاه در بخش شرقی کاخ قرار داشت. این اتاق با مبلمان چوبی به سبک اروپایی، میز کار از چوب گردو با منبت‌کاری‌های ظریف و کتابخانه‌ای با کتاب‌های تاریخی و سیاسی تزئین شده بود. احمد شاه تصمیمات سیاسی مهم خود را در این اتاق اتخاذ می‌کرد.
حمام سلطنتی کاخ صاحبقرانیه با سنگ مرمر سفید، کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای و شیر‌های آب برنزی ساخته شده است. این حمام دارای دو حوض کوچک با فواره‌های سنگی بود.
حوضخانه در زیرزمین کاخ قرار دارد. این بخش با کاشی‌های لاجوردی و آبی، فواره‌های سنگی و حوضی مرمری تزئین شده است. فضای خنک حوضخانه در تابستان، مکانی برای استراحت احمد شاه و اعضای خاندان سلطنتی بود.
کاخ صاحبقرانیه در میان باغی سرسبز و زیبا قرار گرفته است. باغ صاحبقرانیه با مسیر‌های سنگ‌فرش شده، درختان سرو و کاج، حوض‌های آب و گل‌های رنگارنگ تزئین شده است. احمد شاه علاقه زیادی به قدم زدن در این باغ داشت.
امروزه کاخ صاحبقرانیه به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری تهران، میزبان بازدیدکنندگان داخلی و خارجی است. این کاخ بخشی از مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران محسوب می‌شود. بازدید از کاخ شامل تالار آیینه، تالار برلیان، اتاق خواب، اتاق کار، حمام سلطنتی و حوضخانه است.
ساعت بازدید: ۹ صبح تا ۵ عصر
روز‌های بازدید: همه‌روزه به جز تعطیلات رسمی
مکان: مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، شمال تهران
هزینه بلیت: هزینه بلیت بازدید از کاخ صاحبقرانیه به صورت جداگانه محاسبه می‌شود.
توصیه‌ها:
برای بازدید از کاخ، استفاده از کفش راحت پیشنهاد می‌شود.
عکاسی با فلاش در برخی بخش‌های کاخ ممنوع است.
راهنمایان حرفه‌ای در مجموعه حضور دارند و توضیحات کاملی درباره تاریخچه و معماری کاخ ارائه می‌دهند.
